Chị quyết định giã từ quá khứ như dứt bỏ thói ủy mị, tủi hổcủa thân phận đàn bà hèn kém cố hữu. Và khi chồng chị đã đồng ý ký đơn ly hôn,chỉ chờ ngày ra tòa để chính thức hóa sự vụ thì chị và Đường đã gần như côngkhai trước mọi người mối quan hệ tình cảm của họ.
----------------------
Thành phố đã lui hẳn về phía sau.Đã biến khỏi tầm mắt và nhường chỗ cho đồng quê, những ô ruộng nho nhỏ nối nhauchạy về xa. Lúa mùa vừa gặt xong. Mặt ruộng lấm chấm gốc rạ trắng xám. Gió thổihật hờ tùy hứng thoang thoảng hương lúa mới. Xa xa, khuôn trong vòng vây của cácluỹ tre xanh mờ, làng quê chập chờn trong biệt lập. Không già, không trẻ, bìnhdị, thân mật, bất biến, làng mạc đồng ruộng bao đời nay vẫn là vậy. Như được đúcra từ một khuôn hình cổ điển, phi thời gian và chẳng bao giờ có ý muốn trở thànhkẻ khác với chính mình. Có lẽ vì vậy mà hai người đàn ông đàn bà còn trẻ trênhai chiếc xe đạp đi tới đây, bỗng như mất hết vẻ nôn nóng, hăm hở như khi cònđạp xe ở trong thành phố. Nét mặt đang bừng bừng xúc động của họ, nhất là củangười phụ nữ, như được ướp hơi sương chiều thu, đã trở lại trầm tĩnh và thoángchút ưu tư dịu dàng.
Dịu dàng quá, thênh thang quá bầutrời thu lúc ngả chiều. Đang là lúc nông nhàn. Thời tiết mát mẻ, thuận theo lòngngười thư thái, khác hẳn dưới mặt đất, lúc này ở trên cao, gió lộng, đang lửnglơ mấy chấm diều giấy.
Những chấm diều giấy, cái bayliệng, cái chao đảo, cái phăng phắc đăm chiêu, thảy đều vô tư lự. Chúng khiến cảhai người đàn ông đàn bà nọ phải xuống xe và ngước nhìn lên khi dắt xe đi quamột chiếc cầu xi măng bắc qua một con mương dẫn nước từ ngoài sông vào.
Bây giờ ở bên trái con đường đất,hai người đang đi đã thấp thoáng bóng những ngôi nhà mới xây cất sau những hànggạo cổ thụ mùa này trơ trụi cành khô. Ăn lấn ra sát đường thi thoảng còn thấynhững ngôi đình mới trùng tu, vôi quét trắng loá cùng những cây đại già trên sânđình chẽ cành đơm hoa. Vẻ đìu hiu đã tan hoà. Đã nghe thấy tiếng người lao xao,tiếng con bò gọi con lan trên các gò đồi lúp xúp bụi cây keo tai trâu mới trồng,tiếng còi một con tầu thuỷ hú khàn khàn từ giữa dòng sông cất lên, thăm thẳm,vượt qua con đê cao lừng lững ngang tầm mắt, một con đê uốn mình như cách điệu,hai bên sườn lợp một lớp cỏ mùa thu rầu rầu xanh, hút cái nhìn về phía xa.
- Ta đi đi, anh!
Cuối cùng thì rõ ràng là cái đíchcòn xa. Người phụ nữ ngồi lên xe, khe khẽ giục. Chị mới ngoài ba mươi, tầm thước,tóc búi sau gáy, vóc người óng ả. Tấm áo sơ mi màu mận chín khuôn làn ngực trònnở vừa độ. Khuôn mặt trái xoan đẹp nền nã lúc này trong ánh sáng của một ngàythu đang tận bỗng nhuốm vẻ sầu thương và ảo não vô độ. Hai con mắt lớn khép hờ,mưng mưng một cái nhìn hờn tủi, chị hướng về phía người đàn ông trẻ, không chegiấu niềm dựa cậy sẻ chia. Nhận ra điều đó, người đàn ông trẻ vóc người cao ráoliền cúi xuống, đạp dấn lên.
