Cây cảnh

Dạo rày cảlàng ông Hai thích cây cảnh. Trước sân, quanh hè, trong vườn nhà nàocũng đầy cây là cây. Gốc cũ gốc mới được đào về giâm nơi bóngmát cho bén rễ. Nhiều gốc chưa kịp đặt vào chậu, xám mốc chỏngchơ.

Dạo rày cảlàng ông Hai thích cây cảnh. Trước sân, quanh hè, trong vườn nhà nàocũng đầy cây là cây. Gốc cũ gốc mới được đào về giâm nơi bóngmát cho bén rễ. Nhiều gốc chưa kịp đặt vào chậu, xám mốc chỏngchơ.

Minh họa: TRẦN NGỌC SINH

Chậukiểng đúc dở dang, sấp ngửa. Bao phân nục, đá sông, san hô lănlóc góc vườn. Theo giới cây cảnh, chậu cảnh non bộ phải kếthợp giữa rừng và biển. Đắp tiểu đảo, dòng suối, núi non chùachiền, gắn thêm mấy con chim con cò, rắc men ươm rêu xanh. Nhờ câycảnh nhiều tay ngang bỗng trở thành nghệ nhân.

Hết ba ngàymùa, già trẻ bé choai cơm đùm cơm gói lên núi săn lùng cây cảnh.Đốn hạ. Bứng gốc. Lộc vừng, sanh, si, sung. Sáng sớm, ông Hai hay ratrước sân ngó về phía mặt trời lặn. Đoàn người nối hàng tròchuyện râm ran. Lộc vừng sanh si sung. Mấy loại cây xưa nay vốn vôdụng, chẳng lấy được gỗ, chẳng đốt được than cũng chẳng làm đượccủi. Tán lá dày mo xanh rì, nơi trú ngụ của chim chóc ma quỷ naytrở thành cây cảnh. Buổi trưa vắng, thiu thiu ông Hai lại bị giậtmình. Tiếng rìu, cưa máy, cuốc xẻng vọng xuống lanh lảnh. Ông Haitrở mình ngó lên. Mảng rừng héo vàng lỏm chỏm.

Nhà ông Haicó một cây cảnh đẹp mê ly. Gốc cây to gần bằng cái om đất ông Haitrồng nó. Rễ cành được uốn hình nhân, đầu trái gáo trông giốngtượng Phật ngồi thiền. Hai cánh tay mập mạp, đùi ếch, đầu gốitròn vo vo. Dòm kỹ mới thấy con chim nhỏ xíu trong hốc. Cây này ôngHai trồng đã hơn một vòng lục thập hoa giáp. Chính xác dư haingày. Ngày đó cũng mưa rây rây, se lạnh tiết trời đầu đông. Trồngcái cây, ông Hai tính từng ngày. Trí nhớ, điều gì đã nhớ, ông Haicó muốn quên đi cũng đâu có được.

Ngày trồngcây si cũng là ngày vợ ông Hai sinh đứa con trai đầu lòng. Trời khôngcó chút gió. Không có chút gió nhưng cây dừa già khằn tóp ngọntrước sân nhà tự nhiên ngã kềnh. Cây ngã sướt qua mái nhà, chémđứt hơn nửa tấm tranh. Nếu ngã nhầm căn nhà, không biết vợ con ôngđang nằm trong buồng sẽ thế nào nữa. Trên ngọn dừa có một tổ chimvừa nở. Chim con còn đỏ hỏn, chưa mở mắt cứ há miệng đòi ăn. ÔngHai mang tổ chim trèo lên đặt trên cháng ba ngọn mít trước nhà.

Thu dọn câydừa, giữa thân cây có một cái hốc. Cái hốc do mảnh bom găm vào, lâungày bị mục. Ở đó, một nhành si nhỏ xíu xanh mơn mởn. Chắc conchim ăn trái rồi ị vào, si nảy mầm mọc lên thành cây. Thương câydừa già, ông Hai đem cây si nhỏ trồng trong cái chậu. Thằng con ôngHai thường lẽo đẽo theo chăm sóc cây si với cha, có lúc nó trật cuđái vào chậu vì lười đi múc nước.

