Con sông Trà Khúc (QuảngNgãi) hiền hòa, trong vắt bỗng chốc mất đi những gì là đẹp, là thơ mộng, là giátrị vốn có của nó. Dòng sông này đã bị nhuộm đen, thủy sản bỏ sông mà đi khiếnngười sống bằng nghề sông nước ven sông phẫn nộ.
Treo… ghe, hết đặc sản
Trên dòng sông Trà Khúc, có hàngngàn người dân quanh năm suốt tháng sống bằng nghề đánh bắt trên sông. Trongnhững ngày qua người mưu sinh ở đây “đắng họng”, thậm chí là bậc khóc khi nhìncon sông bị đầu độc, giết chết gần như tất cả những loài thủy sản sinh sống lâunay.
 |
| Dân chài trên sông Trà Khúc… treo ghe |
Và đã 4 ngày nay, đoạn sông TràKhúc nằm ở vùng hạ lưu thuộc huyện Sơn Tịnh, hàng trăm chiếc ghe phải… treo vìkhông còn thủy sản để khai thác. “Thủy sản chết hết rồi. Con nào còn sống thìcũng bỏ sông đi biệt tăm. Mọi thứ ngoài sức tượng tượng của chúng tôi. Nhữngngày tháng sau này chúng tôi biết sống sao đây?” – ông Nguyễn Văn Minh, xãTịnh Long, huyện Sơn Tịnh bộc bạch.
Chỉ trong vòng 2 ngày khi xảy rathảm họa thì đã có trên 1 tấn các loài cá tôm dưới con sông này chết trắng, tấpdạt vào bờ gây ô nhiễm. Tiếp xúc với chúng tôi, người dân sống ven sông Trà Khúcvô cùng bức xúc trước tình trạng nước dưới sông bị ô nhiễm.
“Hôm cá, cua, chình dưới sôngbị chết, cả con sông nồng nặc mùi mật đường, nước sông đục ngầu. Mùi mật đườngthì chỉ có ở Công ty cổ phần đường Quảng Ngãi đóng ở phía trên sông Trà Khúcnày.
Họ đã lựa cơ hội trời mưa nêntuồn nước thải độc hại ra dòng sông Trà Khúc. Dân giờ đói vì sông Trà Khúc bịbức tử, không biết rồi đây ai sẽ phải chịu trách nhiệm. Phải mất vài ba năm saumay ra thủy sản mới được phục hồi nhưng phải đảm bảo là dòng sông không bị ônhiễm thêm?” – bà Võ Thị Cúc, thôn An Lộc, xã Tịnh Long bức xúc.
Đại diện chính quyền địa phươngxã Tịnh Long, ông Huỳnh Tấn Dũng, phó chủ tịch UBND xã thì cho rằng: “Ngườidân nghi Công ty cổ phần đường Quảng Ngãi xả nước thải làm chết cá dưới sông TràKhúc cũng có lý do. Tuy nhiên, chúng tôi chưa thể khẳng định nhưng khả năng nàylà rất lớn”.
Trên chiếc ghe nhỏ - phương tiệnmưu sinh duy nhất hàng chục năm qua của gia đình - cụ Trần Của, thôn Tăng Long,xã Tịnh Long tuyên bố: “Ai đầu độc sông Trà Khúc thì phải chịu trách nhiệmbồi thường thiệt hại cho dân. Chuyện thủy sản dưới sông Trà Khúc bị chết do ônhiễm hầu như năm nào cũng có nhưng chết kiểu như lần này thì dân sông nướcchúng tôi chịu không thấu nữa rồi. Chúng tôi phải kêu, phải cầu cứu cơ quan chứcnăng để cứu con sông này, cứu hàng ngàn người dân mưu sinh trên sông”.
 |
| Thủy sản dưới sông Trà Khúc bị “ép” chết, người dân mếu máo |
Dòng sông Trà Khúc có hai loàiđược xem là đặc sản xứ Quảng đó là cá bống và don. Những con cá bống ở dòng sôngTrà có tiếng xưa nay thay vì sống khỏe, sinh đông và được người dân đánh bắt, sơchế thành món ăn ngon tuyệt bày bán khắp mọi nơi ở Quảng Ngãi đã bị chết tấptrắng bờ sông trong sự nuối tiếc của dân chài.