Bây giờ thì đến lượt xóm làng,đồng ruộng đã ở lại phía sau. Mỗi vòng bánh xe lăn là một lấn sâu vào những điềuchưa biết. Chạy dài bên trái con đường là những vùng đất hoang, đồi gò và đầm aolầy thụt, xanh rì lau lách bụi rậm, tanh tanh mùi lá dấp dại. Hoang vắng cànglúc càng như một áp lực. Vả chăng, trời bỗng ngả tối rất mau, nên cả hai đều imthít như cùng lây nhiễm nỗi lo ngại và cùng chắm chúi vào công việc duy nhất làđạp xe nhanh lên cho chóng tới đích. Cho tới lúc, người đàn ông chợt bóp mạnhtay phanh, ngẩng lên. Trước anh, người phụ nữ vừa vượt lên, bóng người cùng bóngxe mỏng mảnh liêu xiêu, loạng choạng trong một hơi gió vừa ạt tới.
- Huệ!
Tiếng gọi của người đàn ông trẻcó sức lay tỉnh. Người phụ nữ lập chập xuống xe. Chiếc mũ vải trên đầu bị gióhất rơi xuống đất, chị ngúc ngắc mái tóc rối bời, ngơ ngác. Một vùng đất môngquạnh xa lạ mịt mờ đang lập loè mấy chấm đom đóm xanh lét và rền rã tiếng côntrùng rên rỉ man dại não nùng. Cái đích phải đến là đây mà hình như không phải.Mê hoảng, chị nhìn quanh. Và thật bất ngờ, chị buông tay để mặc chiếc xe đạp đổnghiêng, gây nên một tiếng động cô độc giữa quạnh quẽ và quay vụt lại, chị ômchoàng lấy người đàn ông, rũ rượi rồi nức nưởi từng hồi:
- Anh Đường ơi! Kia kìa, đó làcăn nhà Bang đã mua, rồi ruồng bỏ em để sống với con Thúc ca ve nặc nô đó! AnhĐường ơi, anh có thương em không?
Một cái ôm choàng, những lời kêucầu đẫm nước mắt. Chúng nói lên điều gì? Lúc ấy và sau này đã nhiều lần Đường tựhỏi mình. Và hoàn toàn có thể hiểu, rằng lúc ấy Huệ đang chìm nghỉm dưới đáy sâucủa tuyệt vọng. Còn Đường là cái bến bờ để chị bám víu, neo đậu. Lúc ấy là thế.Nhưng, tại sao kẻ đó lại là Đường. Và lúc này, tại sao Đường lại ở trong cái kếtcấu sóng đôi với Huệ ở chuyến đi chiều thu buồn bã ấy?
![]() |
Minh họa: Nguyễn Đăng Phú. |
"Anh có bận gì không?" -Vừa hỏi, chưa cần lời đáp, Huệ đã hổn hển, tiếng nọ lấp tiếng kia, cồntrong hơi thở gấp gáp: "Chiều nay đi với em! Có việc cần lắm!". Trưanay, gặp nhau ở chỗ chiếu nghỉ giữa hai làn cầu thang gác ở cơ quan, chịnói vậy. Mặt chị tái nhợt, não nề. Nhìn chị, anh phấp phỏng và bồn chồn.Lâu nay chị vẫn là một ẩn số, một bí ẩn với anh. Bí ẩn như quan hệ âmthầm đơn phương của anh với chị. Chị đã có chồng. Anh là một người đànông tự do. Danh dự là một vùng mẫn cảm. Đạo đức cũng vậy. Nhưng bây giờthì anh đã mập mờ nhận ra, thế là đã có sự thú nhận về phía chị, khi chịyêu cầu anh tham dự cuộc đi này, khám phá sự phản bội của chồng chị, mộtgã đàn ông giăng hoa trác truỵ; nghĩa là, ít nhất thì cũng là, chị đãbiết tới mối thiện cảm thầm lặng của anh. Chị đã công nhận nó và trongnhững phút giây lao lung, chị tìm được ở đó niềm an ủi, cậy nhờ.
