Charles Spry - Trùm tình báo khét tiếng nhất Australia

Đầu tháng 11/2010, kênh truyền hình ABC của Australia đã chiếu một bộ phim tàiliệu về "bậc thầy tình báo" Australia Charles Spry. Khét tiếng chống Cộng - làmột J. Edgar Hoover của Australia - tên tuổi ông ta gắn liền với những hoạt độngchống cộng điên cuồng của Tổ chức Tình báo An ninh Australia (ASIO) - Cơ quanTình báo đối nội Australia.

Bộ phim được thực hiện dựa theo những tài liệu mật và các bản báo cáo tình báovà an ninh do Cao ủy Hoàng gia Anh tại Australia thực hiện vào năm 1974 vừa đượcgiải mật gần đây, trong đó tiết lộ những chiến dịch bí mật thời kỳ cao tràoChiến tranh lạnh. Các báo cáo đó được thực hiện sau cuộc điều trần của Sprytrước Cao ủy Hoàng gia tại Australia về những gì đã xảy ra ở ASIO.

Những thước phim của nhà làm phim kỳ cựu Peter Butt đã thuật lại khá đầy đủnhững năm tháng thăng trầm của sự nghiệp kéo dài gần 20 năm (từ tháng 7/1950 đến1/1970) của Spry tại ASIO.

Người vực dậy hoạt động tình báo của Australia

Spry, theo mô tả của nhà làm phim Peter Butt và những người từng làm việc tạiASIO dưới thời ông lãnh đạo, là một con người thông minh, khôn khéo và lọc lõi,một nhà tình báo chuyên nghiệp và từng trải.

Sinh năm 1910 (mất năm 1994), Spry khởi nghiệp tình báo bằng con đường binhnghiệp, được giao chỉ huy Cơ quan Tình báo quân đội Australia trước khi về làmTổng giám đốc ASIO. Spry là một nhân vật có ảnh hưởng mạnh mẽ trong những ngàyđầu hoạt động của ngành tình báo Australia khi đó còn đang dò dẫm tìm lối điriêng giữa một thế giới mênh mông đầy biến động.

Là Tổng giám đốc thứ 2 của ASIO và là một trong những người đi tiên phong trongngành tình báo xứ sở chuột túi, trong hai thập niên đầu của Chiến tranh lạnh,Spry chính là "cánh chim đầu đàn" thúc đẩy guồng máy chống Cộng của Australia;lúc nào trong đầu ông ta cũng bị ám ảnh bởi những "mối đe dọa" từ Liên Xô đốivới an ninh Australia. Với nhiệm vụ phản gián chống lại các điệp viên ngầm làmviệc cho Liên Xô, Spry nghi ngờ tất cả mọi người, kể cả những đồng nghiệp, cộngsự của mình, và tìm mọi cách cài người vào hàng ngũ Đảng Cộng sản Australia đểphá hoại.

Năm 1950, Spry được Thủ tướng Australia lúc đó là Robert Menzies bổ nhiệm làmTổng giám đốc ASIO, thay thế cho Geoffrey Reed - Tổng giám đốc đầu tiên của ASIO.Việc bổ nhiệm Spry lại xảy ra đúng vào lúc quan hệ giữa Australia với Mỹ đangrất xấu. Bầu không khí nghi kị lẫn nhau lúc đó bao trùm chính trường Australia,chủ yếu tập trung nghi ngờ Bộ Ngoại giao đã bị Cộng sản thâm nhập và chuyểnnhiều tài liệu, thông tin quan trọng cho Đại sứ quán Liên Xô ở Canberra.

Với tư tưởng chống Cộng cực đoan, Spry đã nhanh chóng dấn thân vào cuộc chiến,sử dụng mọi công cụ có trong tay, đặc biệt là Cục Tình báo quân đội (DMI) đểthực hiện mục tiêu kiểm soát và hạn chế các hoạt động của các điệp viên cộng sảnở Australia. Bị ám ảnh thường trực bởi "mối đe dọa Cộng sản", Spry đã làm đủ mọicách: giám sát, theo dõi, rình mò, khám xét các đối tượng "khả nghi".

