Trong chuyến đi đến đảo quốcVanuatu ở Nam Thái Bình Dương, những cư dân bản địa giới thiệu cho tôi một đặcsản kỳ lạ, trông như con quái vật, với đầu tôm, càng cua, mai rùa, bụng nhện… ấylà vẻ ngoài của con cua dừa – một trong những loài cua lớn nhất thế giới tồn tạitrên trái đất – đang sinh sống tại các hòn đảo ngoài khơi Nam Thái Bình Dương.
Trọng lượng tối đa 4kg, chiều dàilên đến 40cm, tuổi thọ từ 30 – 60 năm, cua dừa có mười chân, là một sinh vật kỳquái, dữ dằn của các rừng dừa ở các đảo quốc như Vanuatu, Fiji, Solomon… Xoayquanh cua dừa là những câu chuyện ly kỳ, hấp dẫn từ cách cua leo dừa, hái dừa,bổ dừa, ăn dừa...
Sát thủ dừa
 |
| Cua dừa là món đặc sản dùng đãi khách quý |
Càng cua dừa to khoẻ như gọng kìm– có thể nhấc bổng trọng lượng nặng đến 29kg – dùng lột vỏ dừa. Hai cặp chân kếcủa cua dừa có chiều dài hơn hẳn trong số các chân cua dừa, và cực khoẻ, giúpcua dừa leo được lên những thân dừa thẳng đứng. Cặp chân thứ tư nhỏ hơn, có hàmđể cua dừa gắp các cùi dừa ăn, cặp chân này cũng dùng đi lại và leo trèo. Cặpchân cuối cùng rất nhỏ, nằm ở gần bụng, dùng làm sạch những lỗ thở ở phần bụngcua dừa.
Cua dừa có những kỹ thuật tách vỏdừa độc đáo, trái dừa bị bao bọc bởi vỏ khô, cua dừa sẽ dùng càng khoẻ của mìnhđể tách lớp xơ dừa, bắt đầu từ phần cuống dừa có ba lỗ nhỏ nơi dừa mọc mầm, cuadừa sẽ dùng càng gõ mạnh liên tục vào các lỗ này cho đến khi quả dừa khô bể hoặclủng sâu vào phần cơm dừa, cua dừa lật ngược trái dừa lại, dùng hai chân sau nhỏvà nhọn chọc sâu vào phần cơm dừa, lôi cơm dừa ra đánh chén. Nhiều cua dừa lớncó thể dùng càng đập bể vỏ dừa khô thành từng mảnh.
Có những con cua dừa rất khôn,sau khi tách dừa khô ra khỏi vỏ đập hoài không bể, cua cặp trái dừa leo lên câycao thả xuống cho trái dừa bể ra để ăn cơm dừa, gặp khi dừa chưa kịp rụng, cuatrèo lên cây dừa cao trên 20m, hái dừa thả xuống đất rồi bò xuống tách dừa đểăn. Cua dừa thường trèo lên cây hái dừa và trái cây, hoặc để tránh nóng và tránhcác loài thú ăn thịt khác.
Kẻ sợ nước và không biết bơi
 |
| Cua dừa trong tự nhiên |
Cua dừa sống trên cạn, ở các hanghốc gần bờ biển, và không biết bơi, có thể bị chết chìm trong nước. Chiếc mũi làmột cơ quan cực kỳ quan trọng giúp cua dừa đánh hơi, phân tích mùi tìm hướng đếncác quả dừa sâu trong đất liền. Mùa kết bạn của cua dừa kéo dài từ tháng 5 đếntháng 9, cao điểm nhất là từ tháng 7 đến tháng 8, cua đực và cua cái đánh nhaudữ dội cho đến khi cua đực trườn lên lưng cua cái và tiến hành giao phối, thờigian giao phối dài 15 phút. Sau đó cua cái đẻ trứng, ôm trứng dưới bụng bằng mộtloại keo kết dính do cua cái tiết ra, thường đến tháng 10 – 11, cua cái tìm đếnbiển vào ban đêm, lợi dụng những con sóng thuỷ triều cao, gần như các cua cáisống trong khu vực đều tiến hành việc thả trứng vào đại dương cùng lúc.
Trứng cua dừa lênh đênh trên sóngnước 28 ngày, rất nhiều trong số đó bị các loài cá và giáp xác khác ăn thịt, sauđó ấu trùng cua sống dưới đáy biển ven bờ trong một vỏ bọc bảo vệ như vỏ sò suốt28 ngày kế tiếp. Trong thời gian này, cua dừa hay ngoi lên bờ sống, sau đó lộtxác và phát triển. Thêm 28 ngày nữa, cua dừa thường xuyên lên bờ hơn, và quênluôn khả năng thở trong nước. Cua dừa thực sự trưởng thành từ 4 – 8 năm tuổi.
Kẻ thù của cua dừa
 |
| Một cặp cua dừa vừa được săn bắt |
Thức ăn chính của cua dừa là cơmdừa, trái cây, lá, rễ cây, kể cả vỏ sò, xác chết động vật, ăn các loài động vậtsống chậm chạp, không có nhiều khả năng trốn chạy như rùa biển. Chúng cũng cókinh nghiệm bắt được cả loài chuột để ăn thịt. Thông thường cua dừa giành thứcăn lẫn nhau, và kéo lương thực cướp được về hang của mình để thưởng thức mộtcách an toàn.
Cua dừa sống khá kín đáo, thườngẩn mình trong các hang đá ban ngày để tránh kẻ thù và tránh thoát hơi nước, đêmđến mới ra khỏi hang kiếm ăn.
Với thể xác to lớn, cặp càng khoẻnhư gọng kìm, cua dừa trưởng thành gần như không có những kẻ thù từ môi trườngtự nhiên, trừ con người. Thịt cua dừa cực kỳ ngon, ở phần “bụng nhện” là lớp mỡtích tụ từ chất béo của dừa, khi hấp lên trở thành một khối dẻo màu cacao, dùngchấm bánh mì ăn béo ngậy như phômai. Phần thịt cua chắc nịch, ngọt đậm, chế biếnkiểu gì ăn cũng ngon. Một con cua dừa đạt trọng lượng 2kg thường mất đến 20 năm,trong khi đó cua dừa lại có thị giác rất kém, vì vậy rất dễ bị con người sănbắt.
Theo Nguyễn Đình