Éo le thay, mối tình thầm kín củaanh với chị! Vì ít nhất thì họ đã cùng làm việc với nhau, gần gụi trong cùng mộtđơn vị công tác, đã gần chục năm. Từ khi anh từ một tỉnh miền núi chuyển côngtác về và chị thì mới là một nữ kỹ sư mới ra trường, tóc cắt ngắn, mặc áo phôngin hình ban nhạc ABBA, quần bò hoa, nhí nhảnh tươi vui trong dàn đồng ca ở cácbuổi liên hoan văn nghệ quần chúng của cơ quan. Dần dà, như một lẽ tự nhiên, anhnhận ra chị là người phụ nữ đẹp nhất, dịu dàng nhất, thông minh và cao quý nhất.Một người phụ nữ trong mộng ước. Và tất nhiên là không lẫn lộn với những gã trailơ, đĩ bợm, hễ thấy đàn bà đẹp là mắt la mày liếm, lân la tìm cơ hội lợi dụng,anh đã thiết lập với chị một tình đồng nghiệp, một tình bạn thật sự, dần dầncàng lúc càng trở nên thân thiết. Nhưng, liền ngay đó, anh biết là mình đã nhầm!Không có tình bạn, tình đồng nghiệp nào hết! Anh đã choáng váng và sau đó ngấtngư buồn nản, buồn đến mức phải trốn tránh mọi cuộc gặp mặt, khi một chiều nọđược biết chị đã có bạn trai. "Bọn em đã chơi với nhau vài năm nay rồi!" - Chịnói, sau đó một tuần, khi đứng trước bàn anh, mắt long lanh hạnh phúc, đưa anhtấm thiếp mời dự đám cưới.
Bây giờ thì từ một khoảng cách xa,anh lặng lẽ dõi theo chị trong vai người vợ. Tê dại cả người khi anh nhận ra chịtươi mưởi hẳn lên sau ngày lấy chồng. Trời! Chị có vẻ chí thú với cuộc sống lứađôi. Một nhân tố khác lạ đã chen vào cuộc sống và tâm tính thường nhật của chị.Việc chợ búa, mua sắm, trang điểm, sửa soạn những bữa ăn ngon cho chồng, lẹm cảvào thời gian công việc của chị. "Hôm nay anh ấy từ Sài Gòn trở về" - Chị xáchmột con cá quả lớn tươi roi rói đứng ở cửa phòng làm việc, thanh minh mà như làkhoe khoang. Và sau đó suốt buổi ngồi trước máy vi tính, vừa gõ bàn phím vừakhoe khéo chồng mình. Chồng chị là người sành ăn, sành mặc, giao du rộng rãi!Chị khen chồng. Chị kiêu hãnh về cả những khuyết thiếu của chồng. Thói ở bẩn.Tật lười biếng. Việc to việc nhỏ tất thẩy đều dùn đẩy cho vợ. Suốt hai năm quacó độc một lần vào bếp, kho một nồi cá bị cháy, từ đó là không hề động đến việcbếp núc. Một thái độ tôn thờ, sùng mộ bắt nguồn từ sự từ bỏ bản thân, vì tìmthấy ở người chồng nguồn gốc tồn tại của mình. "Việc này để em hỏi ý kiến nhà emđã!" - Đó là câu nói của chị mỗi khi chị có vướng mắc công việc ở cơ quan. Nhấtnhất chồng chị được coi là chuẩn mực, là chân lý, là lẽ phải.
