Diện kiến bộ tộc ăn thịt người

Ở vùng đất Irian Jaya, bộ tộcYali chọn nơi sinh sống cheo leo nhất - những dãy núi có độ cao trên 2.500 -4.000m so với mặt nước biển. Bởi vậy, để diện kiến được những người con của bộtộc Yali thực sự là một thử thách lớn trong hành trình đến “nơi tận cùng thếgiới”.

Từ thị trấn Wamena - trung tâm của đảo IrianJaya, trải qua bốn ngày đường vượt núi, trèođèo đến Wuserem, Pukam, Wet, và Lilibal vớitrung bình từ 8 đến 11 giờ đi bộ mỗi ngày, cuốicùng chúng tôi cũng đến nơi ở của những ngườiYali hoang dã đang sống trong rặng núi PunkatTrikora có độ cao 4.730m - dãy núi cao thứ haicủa Indonesia.

Bộ tộc Yali rất đặc biệt so với các bộ tộc khác,họ có hình dáng bên ngoài thấp bé, với chiều caotrung bình 1,5m, nhưng lại được các bộ tộc kháctrên đảo Irian Jaya kính nể. Có truyền thuyếtrằng, xa xưa có một dân tộc là Papuan Yalis đãtiêu diệt hết kẻ thù của mình, không chỉ dừnglại ở việc ăn thịt người mà họ còn xay xương kẻthù rải khắp thung lũng, từ đó mọi bộ tộc ởIrian Jaya đều tỏ ra nể sợ người Yalis, đóchính là người Yali ngày nay.

Những bộ trang phục kỳ lạ

Ngày thứ tư của cuộc hành trình vượt núirất gian nan đi tìm người Yali, sau khi vượtqua được một rặng núi cao, những cánh rừngdương xỉ dày đặc, một ngôi làng nhỏ hiện ratrước mắt. Người thổ dân dẫn đường hô to:Yali, Yali… Mọi cảm giác cực nhọc, đói khátgần như tan biến hết, chúng tôi đã đặt chân đếnđược Lilibal, làng của bộ tộc Yali!

Nhưng rắc rối bắt đầu từ đây. Vị tù trưởngvà nhiều chiến binh Yali của làng Lilibalchạy ra tận bìa rừng để quan sát nhữngngười lạ mặt xâm nhập vùng đất của họ.Một trục trặc nhỏ lại đến khi tất cả nhữngngười thổ dân dẫn đường cho chúng tôi đều nóingôn ngữ khác, họ không thể hiểu người Yalinói gì, nên buổi sơ giao chỉ là ánh mắtvà những cái bắt tay lạnh lùng.

Vị tộc trưởng nhỏ thó ngoắc tay ra hiệu cảđoàn theo ông về làng để tìm “thông dịchviên”, bởi con trai ông biết một trong nhữngthổ ngữ mà những thổ dân dẫn đường chochúng tôi sử dụng. Phải mất cả tiếng đồng hồcho người đi gọi người con trai tù trưởng vềđể làm “thông dịch”, bởi họ đang ở trong rừngsâu.

Ấn tượng đầu tiên đập vào mắtchúng tôi là một người đàn ông nhỏ bé, trong trang phục hết sức độc đáo, cổ đeomiếng ốc lớn đã được mài gọn gàng mà sau này chúng tôi mới biết đó là vật hếtsức giá trị, phải đổi bằng cả một con heo rừng mới có được. Tai phải ngườiYali xiên một khúc cây rừng to bằng ngón tay cái, phần thân người được phủ nhữngvòng mây từ trên xuống dưới, và che dương vật bằng một trái bầu vươn thẳng ratrước rất dài.

Tù trưởng làng Lilibal tên Roni, ông không thể nhớ mình bao nhiêu tuổi,bởi người Yali không có khái niệm về đo đếm thời gian. Khi chúng tôithắc mắc về bộ trang phục có hình xoắn ốc của người Yali, Yemina,người con trai tù trưởng giải thích:

“Đàn ông Yali kết mây rừng thànhnhững vòng và đeo từ ngực xuống đầu gối theo thứ tự từ nhỏ đến lớn. Tổ tiên củangười Yali ngày xưa đã ăn mặc như thế, và truyền lại cho đời sau cứ theo đó màmặc. Ngoài tác dụng che thân, những vòng mây xoắn tít chính là chiếc áo giápđể tự vệ mỗi khi chúng tôi tham gia vào các trận chiến chống kẻ thù,nó có thểngăn được những mũi giáo và cung tên…”.

