Hiện nay, các giao dịch điện tử ngày càng trởnên phổ biến. Để bảo đảm an toàn cho các giao dịch này, cần phải sử dụng đếngiải pháp chữ ký số. Chữ ký số trong môi trường điện tử cũng có giá trị nhưmột chữ ký bình thường trong các giấy tờ, văn bản.
 
Chữ ký số là một dạng chữ ký điện tử dựa trêncông nghệ mã khóa công khai. Mỗi người dùng chữ ký số phải có một cặp khóa(keypair), gồm khóa công khai (public key) và khóa bí mật (private key).Khóa bí mật dùng để tạo chữ ký số. Khóa công khai dùng để thẩm định chữ kýsố hay xác thực người tạo ra chữ ký số đó.

Hiện trạng

Chữ ký số đang dần phổ dụng
Chữ ký số chỉ dùng được trong môi trường số, giao dịch điện tử với máy tính và mạng Internet
Hiện Bộ Thông tin và Truyền thông đã cấp giấyphép cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng cho Tập đoàn Bưu chínhViễn thông Việt Nam (VNPT), Bkis và Công ty Cổ phần Công nghệ thẻ NacenCommSCT. Ngoài ra, một số đơn vị khác như Viettel, FPT… cũng đang chuẩn bị xinphép cung cấp dịch vụ này.
 
Thông thường, sau khi được cấp giấy phép, cácđơn vị sẽ cung cấp các loại dịch vụ chứng thực chữ ký số cho các đối tượngnhư: cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp và các trang web.

Ông Hoàng Quốc Khánh, Giám đốc NacenComm SCT,cho biết khoảng tháng Tư, tháng Năm tới NacenComm SCT sẽ hoàn thiện hệ thốngđể sẵn sàng cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số.
 
“Thị trường cho dịch vụ chứng thực chữ ký sốcông cộng tại Việt Nam chưa hình thành do chưa có nhiều đơn vị dùng chữ kýsố. Tất nhiên ngay sau khi được Bộ Thông tin và Truyền thông cấp giấy phépthì các đơn vị sẽ xây dựng khung giá dịch vụ, nhưng doanh thu sẽ chưa cónhiều trong năm nay”, ông Khánh nói.
 
Công nghệ về chữ ký số ra đời cách đây khálâu, tuy nhiên việc sử dụng chữ ký số ở Việt Nam thời gian qua chỉ bóhẹp trong phạm vi nội bộ một tổ chức, doanh nghiệp hoặc thí điểm ở quymô nhỏ do các chữ ký số này chưa có tính pháp lý đầy đủ. 

Có một số đơn vị, cơ quan nhà nước đã sửdụng chữ ký số với các hệ thống chứng thực chuyên dùng trong các hoạtđộng nghiệp vụ nội bộ và trong các cơ quan nhà nước như Bộ Khoa học vàCông nghệ, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ngân hàng Nhà nước, Kho bạc Nhànước, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nôngthôn, Sở Thông tin và Truyền thông Tp.HCM…
 
Sử dụng chữ ký số như thế nào?

Chữ ký số chỉ dùng được trong môi trường số,giao dịch điện tử với máy tính và mạng Internet. Trong môi trường số khôngthể dùng chữ ký tay nhưng lại có rất nhiều ứng dụng phải cần đến một cơ chếký và xác thực người sử dụng như chữ ký tay.
 
Các công nghệ mã hóa và chữ ký số ra đời để giúpgiải quyết vấn đề này. Như vậy, chữ ký số có thể dùng trong tất cả cáctrường hợp giao dịch cần đến chữ ký tay nhưng lại phải thực hiện trong môitrường số.

Theo ông Ngô Tuấn Anh, Giám đốc Bkis Telecom,dịch vụ chữ ký số công cộng là dịch vụ công cộng cho người dân và các doanhnghiệp. Bản thân người sử dụng khi đăng ký dùng dịch vụ của nhà cung cấp cóthể tạo ra các chữ ký số của riêng mình đính kèm vào các tài liệu điện tửlưu chuyển trên môi trường số.
 
Để người nhận được các tài liệu điện tử có chữký số này có thể xác thực được ai là người tạo ra các chữ ký cần phải có mộtnhà cung cấp dịch vụ chứng thực đứng ra chứng nhận chữ ký đó là do một ngườicụ thể nào đó tạo ra. Việc chứng nhận này được thực hiện hoàn toàn tự độngbằng các thuật toán đặc biệt giúp xác thực được tác giả chữ ký mà không thểchối bỏ hoặc làm giả chữ ký số được.

Chữ ký số có thể sử dụng trong các giao dịch thưđiện tử, các e-mail, để mua bán hàng trực tuyến, đầu tư chứng khoán trựctuyến, chuyển tiền ngân hàng, thanh toán trực tuyến mà không sợ bị đánh cắptiền như với các tài khoản Visa, Master; có thể sử dụng với các ứng dụngchính phủ điện tử bởi các cơ quan nhà nước trong tương lai sẽ làm việc vớinhân dân hoàn toàn trực tuyến và một cửa.

 Khi cần làm thủ tục hành chính hay một sự xác nhận của cơ quan nhà nướcngười dân chỉ cần ngồi ở nhà khai vào mẫu đơn và ký số để gửi là xong.
 
Ngoài ra, chữ ký số cũng có thể dùng để kê khai,nộp thuế trực tuyến, khai báo hải quan và thông quan trực tuyến mà khôngphải in các tờ khai, đóng dấu đỏ của công ty và chạy đến cơ quan thuế xếphàng và ngồi đợi vài tiếng đồng hồ, có khi đến cả ngày để nộp tờ khai này.