Nhiều lúc anh nổi những cơn tự áingầm. Anh thấy mình bị coi thường, bị xúc phạm. Và do vậy, anh bắt đầu sốngtrong sự hoài nghi. Nhất là một hôm anh tình cờ nghe thấy lời tâm sự của chị vớibạn gái về chuyện chăn gối của vợ chồng chị. Chồng chị là ngọn lửa đam mê bấttận. Y lặn ngụp không biết mệt mỏi trong thú vui giao hoan da thịt. "Anh ấy bảomình, em sướng mà không biết là sướng đấy!" - Chị nói câu nọ với gương mặt ngờisáng niềm hãnh diện vì niềm vui thoả dục. Tới lúc này thì anh cảm thấy tất cảnhững gì là tốt đẹp ở chị đã từng được anh ngưỡng mộ đã sụp đổ hoàn toàn rồi!
Còn bây giờ thì bí ẩn đã được bócđi một lớp vỏ. Bây giờ thì một sự thật khác với sự thật Đường đã từng cảm nhậnđã bị phơi bày. Bang, chồng Huệ thật sự là không xứng với chị. Y xấu xí quá, thôlậu quá. Già hơn chị gần một giáp. Thấp lùn, vai rộng, lưng dài, chân ngắn. Mồmdẩu, mắt trố, tóc lơ phơ. Hàm răng to như răng người tiền sử. Y gợi hình ảnh mộtdã nhân hung tợn. Và đúng là như thế, vì không có sự sai lệch nào giữa cái bềngoài nghịch thường ấy với cái chứa đựng trong thể xác y. Y là một kẻ bợm bãi.Một gã trai cả thèm chóng chán. Một tên đàn ông trác táng. Y là con quỷ râu xanhdẫn lối đưa đường chị vào mê cung hỗn độn, rồi cưỡng bức chị, bắt chị làm tỳthiếp hầu hạ y. Chao ôi! Nói thế chẳng quá lời đâu, vì thực sự là đã xẩy ra mộtcuộc cưỡng hãm thô lỗ và chị thật sự là một nạn nhân khốn khổ!
- Ông ta yêu Hà bạn gái em cơ.Một bận em theo Hà đến chơi nhà ông ta, thế là ông ta bắt đầu gạ gẫm tán tỉnh em.Tối ấy, ông gọi điện mời em đến vì như ông ta nói: Hà đang ở đây. Hóa ra chỉ cóông ta, em và cơn mưa gió tầm tã ngoài đêm đen. Em mới mười bảy tuổi, ở nhà quêmới lên học thi vào Đại học...
Một suối nước mắt. Một thác ngôntừ ai oán. Bí mật như củ hành được bóc thêm một lần vỏ. Không có tình yêu! Tuyệtđối không! Chỉ có sự quyến rũ vì tình dục trong chốc lát cùng ảo tưởng về sự hợpnhất. Và hôn nhân chỉ là kết quả của một cảm xúc bốc đồng, nó làm cho chính chịcũng bị mê muội, trong khi dục tình đơn thuần không bao giờ bắc cầu cho khoảngcách giữa hai người.
Một người đàn bà đẹp không sợ côđơn. Thật tình là vậy. Nhưng, tất cả đàn ông đến với Huệ những ngày chị ở trongcơn lao lung, chân thành có, trục lợi cơ hội có, chẳng ai có thể thay thế đượcĐường.
