Tích xưa kể, khi chàng Lang Liêu - con trai của Vua Hùng thứ 6 - thắng trongcuộc thi dâng lễ vật cúng đất trời với bánh chưng và bánh dày, nàng công chúa útvốn rất nhu mì, khéo léo trong công việc bếp núc đã nảy ra sáng kiến làm kiểubánh mới mang hương vị của cả hai loại bánh này.
Nàng út lấy chiếc bánh dày bọclấy nhân của chiếc bánh chưng và phỏng theo hình dạng của bánh chưng và bánh dàyđể gói thành hai kiểu bánh khác nhau. Một thứ dáng tròn không gói lá, giống nhưbánh dày; một thứ dùng lá gói kín thành dáng vuông giống như bánh chưng. Cả hailoại bánh này đều làm nhỏ lại để tỏ ý khiêm nhường vì nàng là bậc út ít.
 |
Từ đó bánh của nàng Út được lưutruyền trong dân gian cùng với bánh chưng và bánh dày. Để phân biệt với bánh củachàng Lang Liêu và cũng để tỏ lòng ngợi ca nàng Út, mọi người đã làm theo, gọibánh bằng chính cái tên của nàng út là “bánh nàng út ít”.
| |
Theo thời gian, từ những cải tiến của dân gian, “bánh nàng út ít” đã có hìnhdạng khác đi chút ít, và tên "bánh nàng út ít" cũng biến thành tên “bánh ít” nhưhôm nay.
Cách làm bánh ít không mấy cầukì, bột nếp nhào với nước cho dẻo để có thể vo bánh thành những hình dạng khácnhau. Nhân thì tùy sở thích mà có thể dùng đậu xanh, dừa, thịt, hay tôm… Đậuxanh đãi vỏ, hấp chín, giã nhuyễn, trộn chung với đường, rồi viên lại thànhnhững viên tròn đều nhau, khi làm bánh chỉ việc cho nhân vào giữa rồi khép mépbột lại là được.
Dừa nạo sợi nhỏ, thêm đường, thếlà thành nhân cho bánh ít dừa. Thịt hay tôm xắt nhỏ, xào chung với hành phi, nêmgia vị mặn cho vừa ăn làm bánh ít trần. Bánh ít thường được nặn hình chóp nónnhọn. Nếu làm bánh ít trần thì nặn hình tròn dẹp như chiếc bánh dày bên ngoàixoa mỡ cho vào nồi có vĩ, hấp chín.
Lá chuối dùng để gói bánh, nên chần qua nước sôi cho dẻo. Bánh ít bột nếp làmkhéo thì dẻo, ngọt, thơm, bùi và bánh không bị dính lá.
 |
Trong dịp Tết sâu bọ mồng 5 thángnăm, hay rằm tháng 7, dân gian vẫn hay làm bánh ít và còn sáng tạo thêm loạibánh ít tròn nhỏ như quả táo, nhuộm đủ 5 màu để cúng, gọi là bánh ngũ đại.
Hình ảnh thân quen của chiếc bánh ít đã được người dân Việt Nam đưa vào một điệulý “Lý bánh ít”: Ai mua bánh ít – Bán cho / Nhân tôm, nhân thịt, nhân dừathơm ngon…
Theo Đoàn Xuân
Phụ nữ Online