Khác với đàn ông, phụ nữ Yali làm váy cỏ để che phần hạ thể, để ngực trần. Thânhình của họ cũng rất nhỏ bé. Váy cỏ được kết từ một loại cỏ núi dày ở khu vựcnúi cao, dẻo dai và to bản. Mỗi lớp váy cỏ được tạo thành bởi hàng chục lớp cỏxếp chồng lên nhau. Một lớp váy tương đương với khoảng bốn năm tuổi, khi cô gáiYali mặc váy có bốn lớp thì có nghĩa cô đã sẵn sàng cho việc lập gia đình.

Thường chàng trai nào muốn cưới một cô gái, anh sẽ mang cây thuốc lá còn tươiđến cho gia đình cô gái. Khi ấy họ sẽ hiểu rằng, chàng trai cần một người đểhong khô lá thuốc lá và nếu chấp nhận, họ sẽ giữ lại cây thuốc lá, chờ khi côgái lớn lên sẽ gả cho chàng trai kia.

Câu chuyện tù trưởng Roni

Tù trưởng Roni từng ăn thịt và bàn chân của kẻ thù

Người Yali tuy nhỏ bé nhất trongcác bộ tộc ở thung lũng Baliem nhưng rất kiên cường trong chiến trận. Khi nóichuyện cùng ông Roni, chúng tôi hết sức bất ngờ và thú vị khi biết rằng ôngchính là một chiến binh lẫy lừng của khắp vùng rừng núi Trikora, người từng lãnhđạo bộ tộc của mình trong các cuộc chiến lớn và giành được rất nhiều chiến thắngvẻ vang trong suốt cuộc đời ông.

Người chiến binh núi rừng ấy rấttự hào chỉ cho chúng tôi thấy từng vết sẹo còn in hằn trên mặt, và các phần thânthể như một minh chứng về sự dũng cảm, gan dạ.

Roni cho biết: “Người Yali không hề có khái niệm thua cuộc mỗi khi ra trận. Khicó chiến tranh xảy ra giữa các bộ tộc, chiến binh Yali chia ra thành ba lớptrong một đội quân. Lớp đầu tiên là những người nhỏ nhất và gan dạ nhất. Nhữngngười to nhất và sẵn sàng hy sinh chiến đấu đến cùng ở lớp thứ ba”. Chính lốiđánh lăn xả và gan dạ với thế trận nhiều lớp chiến binh như thế đã phầnnào lý giải được sự kính nể của các bộ tộc khác với người Yali.

Chúng tôi khá rợn người khi được biết, các chiến binh Yali chỉ mới bỏ hủtục bắt được tù binh làm lễ tế và ăn thịt.

Đó là vào khoảng những năm 1970, khi đó chính tù trưởng Roni đã ăn thịt bàn chânkẻ thù của mình. Sau đó, do áp lực của các bộ tộc khác và chính quyềnnghiêm cấm nên người Yali đã bỏ hẳn tập tục đáng sợ này. Nhưng từ ấy,cả vùng phía tây thung lũng Baliem, các bộ tộc khác đều khiếp sợ mỗi khinghe đến cái tên tù trưởng Roni của làng Lilibal.

Tuổi đã xế chiều nhưng tù trưởng Roni vẫn sống trong trạng thái của mộtchiến binh, trong tay ông luôn thủ sẵn bộ cung tên đã gắn với mình bao năm qua.Một ngày của ông bây giờ là những chuyến lặn lội trong những khu rừng quanhlàng, săn bắn và giữ gìn sự bình yên cho cả bộ tộc. Những cuộc chiến săn đầungười nay đã không còn, nhưng Roni vẫn là cái tên được nhắc đến nhiều nhấttrong cuộc hành trình của chúng tôi đi qua nhiều bộ tộc khác trong vùngrừng núi Trikora thâm u đến nghẹt thở...

Theo Lam Phong - Hoài Nam