Đường là chỗ dựa cậy vững chắcnhất, là niềm an ủi hiệu nghiệm nhất. "Công việc tạo nên thăng bằng, tạo nên giátrị" - Đó là lời khuyên của Đường và may mắn, nhờ nghe theo mà chị đã nhanhchóng bỏ qua thời kỳ bơ thờ, trễ nải. Chị vượt qua trận đau yếu thể chất, cơnsuy nhược thần kinh nhờ sự nhẫn nại của chị và của chính Đường. "Tạo vật đốtoàn, Huệ ạ". Ở đời, sự toàn vẹn luôn là đối tượng bị ganh ghét. Trời xanh quenthói má hồng đánh ghen. Những người đàn bà đẹp, thông minh đều gặp rủi ro. Mộtlần, nghe Đường nói vậy, chị bừng hai con mắt đen thăm thẳm khe khẽ kêu: "Anhnói vậy hóa ra em là một người phụ nữ đẹp ư?". Chiều ấy, gió thu thổi rợn sóngmặt Hồ Tây và những cây bàng ven đường đỏ màu son như trong tranh sơn mài. Anhnắm chặt tay chị thay vì câu trả lời. Mắt trong mắt. Ngực kề ngực. Trên cao, mộtbầy chim tránh rét đang nhịp nhàng vỗ cánh êm đềm vắt qua mặt hồ nước một nétmềm lơi lả. Tim hai người đập dồn. Cả hai cùng rối bời. Họ đã bước tới vùng giápranh của cơn bùng nổ. "Huệ, anh yêu em từ rất lâu rồi" - Đáp lại lời anh là cánhtay chị vòng lên cổ anh, níu xuống. Tình yêu là đứa con của tự do. Trong giâyphút, chị nhận ra, đây là lần đầu tiên chị bắt gặp tình yêu. Một tình yêu khởinguồn từ sự đồng cảm, yêu thương, hướng tới những điều cao cả, đẹp đẽ.
Cuối cùng thì sự trở mặt, côngkhai phản trắc của chồng đã như một nhân tố thúc đẩy Huệ vượt qua mặc cảm thânphận. Số phận chị được phân định dứt khoát trong tâm tưởng chị, là thuộc về chị,do chị định đoạt. Chị quyết định giã từ quá khứ như dứt bỏ thói ủy mị, tủi hổcủa thân phận đàn bà hèn kém cố hữu. Và khi chồng chị đã đồng ý ký đơn ly hôn,chỉ chờ ngày ra tòa để chính thức hóa sự vụ thì chị và Đường đã gần như côngkhai trước mọi người mối quan hệ tình cảm của họ.
Một ngày nọ, chị xuất hiện ở nhàanh.
Hôm ấy, họ quyết định nấu ăn vớinhau bữa ăn đầu tiên. Đặt làn thức ăn ở gian ngoài, gài trái cửa, vừa ngó vàobuồng trong, chị đã bật tiếng reo: "Ôi, hoa hồng! Đẹp quá! Anh đang làm gì đấy,anh yêu!". Trên chiếc bàn nhỏ ở đầu giường Đường, mười lăm bông hồng Đà Lạt đỏthắm he hé nở. Những bông hồng rười rượi. Chúng không hiện hữu ở đâu hết. Chúngở trong giấc mơ, trên thiên đường. Đặt cuốn sách xuống cạnh lọ hoa, anh ngồi dậy,giang tay. "Anh đọc cuốn sách gì mà mê mải vậy?". "Những cuốn sách có hình bóngem. Đâu đâu cũng thấy hình bóng em. Em hãy đọc mấy câu thơ này của thi sĩInrasara: Em thiên thần. Đôi mắt tròn đen. Thăm thẳm chưa một lần cũ".
Những bông hồng cùng đỏ hực lênniềm hạnh phúc trong giây lát. Cảm xúc bừng thức, dâng chan. Anh đỡ chị ngồixuống giường và như vô tình, như đồng loã, cả hai cùng ngả dài trên nệm chăn ấmáp. Anh nhẹ nhàng chồm dậy. Nhận ra chị hé môi cười, anh mạnh dạn đặt tay lênnút khuy áo trên khuôn ngực nở tròn của chị. Ngực chị đã phanh trần. Nó dõng dạctuyên bố: Tôi là sự sống và sự sống đó muốn được sống thật sự! Trời! Cái miền họkhát muốn đi tới là đây rồi ư? Sau sẻ chia nỗi niềm là khát khao chan hòa củacác miền da thịt. Sau sự đồng cảm tâm hồn là thèm muốn hòa nhập khăng khít củathể xác. Bồi hồi đến nghẹt thở, miệng đắng ngắt, bồng bềnh nhẹ xốp, không trọnglượng và như trong một giấc mơ, tràn trề xung quanh họ là những bông hồng nở đỏrực. Sự thật rỡ ràng vậy mà hoá ra lại là điểm tiếp giáp với giấc chiêm bao ư?
