Tại hội nghị an ninh châu Á,Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Robert Gates nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng tăng củakhu vực này, tái khẳng định cam kết hiện diện lâu dài ở Đông Á.
Bài phát biểu hôm qua của ông đềcao mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ với Nhật Bản, Hàn Quốc; ca ngợi những bướcphát triển trong quan hệ quân sự với Việt Nam; nhấn mạnh nhu cầu tiếp tục đốithoại và hiểu biết lẫn nhau hơn nữa giữa Mỹ với Trung Quốc; tái khẳng định camkết với các bạn bè của Mỹ ở Đông Nam Á như Singapore, Philippines cũng như ở NamThái Bình dương và Ấn Độ Dương.
Phát biểu được đưa ra trước sựhiện diện của các phái đoàn chính phủ và quân sự cấp cao của 28 nước, cũng đềcập các nguy cơ an ninh mới, trong đó có tranh chấp chủ quyền và an ninh hànghải trong khu vực. Ông Gates đánh giá an ninh hàng hải là một trong các chủ đềđặc biệt quan trọng trong khu vực
Dưới đây là trích phát biểu củaông:
 |
| Tàu sân bay USS George Washington - ngôi sao của hạm đội 7 của Mỹ. Ảnh: US Navy. |
...Đây là lần thứ 5 liêntiếp tôi được tham gia đối thoại quốc phòng ở diễn đàn này, và đây làlần cuối cùng. Những cơ hội đó cho tôi một góc nhìn về chủ đề chính màtôi sẽ nói hôm nay: Cam kết lâu dài và vững chắc của Mỹ ở châu Á trongmột bối cảnh đang thay đổi.
Là một người sắp rời chính phủsau khi đã phục vụ 8 đời tổng thống, tôi hiểu phần nào sự bất định mà thời đổithay mang đến. Trên thực tế, tôi đã đề cập chủ đề này cách đây hai năm, năm2008, khi chúng ta chưa biết được kết quả bầu cử tổng thống Mỹ. Khi đó tôi nóirằng bất cứ tổng thống Mỹ mới nào lên cũng sẽ duy trì cam kết và sự hiện diệncủa Mỹ ở khu vực này.
Với những gì đã qua và với bàiphát biểu của mình, tôi hy vọng có thể nói rõ rằng, dưới thời Tổng thống BarackObama, cam kết kể trên không những được duy trì, mà còn được mở rộng và tăngcường bằng nhiều cách khác nhau. Và tôi tin tưởng rằng điều này sẽ vẫn đúng vớichính sách quốc phòng Mỹ dưới thời ông Leon Panetta, một chính khách xuất sắcđược bổ nhiệm là người tiếp quản vị trí của tôi.
Tuy nhiên, chúng ta gặp nhau hômnay vào thời điểm mà nước Mỹ phải đối mặt với nhiều thách thức cả trong và ngoàinước. Khi những câu hỏi về tính bền vững và sự đáng tin cậy trong những cam kếtcủa chúng tôi đang được đặt ra trên khắp thế giới. Đây là những câu hỏi nghiêmtúc và chính đáng.
Rõ ràng, việc tham gia vào haicuộc chiến kéo dài và tốn kém tại Iraq cũng như Afghanistan đã ảnh hưởng nhiềutới các lực lượng mặt đất của quân đội Mỹ, tác động tới sự kiên nhẫn và chờ đợicủa nhân dân Mỹ đối với những sự can thiệp tương tự trong tương lai. Ở trongnước, Mỹ đang hồi phục dần sau sự suy thoái nghiêm trọng với thâm hụt ngân sáchlớn và nợ gia tăng, và điều này đang khiến cho ngân sách quốc phòng của Mỹ đượcxét một cách kỹ lưỡng hơn và dưới sức ép hơn.
Rõ ràng là chúng tôi đang phảiđối mặt với thực tế khó khăn. Nhưng vào thời điểm này, tại nơi đây và trước tấtcả các vị, việc nhìn nhận một cách thực tế và công bằng vai trò của Mỹ tại châuÁ là rất quan trọng. Lịch sử chỉ ra rằng, cho dù trong bất kỳ giai đoạn khó khănhay những lựa chọn nào về ngân sách mà chúng tôi phải đương đầu, sự quan tâm củaMỹ với tư cách là một quốc gia Thái Bình Dương, một quốc gia có nhiều trao đổithương mại tại khu vực này, vẫn sẽ được duy trì dài lâu. Mỹ cùng với châu Á sẽtiếp tục duy trì mối quan hệ gắn bó chặt chẽ trong thế kỷ này.
