Đào tạo diễn viên: Không thể ăn xổi

Hiện nay, cụm từ "đào tạo diễnviên" không còn xa lạ đối với đại đa số những người quan tâm đến sự phát triểncủa nền Điện ảnh nước nhà.

Theo thống kê, hàng năm, với hơn1.500 tập phim truyền hình ra đời, ngành phim truyền hình đang "ngốn" một lượngdiễn viên nhiều đến mức... thiếu diễn viên trầm trọng.

Với tình trạng thiếu diễnviên dẫn đến hiện tượng nhiều người còn lẫn phim này với phim khác khi cùng thờiđiểm phát sóng, một diễn viên đã vào hai vai chính ở hai bộ phim khác nhau.Trong khi đó, nơi đào tạo diễn viên chính thống là Trường Đại học Sân khấu Điệnảnh Hà Nội mỗi khóa cũng chỉ tuyển chọn được vài chục người.

Hình ảnh các bạn trẻ casting phim tuổi teen

Có người ra trường đi đượcđến cùng với nghề, nhưng cũng có những người rẽ lối để tìm một nghề phù hợphơn với sở trường của mình. Chính vì lẽ đó, nhiều cơ sở đào tạo diễn viênngắn hạn đã ra đời, rất tức thời để "đốt đuốc" đi tìm gương mặt các diễnviên mới phục vụ nhu cầu trước mắt.

Tuy nhiên, sự phát triển này, ởmột khía cạnh nào đó, đang là một sự "lợi bất cập hại", bởi vì cùng với sự dàyđặc của các đợt tuyển diễn viên, dù nhu cầu xã hội là có thật, thì cũng đang tạonên một sự "hấp tấp", "đốt cháy giai đoạn" trong giới trẻ. Nhiều người muốnchóng vánh trở thành "sao", trở thành "người của công chúng" mà chưa kịp chuẩnbị cho mình một hành trang tri thức để đi dài hơi với nó. Chính bởi điều đó, cácdiễn viên truyền hình, sau một vài vai diễn đã "chìm nghỉm" trong quên lãng. Họcũng rơi vào trạng thái "dở khóc dở cười" vì những ảo tưởng về một ánh hào quangtrên màn ảnh mà họ vẫn chưa "kịp lột xác” để lãng quên nó.

Trong thời gian qua, có thể kể rađây một số tổ chức, cá nhân đã đứng ra tổ chức những lớp đào tạo diễn viên ngắnhạn như VTV, Hội điện ảnh Việt  Nam; các công ty như Thăng Long Film, Á Đông,VietFilm, MTS… thậm chí, có lớp học do những diễn viên nghệ sĩ tự đứng ra tổchức như diễn viên Anh Thư, người đẹp Lý Nhã Kỳ, nghệ sĩ Chiều Xuân…

Khởi điểm, ý tưởng đào tạo diễnviên ngắn hạn bắt nguồn từ Đài Truyền hình Việt Nam, với nhu cầu bức bách từviệc phải có vài trăm tập phim truyền hình ra đời mỗi năm. Những khóa học diễnxuất ngắn hạn được tổ chức và được các diễn viên chuyên nghiệp trực tiếp truyềndạy, chủ yếu bằng kinh nghiệm của chính họ.

Theo tổng kết từ người của "NhàĐài" thì từ năm 2008 đến nay, số lượng phim truyền hình trên cả nước mỗi năm mộttăng. Đặc biệt là thị trường phía Nam, trung bình sẽ phải cho ra lò hơn 1.000tập phim mỗt năm (lịch HTV đã đăng ký kín hết 2010), và khoảng hơn 500 tập mộtnăm của VTV nên với nhu cầu này, lượng diễn viên chuyên nghiệp hiện không đủ đápứng, hoặc, như đã nói ở trên, một số diễn viên sẽ xuất hiện với tần suất quádày, khiến vai diễn trở nên nhàm chán.

Một cuộc tuyển diễn viên cho phim "Trần Thủ Độ".

Vì lẽ đó, không có lý do gìđể những cá nhân, tổ chức nhạy bén với thời cuộc không nghĩ đến việc tuyểnvà đào tạo cấp tốc các diễn viên trẻ, để họ trở thành những khuôn mặt mớicủa màn bạc. Hơn nữa, trong thời buổi thị trường, việc rẽ ngang để đóng phimđang trở thành một "sân chơi" của giới trẻ. Bằng cách lên hình dù chỉ là mộtnhân vật phụ trong một bộ phim truyền hình dài tập, họ cũng sẽ nổi tiếngnhanh hơn, được nhiều người biết đến hơn. Cùng với thời đại của công nghệsố, của internet, "công nghệ" đào tạo diễn viên đang trở thành một thứ trangsức thời thượng mà giới trẻ ham mê theo đuổi.