Theo nhà sử học David Horner, Spry vào cuộc rất hăng hái, thi hành nhiệm vụ hếtsức nghiêm túc và quyết liệt. Ưu tiên hàng đầu của Australia khi Spry mới lênnhậm chức là tìm cách hàn gắn lại quan hệ với Mỹ và phục hồi việc chia sẻ thôngtin tình báo ở mức độ cao.

Quả thật, Australia không thể nào hài lòng với mức độ chia sẻ thông tin tình báovới Mỹ do chỉ được phép tiếp cận những thông tin ở mức độ "lưu hành nội bộ", cònnhững tài liệu thuộc loại "mật" hay "tối mật" thì không được đụng đến. Điều nàyphản ánh mức độ tin cậy của người Mỹ rất thấp đối với hệ thống tình báo, an ninhcủa Australia. Đó là động cơ thôi thúc Spry nhanh chóng xây dựng lại niềm tinvới cộng đồng tình báo Mỹ.

Vụ đào tẩu của Vladimir Petrov

Vladimir Petrov là Bí thư thứ 3 trong Đại sứ quán Liên Xô tại Canberra. Petrovtiếp xúc với Michael Bialoguski, điệp viên bán thời gian của ASIO, và đượcBialoguski "dụ dỗ" đưa đi gặp sĩ quan tình báo ASIO Ron Richards. Ngày 3/4/1954,Petrov nhận 5.000 bảng Anh từ tay Richards và đồng ý chạy sang Australia.

Một tuần sau khi Petrov đào tẩu, vợ ông, bà Evdokia Petrova cũng đào tẩu theochồng khi đang trên đường bị áp giải về Moskva. Ngay sau đó, Thủ tướng Menziesthông báo rộng rãi về việc điệp viên KGB Vladimir Petrov đào tẩu, đồng thời tạonên một vụ chấn động dư luận ngay trước thềm bầu cử Quốc hội.

Nhưng Herbert "Doc" Evatt, lãnh đạo phe đối lập, nhận thấy có một âm mưu đằngsau vụ việc "Petrov đào tẩu". Ông này nghi ngờ đảng Liberal (Tự do) câu kết vớiASIO của Spry làm nên vụ ồn ào để tạo "nỗi sợ Cộng sản" nhằm mục đích hướng cửtri bỏ phiếu bầu cho các đảng bảo thủ. Trong thực tế, Spry và các cộng sự đã bỏra nhiều tháng để lôi kéo, dụ dỗ Petrov chạy theo phương Tây.

Điều khiến ông Evatt quan tâm chính là những lời cáo buộc của Petrov ngay saukhi đào tẩu rằng: "Cộng sản hoạt động mạnh bên trong hàng ngũ của đảng Lao động".Và cũng chính những lời cáo buộc này đã gây nên sự chia rẽ hàng ngũ đảng Laođộng với việc thành phần Thiên Chúa giáo tách ra thành lập đảng Lao động Dân chủvào năm 1956.

Sau các sự việc trên, Spry bắt đầu lo sợ ông Evatt đang tìm cách xóa sổ cơ quando mình lãnh đạo nếu chẳng may đảng Lao động của ông lên nắm quyền, và bản thânEvatt cũng đã tuyên bố như thế. Từ chỗ đó, Spry vận động để Thủ tướng thông quamột đạo luật mới nhằm tạo cho ASIO một nền tảng pháp lý chắc chắn hơn.

Luật mới có tên là Luật ASIO. Và nhờ nó, quyền lực của Spry càng mạnh thêm. Quavụ Petrov, Spry đã lập công to vì đã phục hồi được uy tín của Australia với cácđồng minh, được Thủ tướng chiếu cố nhiều hơn, trở thành "lá chắn" bảo vệ an ninhcho Australia, có mối quan hệ thâm sâu đến tận dinh Thủ tướng.

Thành công và thất bại

Thành công mau chóng, nhưng đồng thời Spry cũng gây xích mích với không ít người,kể cả các thuộc cấp trong cơ quan mình quản lý. Ở Spry có một nhãn quan đặc biệtđể nhìn ra một sĩ quan tình báo giỏi của ASIO. Nhưng tính hà khắc và đa nghi củaSpry đã phá hỏng nhiều thứ, nó làm cho Spry ngày càng trở nên chuyên quyền, độcđoán.