Vì thế, tôi hy vọng bài thuyếttrình của tôi hôm nay sẽ cho thấy những thực tế này cũng như sự nhận thức chung,được chia sẻ bởi các nhà lãnh đạo Mỹ và những người làm chính sách trong toànchính giới, là minh chứng mạnh mẽ cho cam kết lâu bền của chúng tôi đối với cácđồng minh, cũng như duy trì sự can dự mạnh mẽ và thế răn đe trong toàn vành đaiThái Bình dương.
Tuyên bố này được minh chứng bởisự tăng trưởng đáng kể về quy mô và cường độ trong những cam kết của Mỹ tại châuÁ những năm gần đây, thậm chí ngay ở thời điểm nền kinh tế Mỹ đi xuống và haichiến dịch quân sự lớn đang diễn ra tại Iraq và Afghanistan. Ba năm trước, tôiđã nói rằng cam kết của Mỹ được thể hiện bằng thực tế là tôi đã có bốn chuyếncông du quan trọng tại châu Á – Thái Bình Dương trong vòng 18 tháng. Giờ đây,tôi có thể thông báo rằng đây là chuyến đi thứ 14 của tôi tới châu Á trong vòng4 năm rưỡi vừa qua. Tháng tới, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton sẽ có chuyến côngdu thứ 8 tại châu Á. Còn Tổng thống Obama sẽ có một chuyến thăm châu Á quantrọng trong năm nay, nghĩa là mỗi năm một lần kể từ khi ông lên nắm quyền.
Quả thực, một trong những thayđổi nổi bật và bất ngờ mà tôi thấy trong những chuyến thăm châu Á là mong muốnngày một lớn tại khu vực này về mối quan hệ quân sự chặt chẽ hơn với Mỹ, lớn hơnrất nhiều so với 20 năm trước đây.
Cam kết của chúng tôi tại châu Áđược dẫn dắt bởi những nguyên tắc lâu dài, điều khiến duy trì sự phát triển kinhtế và bền vững ở khu vực này. Tôi đã nói về những nguyên tắc này năm ngoái,nhưng tôi cho rằng vẫn cần phải nhắc lại một lần nữa hôm nay để tái khẳng địnhcam kết của chúng tôi:
- Thương mại tự do và công khai
- Địa vị quốc tế ngang bằng, đềcao quyền và trách nhiệm của các quốc gia, cũng như sự tuân thủ đối với nguyêntắc luật pháp
- Việc tiếp cận không hạn chếtrên toàn cầu đối với biển, không gian, khoảng không và giờ đây là cả không gianảo trên mạng Internet
- Nguyên tắc giải quyết mâu thuẫnkhông dùng tới vũ lực.
Mỹ luôn thể hiện sự linh hoạtkhông chỉ ở việc duy trì sự hiện diện ở châu Á-Thái Bình Dương, mà còn ở việctăng cường sự hiện diện này, bằng cách làm mới các mối quan hệ, phát triển nhữngkhả năng mới, và thay đổi quan điểm quân sự của chúng tôi để đối phó với nhữngthách thức.
Ví dụ, sau một cuộc chiến vớinhiều thương đau, Mỹ và Nhật Bản đã trở thành đồng minh, một mối quan hệ đã trảiqua nhiều thử thách và được minh chứng là nền móng cho sự ổn định tại khu vựcnày. Ví dụ mới nhất và thuyết phục nhất cho mối quan hệ đồng minh của chúng tôilà sự sát cánh của binh sĩ hai nước trong việc cứu trợ và giúp đỡ những ngườisống sót sau thảm họa động đất sóng thần hồi tháng 3 vừa qua.
Mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ vàHàn Quốc là một cột trụ khác trong chiến lược an ninh châu Á – Thái Bình Dươngcủa chúng tôi. Quân đội hai nước tiếp tục phát triển những khả năng phối hợp đểngăn chặn và đánh bại đối phương. Nhưng mối quan hệ đồng minh Mỹ - Hàn không chỉđược thiết lập vì điều đó, nó còn được duy trì vì những điều khác có ý nghĩa vàlâu dài.