"Đừng, anh!" - Khép hờ hai hàngmi để hưởng trọn vẹn cảm giác đón đợi, chị đưa tay đỡ vai anh đang từ từ hạxuống. Thời điểm thiêng liêng đã gần kề. Nhưng, thật sự là hết sức khó hiểu, vìkhi anh vừa chạm vào ngực chị, lẽ ra chị phải đưa tay trụt nốt sợi dây của chiếcáo nịt bên phải còn vương ở trên vai, thì lạ chưa, chị lại đột ngột chống tay rasau lưng và đẩy nửa người trên lên, ngơ ngẩn nhìn quanh, cái nhìn như lạc lối.
"Sao thế, em?" - Đổ nghiêng sangbên trái và khi nhận ra mặt chị bỗng như trắng bệch trong ánh hồi quang tự kỷbên cạnh sắc đỏ của hoa hồng đang tràn lan khắp gian buồng, Đường lập tức rơivào trạng thái bàng hoàng. Nhất là sau đó, anh thấy chị kéo chăn phủ lên đôichân trần và úp mặt vào hai bàn tay, lặng phắc như chìm vào trong dòng hồi tưởngvẫn còn bám riết, chưa buông tha chị, vừa được khơi dậy; quá khứ chẳng lẽ là mộtmón nợ khó thanh khoản đến thế. "Có chuyện gì vậy, Huệ?" - Đứng bên chị, anh lậpbập và không hiểu mình nói gì.
Đã ra khỏi thành phố, hai chiếcxe đạp lại đã gặp đồng quê, những ô ruộng nho nhỏ như những miếng vá nối nhauchạy về xa. Vừa qua vụ gặt, mặt ruộng lấm chấm gốc rạ và thơm thơm mùi lúa mới.Xa xa, những thôn làng xanh mơ, cách biệt.
Tất cả như từ ngày nao hiện về.Cả tiếng chiếc xe đạp đổ gây một vang động cô độc, lọt thỏm giữa mông quạnh. Cảcái ôm choàng của người phụ nữ, cơn kinh giật và tiếng gào khóc nức nưởi.
- Anh Đường ơi! Đừng trách em,anh nhé! Khổ thân em, em biết làm thế nào bây giờ! Đêm qua em ngủ mê và sáng nayem nhận được tin Bang, chồng em vừa bị cơn đột quỵ vì xuất huyết não, và đangnằm chỏng chơ ở trong căn nhà kia kìa. Anh ơi! Thế thì dứt khoát là cái con nặcnô Thúc cave nó bỏ ông ta rồi. Giờ, em biết làm thế nào, hả anh? Em biết xử sựthế nào bây giờ, hở anh!
Tất cả đều là sự thật! Những sựthật nối tiếp nhau, đan xen vào nhau. Thật như bóng đêm đen đặc lúc này đangdâng lên từ mặt đất để xóa nhòa tất cả ranh giới thật giả. Thật như gắng gỏi củaĐường. Đường đang cố đứng vững để làm chỗ tựa cho người phụ nữ đang trong cơnbấn loạn, vì những ám ảnh chưa thể rũ bỏ, vì cơn hoang mang vây bủa bịt bùng.Cũng là để làm điểm tựa cho chính mình đang đứng giữa màn sương mê ảo mịt mù.
Truyện ngắn của Ma Văn Kháng
VNCA