Tuy nhiên, nói gì thì nói, các cơsở đào tạo cấp tốc cũng dựa vào tiêu chí "ăn may" chứ không phải bất cứ cuộcthi, cuộc tuyển chọn nào cũng đãi cát tìm được vàng. Chẳng hạn, khóa đào tạodiễn viên truyền hình ngắn hạn của VTV có năm đã thu hút được 4.000 hồ sơ đầuvào. Hay cuộc tuyển chọn và đào tạo diễn viên teen cho series phim "Nhật ký VàngAnh" cũng đã thu hút được hơn 3.000 thí sinh chỉ trong chưa đầy 1 tuần thôngbáo. Nhưng trong số những thí sinh được lựa chọn, không phải ai cũng trở thànhmột gương mặt sáng giá của phim trường hiện nay.

Hoàng Dung, một học viên một khóađào tạo cấp tốc của Vietcast từng trả lời báo chí rằng, cô chọn học cấp tốc vìmuốn được thỏa mãn ước mong làm diễn viên nhanh nhất. Trở thành diễn viên theođường chính quy quá khổ, phải thi tuyển mất thời gian trong khi không biết baogiờ mới có cơ hội đóng phim. Hầu hết những người tham gia các khóa đào tạo ngắnhạn đều có tâm lý giống như Hoàng Dung.

Nghề diễn với họ "được chăng haychớ" mà không phải xuất phát từ niềm đam mê hay năng khiếu bẩm sinh. Cũng cónhững thí sinh sẵn có một ngoại hình bắt mắt, một gương mặt khả ái nên nghĩ rằngmình có thể sẽ trở thành một hiện tượng của màn ảnh nhỏ. Tuy nhiên, sau một thờigian thi thố, tập luyện nhiều người cũng đã... bỏ cuộc chơi để chuyển sang mộtnghề khác vì thấy mình không có khả năng đi dài hơi với chặng đường nghệ thuậtlắm gian nan, khổ ải và đòi hỏi phải thực sự có năng khiếu và sức lao độngnghiêm túc này.

Đạo diễn Nguyễn Quang và các cộng sự trong một buổi tuyển diễn viên cho phim Tìm lại chính mình

Đầu tháng 7/ 2010, Tạp chíThế giới Điện ảnh phối hợp với Hãng phim Truyền hình Việt Nam và một vàikênh truyền hình tổ chức cuộc thi tìm kiếm diễn viên Điện ảnh - Truyền hìnhViệt Nam lần thứ nhất. Tiêu chuẩn thí sinh phải là công dân có quốc tịchViệt Nam và công dân nước ngoài gốc Việt, nữ độ tuổi từ 15 đến 30, nam từ 16đến 35, trình độ văn hóa phổ thông trung học. Yêu cầu với các ứng viên làkhông có khuyết tật trên khuôn mặt và cơ thể, giọng nói chuẩn, có khả năngdiễn xuất.

Thí sinh sẽ trải qua phần phảnứng trước máy quay, xử lý các tình huống bất ngờ do Ban giám khảo đưa ra, đượcyêu cầu hát hoặc nhảy múa tùy theo khả năng. Các thí sinh lọt qua vòng sơ tuyểnhồ sơ sẽ dự thi vòng bán kết được tổ chức tại cả hai khu vực phía Bắc và phíaNam. Riêng các diễn viên chuyên nghiệp, người từng tham gia đóng phim sẽ đượcđặc cách vào thẳng vòng bán kết. 10 thí sinh xuất sắc nhất sẽ góp mặt tại vòngchung kết diễn ra cuối tháng 7/2010. Cùng với 1 giải Vàng và 2 giải Bạc, Ban tổchức sẽ tạo điều kiện để tất cả thí sinh lọt vào vòng bán kết có cơ hội thử sứctrực tiếp ở nhiều phim do các đơn vị Nhà nước lẫn tư nhân sản xuất...

Với một tiêu chí khá... thoáng,nên cho đến ngày kết thúc nhận hồ sơ (30/6/2010), Ban tổ chức cuộc thi đã nhậnđược hơn 2.000 hồ sơ ở cả hai miền Nam, Bắc. Con số đó nói lên nhu cầu của xãhội. Trong đó, có những người đã là diễn viên, có người là thạc sĩ, cử nhân, cóngười là công chức ở một cơ quan nhà nước, có người đang là sinh viên, thậm chí,có anh đã là bộ đội giải ngũ tuổi tròn 35, nhưng gương mặt thì không "xinê" tínào, đến nộp đơn xin dự thi và vẫn quả quyết mình có khả năng diễn xuất...

Bà Đặng Thiếu Ngân - đại diện BanTổ chức cuộc thi cho biết: "Cuộc thi này không kỳ vọng sẽ tìm ra được những tàinăng lớn, nhưng nó là một sự khởi động và khích lệ những thanh niên có tài năng,sắc vóc nhưng không có cơ hội thể hiện bản thân vì thiếu những cuộc thi chuyênngành tìm kiếm những gương mặt mới cho nghề diễn. Đây cũng là sự kiện nhằm đánhdấu Ngày điện ảnh Việt Nam đầu tiên (15/3)".