Con trai vàochiến trường một năm thì không về nữa. Quả bom rơi trúng công sựnổ tung. Chỗ con trai ông Hai trú lần cuối cùng là hố bom sâu hoắm,ra đi không để lại một vật gì. Mỗi lần nhớ con, ông Hai ngửi ngửivào gốc cây si. Lâu ngày cũng chẳng còn mùi vị gì. Ông Hai thuithủi một mình, chỉ biết làm bạn với cây si. Ban ngày ông Hai bưngra sân, đêm lấy sương xong lại mang vào đặt cạnh chiếc chõng tre. Cóhơi người cây si lớn vù vù. Có buổi tối chơi đờn độc huyền đếntận khuya, đêm nằm mơ thế nào, hôm sau khi làm thịt con gà trống,ông Hai rưới hết huyết vào gốc cây si.

Nghe đồn ôngHai có cây si đẹp ai cũng đến hỏi mua nhưng ông không bán. Bao nhiêucũng không bán. Già cả rồi chơi cây cảnh làm gì. Ông không con khôngcháu, không bà con thân thích, xuống lỗ có mang theo được đâu. Nhiềungười nói bóng nói gió. Biết được, khi ai đến hỏi, ông Hai lấy cớmệt đi nằm. Dạo này hay trộm vặt chó, gà. Một ngày sẽ đến lượttrộm cây cảnh. Ông bỏ chậu cây vào chiếc tủ thờ, khóa lại.

Mấy hôm mưa,chủ cây xăng ngoài ngã ba hay ghé nhà ông Hai nghe đờn độc huyền,cho đến lúc ông Hai đi ngủ mới về. Còn trẻ mà thích tiếng đờnđộc huyền âu cũng lạ. Có hôm Nhẫn mang cả rượu và đồ nhắm đến.Chẳng uống được bao nhiêu nhưng men rượu làm tiếng đờn ông Hai tronghơn, lảnh lót và xót xa hơn. Già trở lại con nít, có người tròchuyện cũng vui. Hôm nào Nhẫn không đến chơi, ông Hai thấy khó ngủlại mang đờn ra gảy.

Cây mít trướcnhà ông Hai lá vàng hươm. Lá rụng xuống sân rào rào. Ông Hai quétphía trước, lá rụng phía sau. Không phải bởi mùa đông đến, mùađông lá chỉ vàng và rụng dần dần. Từ khi trồng, chưa bao giờ câymít rụng lá thế này. Ông Hai cào cào xung quanh gốc, khắp thân cây.Cũng không phải bị sùng. Vài chú chim sẻ đậu trên ngọn kêu ríurít, ông Hai nheo nheo mắt nhìn xa xăm. Ngày mưa rây rây ông mang tổchim non đặt lên chỗ cháng ba. Chợt có tiếng người đi ngang ngõ bàntán:

- Khiếp thật!Một cây si mà bán hơn mười cây vàng!

- Tay ấy cóđi đào gốc đâu!

- Nghe nói tayấy mua rẻ được ở đâu đó...

Ông Hai giậtmình, lật đật bước vào nhà. Chiếc tủ gỗ tạp có gắn tấm kiếngnhỏ xíu vẫn còn nguyên ổ khóa. Chậu si vẫn còn bên trong, mấychiếc lá vẫn xanh xanh. Ông Hai chợt nhớ mấy đêm rồi không mang câyra lấy sương. Thế mà lá nó vẫn xanh tươi. Ông tìm trong túi chiếcchìa khóa, mở tủ bưng chậu cây ra ngoài cho có chút ánh nắngchiều.

Sao chậu câynặng đến thế? Sức khỏe đã giảm nhiều quá rồi. Ông cú cú bầy gàtìm một chú trộng nhất. Bầy gà mới chạy vào sân, ông Hai ngã nhưcây dừa già khằn tóp ngọn năm nào.

Khi người taphát hiện, ông Hai nằm sấp, đã tắt thở. Tay như rướn với lấychiếc om đất trống hoác. Tượng hình nhân ngồi thiền bằng ximăng rấtgiống một gốc cây lăn lóc cách chỗ ông một đoạn. Mấy chiếc lábằng nhựa xanh tuột ra khỏi cành, cuống lá còn vướng sợi chỉ nâu.

Truyện ngắncủa Trương Anh Quốc
TTO

Cây cảnh

Tin nổi bật