Sầu đâu (xoan ăn gỏi)là loại cây hoang dã, mọc nhiều ở An Giang, Kiên Giang… Thân cây cao vàthẳng, không kén đất, dễ trồng. Lá sầu đâu có màu xanh, vị đắng, hậungọt, tính mát; hoa thì ít đắng hơn và thơm.
Ta cần phân biệt 2 loại câyđể khỏi nhầm lẫn: cây sầu đâu (còn gọi là cây xoan ăn gỏi), tên khoa học làAzadirachta indica Jus.F., lá một lần kép, hoa màu trắng, lá và hoa ăn được;khác với cây cùng họ là cây xoan (miền Trung gọi là cây sầu đâu hay sầuđông), tên khoa học là Meliaazedarach L., lá 2 lần kép, hoa màu tím, rấtđộc, lá không ăn được.
Hàng năm, vào khoảng tháng 11đến tháng 3 âm lịch, cây sầu đâu bắt đầu thay lá, ra hoa. Người dân thườnghái lá sầu đâu (đọt non lẫn nụ hoa) để ăn và bán. Nếu có dịp ghé chợ Tri Tôn(Châu Đốc - An Giang) vào thời điểm trên, bạn có thể mua được từng bó lá,hay hoa sầu đâu về làm quà cho bạn bè. Đây là đặc sản của vùng Bảy Núi - AnGiang (giống như rau sắng chùa Hương ở miền Bắc).
 |
Những người mới ăn lá sầu đâu lần đầu sẽ thấy vịđắng (hơn rau đắng), nhưng chịu khó nhai chậmrãi, vị đắng của lá sẽ tác động vào tuyến nướcbọt biến thành vị ngọt, ăn riết “đâm ghiền”. Mónăn chế biến từ lá sầu đâu được mọi người thíchnhất là trộn với khô sặt rằn, xoài sống và dưaleo. Để cho món ăn thêm phần phong phú, người tacòn trộn vào cả thịt ba rọi, tôm …
Sầu đâu mua ở chợ về rửasạch, để ráo, cho vào nồi trụng với nước sôi (hay nước cơm sôi) cho bớt vịđắng. Thịt ba rọi luộc, xắt mỏng. Tôm sú luộc, bỏ vỏ. Khô sặt rằn nướng xénhỏ. Dưa leo và xoài xanh bằm sợi. Trộn đều tất cả với nước mắm ớt phachua, ngọt cho vừa khẩu vị. Rắc thêm một ít rau thơm, ngò rí, đậu phộng giãgiập, thêm vài lát ớt vào dĩa gỏi cho có màu sắc hấp dẫn. Nhớ chuẩn bị chénnước mắm me (pha hơi sệt, chấm mới bắt!).
Gắp một miếng gỏi lá sầu đâuchấm vào nước mắm me, nhai chầm chậm. Vị béo của thịt, vị ngọt của tôm, vịchua của me chín hòa lẫn vị đắng hậu ngọt của lá sầu đâu thấm dần vào vịgiác, len xuống tận cổ… Nếu có thêm “chất cay” nữa cho đủ bộ “cay + đắng”,hẳn bạn sẽ nhớ mãi hương vị đặc trưng của loại cây vùng Thất Sơn huyền bínày!
Theo Hữu Tưởng