Ông Trần Toại, xã Tịnh Khê, huyệnSơn Tịnh chỉ vào bãi cá đã bị phân hủy bên sông bảo: “Cứ 10 con cá như thếnày chúng tôi đánh lưới bán cũng được 15 ngàn đồng. Vậy mà…” – giọng ông tắtngang.
Buộc bồi thường thiệt hạigiống như vụ xả thải của Vedan?
Trước sự việc bất thường về thủysản chết đồng loạt trên sông Trà Khúc, trước sự phản ứng gay gắt của người dânven dòng sông Trà, cơ quan chức năng Quảng Ngãi đã rốt ráo vào cuộc truy tìmnguyên nhân.
Và, Công ty cổ phần đường QuảngNgãi – nghi can số 1 của người dân về việc sông Trà Khúc bị bức tử được đoànkiểm tra... mục sở thị.
Tại cuộc kiểm tra, hàng ngàn métkhối nước thải chưa qua xử lý từ hồ chứa nước thải của công ty này đã xả thẳngra sông Trà Khúc. Đoàn kiểm tra đã phát hiện công ty đã tuồn nước thải ra ngoàibằng máy bơm và tháo van đường ống ngầm.
 |
| Công ty cổ phần đường Quảng Ngãi đã xả thải ra sông Trà Khúc gây ô nhiễm |
Chiều 5/5, trước những bằng chứngmà tổ kiểm tra liên ngành của Sở TN-MT tỉnh đưa ra, đại diện lãnh đạo Công ty cổphần đường Quảng Ngãi đã kí vào biên bản thừa nhận: Đã xả khoảng 1000m3 nước hèm(bã rượu) và 2000m3 nước tẩy rửa thiết bị ra sông Trà.
Tuy nhiên, lãnh đạo công ty đường vẫn tiếp tục bào chữa: 1000m3 hèm tràn rangoài là vì bờ hồ chứa phía bắc bị vỡ, chứ không phải là do công ty cố ý, haychỉ đạo cho xả.
Đại tá Phạm Hùng, Phó phòng CS Môi trường-CA tỉnh khẳng định: Qua kiểm tra hiệntrường, với những dấu vết còn để lại tại địa điểm mà công ty này cho rằng do bờbị nứt (dẫn đến 100m3 hèm tràn ra sông) là lời biện minh khó chấp nhận. Khôngnhững vậy, qua so sánh giữa khối lượng hèm đã đo tại hồ chứa cách đó hơn nữatháng và tại thời điểm ngày 5/5, thì số lượng hèm công ty đã xả ra phải gấp 5-7lần.
Tại hiện trường, chúng tôi cũngxác nhận, mùi mật đường ở sông Trà Khúc chẳng khác với mùi nước thải ở hồ chứanước thải của công ty này.
 |
| Bao giờ sông Trà Khúc mới trở lại được như xưa? |
Điều đáng nói là, năm 2009, tỉnhQuảng Ngãi đã xử phạt 1,3 tỷ đồng đối với Công ty cổ phần đường Quảng Ngãi vìgây ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ngãicũng đã yêu cầu công ty này phải thực hiện tháo dỡ các đường ống nối ra sông TràKhúc để xả thải nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện.
Ông Nguyễn Tăng Bính, giám đốc SởTài nguyên và Môi trường Quảng Ngãi cho biết, đang chỉ đạo cho các đoàn kiểm tratập trung làm rõ nguyên nhân gây nên tình trạng thủy sản chết ở sông Trà Khúc.
“Nếu đúng là do Công ty cổphần đường Quảng Ngãi gây ra thì phải xử lý nghiêm, buộc bồi thường thiệt hạigiống như vụ xả thải của Vedan” – ông Bính quả quyết.
Theo 