Không hài lòng với đội ngũ sĩ quan kỳ cựu trong ASIO được tuyển mộ từ thời tiềnnhiệm, chỉ trong vài tháng, Spry đã gây sức ép buộc hàng chục người phải khăngói ra đi, trong đó có cả một Phó tổng giám đốc ASIO. "Tôi nghĩ, để làm một sĩquan tình báo giỏi, anh phải có kiểu suy nghĩ khác người một chút" - Spry từngnói như thế trước Cao ủy Hoàng gia Anh.

Và ông ta bắt đầu xây dựng một ASIO theo ý thích của riêng mình. Ông ta thíchtuyển mộ các sĩ quan cảnh sát, chuộng những người mạnh mẽ, biết hòa mình vào đámđông để hoạt động. Spry đặc biệt ghét những người cá tính nghèo nàn, ẻo lả, vànhất là không ưa đám "gay". Là tay uống rượu như "hũ chìm", nhưng ngược lại Spryrất không tin tưởng những gã hay say sưa rượu chè. Spry giải thích rằng mấy gãsay rượu thường dễ làm hỏng việc, dễ bị khống chế, ép buộc để moi tin tức.

Càng ngày, Spry càng có cái nhìn mù quáng về những "âm mưu" do ông ta tưởngtượng ra và ngày càng bị ám ảnh bởi một "kẻ thù" vô hình, bất cứ ai cũng đều "khảnghi" cả. Trong số những người "khả nghi" như thế, ASIO đặc biệt chú ý đến thưký riêng của ông Evatt là Allan Dalziel.

Ông này bị nghi là "có cảm tình với Cộng sản". Khi Dalziel bị "bắt gặp" đi chungnhóm với các cựu sĩ quan ASIO bị Spry sa thải, trong đó có cả vị Phó tổng giámđốc bị ép nghỉ việc, tất cả đều bị dán mác "tình nghi", thế là ông ta ra lệnhcho tiến hành một cuộc điều tra mang mật danh "Boomerang".

Hàng loạt máy quay ghi hình được lắp đặt để giám sát, theo dõi những đối tượngkhả nghi trong nhóm, thậm chí đích thân Spry trực tiếp thẩm vấn và giám sát mộtsố người.

Khi phát hiện nhóm cựu sĩ quan tình báo ASIO cùng các "điệp viên Cộng sản" hộihọp trong các văn phòng của đảng đối lập, Spry đã thúc giục Thủ tướng Menziesđưa vấn đề ra thảo luận trước Quốc hội Australia. Tuy nhiên, Thủ tướng Menziesđã không nghe theo lời Spry.

Ông Menzies nhận thấy cái gọi là "băng đảng cộng sản tụ họp trong văn phòng đảngđối lập" trông có vẻ như một cái bẫy đang giăng ra để dụ cho Spry và ASIO nhảyvào mà thôi. Vì vậy ông đã không hành động.

Vào đầu thập niên 60 thế kỷ XX, thế giới có nhiều thay đổi, trọng tâm của Chiếntranh lạnh cũng thay đổi. Thế nhưng ASIO của "ông trùm" Spry - với văn hóa ấutrĩ bè phái, chuyên quyền độc đoán nhưng lại lỏng lẻo về các tiêu chuẩn chuyênmôn nghiệp vụ - vẫn giẫm chân tại chỗ, không bắt kịp thời cuộc. Đây cũng là thờicủa những phong trào phản chiến rộng khắp, đặc biệt là các cuộc biểu tình phảnđối chiến tranh ở Việt Nam diễn ra thường xuyên hơn.

Spry bắt đầu chuyên chú vào các cá nhân phản chiến ấy. Ông ta luôn nghĩ rằng,Cộng sản đã thâm nhập đầy rẫy trong các phong trào này. Thế là ASIO bắt đầuchiến dịch thu thập thông tin liên quan cá nhân tới hàng ngàn người, bao gồm cácgiới nghệ sĩ, học giả, trí thức, linh mục các nhà thờ Thiên Chúa. Các thông tinchủ yếu dựa theo những lời đàm tiếu, đồn thổi và những lời nói "ai muốn hiểu saocũng được", được thu thập từ vỉa hè, hành lang hội trường. "Cơn điên" chống Cộngcủa Spry đã khiến cho nhiều giới phẫn nộ nhưng không ai dám lên tiếng chống lạinhững diễn biến sai lệch trong thời kỳ Chiến tranh lạnh.

