Bất
cứ ai đã từng được sống cùng người Thái đất Mường Phăng, Điện Biên đều
không thể quên hương vị dẻo bùi, ngậy thơm của miếng xôi nấu cùng củ
sắn.Sắn bà con đào từ nương về chọn lọc kĩ càng, rửa sạch rồi bóc tách
kĩ càng đến khi chỉ còn lõi sắn trắng ngần, mang luộc sơ qua rồi để ráo
nước để khi đồ xôi sẽ không bị lẫn vào.
Thóc
nếp để đồ xôi cũng là thứ nếp nương óng ả, được bà con người Thái phơi
khô, giã bằng cối đạp chân, sẩy sàng chọn lựa nhiều công đoạn để có hạt
gạo căng nẩy, cho món xôi dẻo thơm.
Chõ
để đồ xôi cũng không dùng thứ đồ kim loại "công nghiệp", dễ làm xôi
ướt. Cái chõ này được làm bằng những khúc gỗ có đường kính nhỏ, gỗ mềm
đem về cắt khúc, cưa rỗng giữa, tạo dáng đẹp như một đài hoa, thon nhỏ
từ dưới lên trên, đáy chõ có hai thanh tre nhỏ để đặt tấm đan thưa đỡ
gạo khi cho gạo vào chõ xôi. Phần chõ lại được đặt trên một cái ninh
đồng, thay cho nồi. Dùng loại chõ gỗ có ưu điểm gỗ hút hơi nước lên, xôi
chín dẻo, khô. Khi xôi chín bà con đổ xôi ra mâm, dàn mỏng dùng quạt,
quạt cho xôi nguội nhanh. Rồi cho xôi vào các "giỏ” đan bằng mây có nắp
đậy, có quai treo lên cột nhà. Đến bữa đem ra dùng hoặc đem đi làm nương
ăn rất tiện.
Bản
thân xôi sắn đã sẵn vị đậm đà, bùi ngậy của hạt nếp, miếng sắn nên thức
ăn kèm cũng chẳng cần cầu kì. Xôi sắn chỉ cần chấm thêm chút muối hay
nhâm nhi cùng vài món đồ gác bếp là đã vô cùng thơm ngon. Nhưng người
Thái không ăn xôi sắn với thứ muối vừng thông thường mà dùng muối ớt.
Sắn bùi, muối mặn, ăn cùng ớt cay lạ miệng, ăn hoài ăn mãi cũng chẳng
ngấy ngán. Người Thái ăn xôi sắn bất kể mùa vụ, là món ăn chủ lực trong
bữa cơm gia đình hàng ngày.
Qua
làn khói mỏng, hương xôi hương sắn quyện lấy nhau, lưu luyến cả khứu
giác người thưởng thức. Người miền xuôi nếm xôi sắn miền Tây Bắc, mang
theo niềm thương nhớ về chốn thị thành để xôi sắn thành thức quà phố thị
được không ít người yêu thích. Xôi sắn miền xuôi đôi khi có thêm chút
mỡ mành thơm tho, lúc có nhúm ruốc tơi bông hồng hào. Sự kết hợp có phần
"hiện đại" đó lại khiến món ăn trở nên thân thuộc, gần gũi, tạo nên
tính kết nối kì lạ của nền ẩm thực dân tộc đáng tự hào.
Theo Depplus
