Những năm 1986 - 1988, khuvực hạ lưu Nhà máy thủy điện Plei Krông (thuộc địa bàn giáp ranh giữa hai xãSa Bình, huyện Sa Thầy và xã Kroong, thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum) là mộtbãi vàng có trữ lượng lớn.
 |
| Bất chấp nguy hiểm, người dân vẫn vô tư đào đãi vàng trái phép trên dòng Pô Kô Ảnh: T.Thành |
Đãi vàng từ mờ sáng
Hàng ngàn người dân từ nhiều nơi đổ xô về đây khai thác. Về sau, vàng nơiđây cạn kiệt, lòng sông bị bào mòn, mực nước sâu hơn nên việc đào đãi đãchấm dứt.
Thế nhưng, từ khi thủy điện Plei Krong đi vào hoạt động, mỗi khi thủy điệntích nước, dòng Pô Kô phía hạ lưu chân đập cạn trơ đáy. Người dân lại tranhnhau đi tìm vận may. Theo quy trình tích nước, thủy điện thường chặn dòngvào buổi tối đến sáng hôm sau nên hoạt động khai thác vàng của người dân haixã Kroong và Sa Bình thường bắt đầu từ 4h cho đến khi đập thủy điện xả nước.Nhiều người đi đào đãi còn mang theo cả con nhỏ.
Ngay sau khi tình trạng khai thácvàng rộ lên (khoảng tháng 5/2010), UBND xã Kroong có chỉ thị nghiêm cấm hoạtđộng khai thác vàng và thành lập tổ tuần tra. Tuy nhiên, sau hơn một tháng truyquét, tình trạng khai thác vàng trái phép ở đây vẫn chưa được ngăn chặn triệtđể. Ông A Giao, Phó Chủ tịch xã Kroong, cho hay, người dân giờ đây tranh thủkhai thác từ mờ sáng trong khi lực lượng truy quét lại mỏng. Khi nào tổ tuần trađến vận động thì họ mới chịu về.
Chết đuối mất xác
Giữa trưa, mực nước sông đang dâng cao, nhưng nhiều người dân vẫn hì hục khoétvào bờ sông (địa phận xã Sa Bình) để đãi vàng. Khi nước từ đập thủy điện cuồncuộn xả xuống những bãi đá sắc nhọn, lởm chởm, hàng trăm người đang ngâm mìnhtrong nước mới vội vã bơi vào bờ... Một người nói: “Nguy hiểm lắm, lạnh cóngchân tay, ngày nào may mắn thì mới kiếm được 100.000 đồng, nhiều hôm chẳng đượcxu nào”. Tin vào vận may nên họ vẫn cố ngụp lặn.
Nhiều cặpvợ chồng còn mang theo con nhỏ ra để ở bờ sông. Cha mẹmải mê đãi, con trẻ tha hồ chạy nhảy, nô đùa dưới lòngsông trơ đáy. Ông A Giao cho biết, cách đây khoảng haitháng, hai cháu nhỏ đang nghịch nước trong lúc bố mẹ đãivàng, nước sông đột ngột dâng lên, cả hai cháu bị nướccuốn trôi. Rất may là đã được cứu sống. Gần đây nhất,ngày 27/7, cũng ở hạ lưu thủy điện này, cháu A Quốc (6tuổi, ở làng Kroong Ktu, xã Kroong) trượt ngã xuống sôngPô Kô và bị nước cuốn trôi đến nay vẫn chưa tìm thấyxác.
Việc khai thác vàng sa khoáng trái phép ở hạ lưu nhà máythủy điện Plei Krong là cực kỳ nguy hiểm, bởi vị tríkhai thác cách nhà máy không xa. Mặc dù mỗi khi nhà máyhoạt động và xả nước đều phát tín hiệu chuông cảnh báotrước đó ít nhất nửa giờ đồng hồ, song người dân vẫnthản nhiên đào đãi. Nhiều khi lực lượng truy quét phảira tận giữa dòng sông để vận động người dân lên bờ. Đãhơn một tháng tuyên truyền, vận động, truy quét... songtình trạng khai thác vàng tại đây vẫn tiếp diễn ngay khimực nước sông dâng cao.
Theo Tiến Thành
Đất Việt