Tuy nhiên, trong cơn sốt chống Cộng cuồng loạn thời đó, ngày càng xuất hiệnnhiều thông tin rò rỉ về các hoạt động rình mò, theo dõi, do thám của ASIO màkhông ai biết là do kẻ nào đã xì ra. Và các cáo buộc về việc ASIO tìm cách bôixấu danh dự những người phản chiến cũng ngày càng tăng theo. Trong khi đó, ASIOcủa Spry đang ngày càng thất bại nặng nề trong cuộc chiến phản gián chống lạicác cơ quan tình báo đối phương, chủ yếu là KGB của Liên Xô.

Các báo cáo của Cao ủy Hoàng gia Anh sau này được giải mật cho biết, ASIO từ lâuđã bị KGB cài người vào bên trong mà không hay biết. Trong thập niên 60 thế kỷXX, một điệp viên đào tẩu của Liên Xô từng cảnh báo Spry rằng KGB đã cài ngườinằm vùng bên trong ASIO, nhưng có lẽ do tính ngạo mạn thái quá, cộng với nỗi ámảnh đến phát cuồng về một "kẻ thù" không biết mặt đã khiến cho Spry không để tâmcảnh giác. Đó cũng là một lý do dẫn đến sự sụp đổ sau này của ASIO.

Sự xuống dốc của Spry có lẽ chịu tác động nặng nề nhất bởi các mối quan hệ ngàycàng xấu đi giữa Spry với các quan thầy chính trị của ông ta. Khi Thủ tướngMenzies, chỗ dựa vững chắc ngày nào của Spry, rời nhiệm vào năm 1966 và thay thếbởi Harold Holt, đã đánh dấu bước suy vong đang đến ngày càng nhanh với Spry.

Ông Holt không hoàn toàn đối đầu với Spry nhưng ông không "bảo kê" cho Spry nêncác quyết định của ông thường gây bất lợi cho ý đồ của Spry. Rồi người kế nhiệmông Holt, Billy McMahon cũng vậy, ngày càng xích ra xa ASIO hơn. Thời thế thayđổi, vì vậy cái mà các lãnh đạo Australia thời kỳ này quan tâm không phải là dothám nội địa (ASIO) mà là hướng ra bên ngoài, và điều này hoàn toàn phù hợp vớisự "lên ngôi" của Cơ quan Tình báo đối ngoại ASIS.

Và rồi sự kiện John Gorton lên làm Thủ tướng đã đánh dấu chấm hết thật sự chocon đường sự nghiệp của tay trùm tình báo Spry. Vào một buổi chiều tháng11/1968, trên đường công cán trở về, Thủ tướng Gorton cho nữ nhà báo GeraldineWillisee - con gái của Thượng nghị sĩ Don Willisee thuộc đảng Lao động - quágiang. Nhưng thay vì về thẳng dinh Thủ tướng, ông Gorton lại ghé ngang Đại sứquán Mỹ nhằm mục đích nghe báo cáo tóm tắt về tình hình chiến tranh ở Việt Nam,và ác nỗi ông mời luôn cô Willisee cùng vào.

Spry giận điên người. Quan điểm của Spry là không chơi với cánh nhà báo vì "bọnbẻm mép" này rất giỏi đọc trộm tài liệu dù để xuôi hay ngược. Spry sợ Williseecó thể đọc trộm các tài liệu để trên bàn đối diện cô ta. Thế là Spry đối đầu vớiThủ tướng Gorton, cho người theo dõi ông từng giờ từng phút, kể cả việc đột nhậpvăn phòng làm việc để do thám, khiến ông Gorton vô cùng khó chịu. Spry đã hoàntoàn bị thất sủng và phải từ chức vào tháng 2/1970

Theo Nguyên Khang
ANTG Online

TIN LIÊN QUAN