Chữ ký số giúp cho các đối tác có thể ký hợpđồng làm ăn hoàn toàn trực tuyến không cần ngồi trực tiếp với nhau, chỉ cầnký vào file hợp đồng và gửi qua e-mail. Ông Tuấn Anh nói: “Những ưu điểm củachữ ký số trong các ứng dụng giao dịch trực tuyến thì có rất nhiều, thờigian tới mọi người sẽ được chứng kiến sự phát triển của nó”.
 
Theo ông La Thế Hưng, người phụ trách dự án chữký số của Công ty Điện toán và Truyền số liệu VDC (thuộc VNPT), dịch vụchứng thực chữ ký số công cộng có thể sử dụng trong các giao dịch điện tửliên quan đến người sử dụng cá nhân và tổ chức, doanh nghiệp, trong các giaodịch giữa người dân, doanh nghiệp với các cơ quan nhà nước.

Riêng các giao dịch nội bộ của các cơ quan nhànước hoặc giữa các cơ quan nhà nước với nhau là các giao dịch đặc thù, khôngdùng được hệ thống chứng thực công cộng mà phải dùng hệ thống riêng.
 
Về công nghệ, chữ ký số dựa trên hạ tầng mã hóacông khai (PKI), trong đó phần quan trọng nhất là thuật toán mã hóa côngkhai RSA. Công nghệ này bảo đảm rằng chữ ký số khi được một người nào đó tạora là duy nhất, không thể giả mạo được và chỉ có người sở hữu khóa bí mậtmới có thể tạo ra được chữ ký số đó (đã được chứng minh về mặt toán học).

Khóa bí mật được tạo ra khi một người đăng ký sửdụng dịch vụ và được lưu trữ trong một thiết bị phần cứng đặc biệt an toànlà Token hoặc SmartCard. Thiết bị này là một máy tính thực sự với cấu trúctinh vi, có đầy đủ CPU, RAM, bộ nhớ… bảo đảm cho khóa bí mật được lưu trữ antoàn, không thể sao chép hay nhân bản được và cũng không thể bị virus pháhỏng.
 
Để sử dụng chữ ký số cần phải đăng ký chứng thưsố và tạo khóa bí mật lưu vào trong PKI Token với các nhà cung cấp dịch vụchứng thực chữ ký số (như VNPT, NacenComm, Bkis…). Các chương trình ứng dụngphải hỗ trợ chức năng ký số, khi đó việc sử dụng khá đơn giản: Nhấp chuộtvào nút lệnh ký số, cắm thiết bị Token vào cổng USB, nhập PIN code bảo vệToken, nhấp chuột vào nút lệnh ký.
 
Thủ tục đăng ký tương tự như đăng ký các dịch vụviễn thông, tuy nhiên do đặc thù pháp lý của chữ ký số, tương đương với chữký tay, nên có thể phải cần thêm một số giấy tờ xác thực nguồn gốc thông tincủa doanh nghiệp hay người sử dụng cá nhân chặt chẽ hơn (ví dụ: bản sao giấytờ có công chứng của doanh nghiệp...).
 
Đưa chữ ký số vào cuộc sống

Chữ ký số được sử dụng để bảo đảm tính bảo mật,tính toàn vẹn, tính chống chối bỏ của các thông tin giao dịch trên mạngInternet. Chữ ký số tương đương với chữ ký tay nên có giá trị sử dụng trongcác ứng dụng giao dịch điện tử cần tính pháp lý cao.
 
Hơn nữa, ngoài việc là một phương tiện điện tửđược pháp luật thừa nhận về tính pháp lý, chữ ký số còn là một công nghệ mãhóa và xác thực rất mạnh. Nó có thể giúp bảo đảm an toàn, bảo mật cao chocác giao dịch trực tuyến, nhất là các giao dịch chứa các thông tin liên quanđến tài chính.

Tại một cuộc hội thảo về chữ ký số do Bộ Thôngtin - Truyền thông phối hợp với Ban Cơ yếu Chính phủ tổ chức, ông Trần VănSơn, Phó trưởng ban Cơ yếu Chính phủ, cho biết: “Chữ ký số là giải pháp tốtnhất trong việc bảo mật, xác thực và bảo toàn dữ liệu trong các giao dịchđiện tử. Tuy nhiên, để đưa chữ ký số vào thực tế không hề đơn giản”.
 
Còn ông Khánh cho rằng, để có thị trường chữ kýsố các đơn vị cung cấp cần nỗ lực hơn trong việc cải tiến các giải pháp, đưamạnh ứng dụng vào cuộc sống. NacenComm cũng sẽ cố gắng đưa ra nhiều ứng dụngvà hỗ trợ các tổ chức tích hợp chữ ký số vào các ứng dụng để có thể sử dụng.
 
Ông Khánh cũng cho rằng cần thay đổi thóiquen của các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân bằng các biện pháp tuyêntruyền, khuyến khích. Ngoài ra, ông Khánh cũng nhận định cuộc cải cáchhành chính công sẽ góp phần đưa chữ ký số vào cuộc sống.

Trước đây, có không ít chuyên giađã nói rằng, chữ ký số chỉ có thể được sử dụng rộng rãi khi có nhà cung cấp dịchvụ chữ ký số công cộng được Bộ Thông tin và Truyền thông cấp giấy phép. Như vậy,với sự xuất hiện ngày càng nhiều của các đơn vị này, chữ ký số đang dần được phổbiến.

Theo Oanh Nguyễn
Chữ ký số đang dần phổ dụng