Thoát ra khỏi một thời kỳ vốn gâynhiều ảnh hưởng sâu đậm tới người dân hai nước, Mỹ và Việt Nam đã tiến lên vàxây dựng một mối quan hệ song phương vững chắc và sống động. Cùng với nhau, Mỹvà Việt Nam đã tìm ra cách để xây dựng mối quan hệ trên một quá khứ nhưng khôngđể bị quá khứ ảnh hưởng. Cam kết giữa hai nước nhằm vượt qua những trở ngạitưởng chừng như không thể hóa giải đã đưa chúng tôi tới mối quan hệ như ngày hômnay: đối tác trong nhiều lĩnh vực, bao gồm thương mại và đầu tư, giáo dục và ytế, an ninh và quốc phòng.
Chúng tôi giờ đây cũng hợp tácvới Trung Quốc để xây dựng một mối quan hệ toàn diện, hợp tác và tích cực. Vớinỗ lực ấy, chúng tôi đang được thấy những kết quả từ những quyết định táo bạocủa ba tổng thống Mỹ trong những năm 1970, những người thuộc đảng Dân chủ vàđảng Cộng hòa, để xây dựng một mối quan hệ hòa hợp giữa hai quốc gia mà cuốicùng dẫn tới việc bình thường hóa quan hệ vào năm 1979.
Sự chuyển hóa trong mối quan hệMỹ - Ấn Độ cũng là một điểm nhấn đáng chú ý trong vòng một thập kỷ qua, từ chỗlà còn nhiều bất đồng tới việc trở thành đối tác dự trên việc chia sẻ những giátrị dân chủ và những lợi ích an ninh, kinh tế sống còn. Một sự hợp tác được coilà một cột trụ không thể thiếu được đối với sự ổn định của khu vực Nam Á và hơnthế nữa.
Dù việc thúc đẩy các mối quan hệsong phương trong khu vực này là một ưu tiên hàng đầu tại châu Á – Thái BìnhDương, Mỹ cũng cam kết mạnh mẽ trong việc giúp phát triển những mối hợp tác đaphương. Một trong những thách thức nghiêm trọng của môi trường an ninh châu Á làviệc thiếu cơ chế chặt chẽ trong việc hợp tác giữa các quốc gia trong khu vựcnày. Trong vài năm qua, tôi đã ưu tiên hỗ trợ những nỗ lực nhằm giải quyết vấnđề này. Đó là lý do vì sao Mỹ năm ngoái là thành viên không thuộc ASEAN đầu tiênchấp nhận lời mời tham dự Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+).Tôi đã rất vinh dự được tham dự lễ khai mạc của hội nghị này tại Hà Nội tháng10/2010, và tôi lạc quan rằng đó sẽ là một cơ chế quan trọng để mang lại nhiềutiến triển đối với những vấn đề cùng được quan tâm, bao gồm an ninh hàng hải,viện trợ nhân đạo và giảm nhẹ thiên tai, cũng như các hoạt động gìn giữ hòabình.
An ninh hàng hải là một vấn đềđặc biệt quan trọng đối với khu vực này, bởi các tuyên bố về chủ quyền lãnh thổvà việc sử dụng các vùng nước sao cho thích hợp đang đặt ra những thách thứchàng ngày cho an ninh và thịnh vượng của khu vực.
Quan điểm của Mỹ về an ninh hànghải là rất rõ ràng: chúng tôi có lợi ích quốc gia trong việc duy trì tự do lưuthông; tự do phát triển kinh tế và thương mại; tôn trọng luật lệ quốc tế. Chúngtôi cũng tin rằng các thông lệ quốc tế được phản ánh trong Công ước về luật biểnnăm 1982, đã hướng dẫn rõ ràng để (các bên) có thể sử dụng thích hợp các vùngnước cũng như quyền tiếp cận các vùng nước. Bằng việc hợp tác cùng nhau trongcác diễn đàn khu vực và đa phương, tuân thủ các nguyên tắc cùng có lợi cho tấtcả các bên trong khu vwch, chúng ta có thể đảm bảo rằng tất cả các bên đều cóđược quyền tiếp cận bình đẳng và cởi mở đối với các tuyến giao thông thủy quốctế.
Theo Phan Lê
Vnexpress
