Bệnh ngành thuế: Đâu chỉ có ăn vặt?

 Không phải tình cờ mà ông Bộ trưởng Bộ Tài chính có lời phê bình nặng nề 'cán bộ thuế toàn ăn vặt'. Tuy nhiên, đây có thể là 'cú chích đau' để ngành này đẩy nhanh cải cách, minh bạch, hiện đại hoá thủ tục thuế.

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh nói: "Bộ trưởng Dũng đã nhận xét rất thẳng thắn nhưng tôi nghĩ bức tranh thực tế còn nghiêm trọng hơn rất nhiều".

Ông kể: "Một DN được Bộ KHCN công nhận là doanh nghiệp công nghệ, theo quy định, sẽ được miễn thuế TNDN tới 5 năm. Thế nhưng, trong 1 cuộc họp tôi được dự, doanh nghiệp đó đứng lên nói rằng, "tôi rất cảm ơn Bộ trưởng nhưng để xin được ưu đãi đó, tôi có thể phải tốn chi phí thời gian và tiền bạc đút lót tương đương số thuế được giảm. Cho nên, tôi xin được nộp thuế như bình thường".

TS Doanh nhấn mạnh: "Những vi phạm này có tính hệ thống, liên tục, rất nghiêm trọng. Tình cảnh doanh nghiệp rất khốn khổ. Vậy nên, ngành thuế không thể xem thường".

Bộ trưởng Bộ Tài chính đã có lời phê bình nặng nề: 'cán bộ thuế toàn ăn vặt'.

Theo vị chuyên gia kinh tế này, Tổng Cục thuế cần phải làm việc thẳng thắn với cộng đồng DN, nhất là các hiệp hội. DN có thể sợ bị trù, không nói thì các hiệp hội phải dũng cảm nói thay cho DN.

"Tôi cho rằng, nếu ngành thuế thực sự nghiêm túc cầu thị áp dụng mọi biện pháp thì có thể, công tác chống tiêu cực sẽ hiệu quả hơn", TS Doanh góp ý.

Trao đổi về chuyện xử 'ăn vặt' của cán bộ thuế, ông Bùi Văn Nam - Tổng Cục trưởng Tổng cục thuế - cho biết: "Những hiện tượng tiêu cực như Bộ trưởng Dũng nói, tôi cũng đã trực tiếp được nghe và đã đi chấn chỉnh ở nhiều địa phương. Ví dụ như ở TP. HCM, Hà Nội... Sau khi nghe báo đài đưa tin, phản ánh các hiện tượng tiêu cực, chúng tôi ngay lập tức vào cuộc xử lý nghiêm minh".

Tuy nhiên, những sự vụ đã bị chính ngành thuế xử lý xem ra không hề vặt tý nào. Người đứng đầu ngành thuế cho biết, gần đây nhất là trường hợp chiếm dụng tiền thuế tới 4,599 tỷ đồng của công chức Nông Hồng Văn, thuộc chi cục thuế huyện Phục Hoà, tỉnh Cao Bằng và vụ nhận hối lộ của công chức Huỳnh Trung Hiếu, thuộc chi cục thuế quận 1, TP. HCM.

Bên cạnh đó, theo thống kê, 6 tháng đầu năm, hệ thống thuế đã phải xử lý kỷ luật hành chính 133 trường hợp vi phạm, trong đó, có tới 7 trường hợp bị xem xét hình sự với 6 trường hợp đã bị kết án tù và 1 trường hợp đang điều tra.

Chúng ta tiếp tục chờ đợi sự cải cách của ngành thuế từ việc bị chính Bộ trưởng phát giác 'ăn vặt' lần này

Với thực trạng này, ông Nam thừa nhận, ngành thuế có tuyên ngôn, có quy tắc văn hoá công sở, có quy định về 10 điều kỷ luật, những điều cần xây và chống... nhưng vẫn chưa đủ. Phòng bệnh còn hơn chữa bệnh, chỉ có con đường duy nhất tháo gỡ mọi vấn đề là phải cải cách, minh bạch thủ tục thuế.

Tuy nhiên, bên cạnh vấn đề nhũng nhiễu của cán bộ thì câu chuyện ngành thuế còn nằm ở những quy định và hệ thống văn bản phức tạp mà từ đó tạo nên cơ hội cho 'ăn vặt' phát sinh.

Sự phiền hà trong nộp thuế gồm nhiều vấn đề như: số lần kê khai, nộp quá nhiều. Người nộp thuế phải tiếp xúc với cán bộ thuế thường xuyên và cán bộ có rất nhiều quyền, trong khi giám sát không đủ mạnh. Tất cả những điều này nảy sịnh trên một hệ thống quy định thuế phức tạp, cùng một quy định nhưng cách hiểu và cách áp dụng mỗi nơi lại khác nhau.

Từ đó, dù quy định nhiều và khắt khe nhưng vẫn có nhiều kẽ hở nên mới có chuyện "mặc cả" và chia đôi để được hưởng lợi giữa cán bộ thuế và người nộp thuế. Điều này khiến những người làm ăn ngay thẳng gặp khó, trong khi những kẻ chủ trương tiêu cực vẫn có thể tìm cách "chi" để lách.

Vì thế, đúng là cán bộ thuế 'ăn vặt' như Bộ trưởng Dũng nói nhưng với thực tế đã diễn ra thì xem ra có nhiều tiêu cực không hề vặt tý nào. Mà với hàng chục ngàn nhân viên, làm việc với cả trăm ngàn DN và cả triệu người dân thì mà 'ai cũng vặt" và "ở đâu cũng vặt' thì tiêu cực này không hề nhỏ và tất nhiên bức xúc lại càng lớn.

Những hiện tượng tiêu cực trên không chỉ làm ảnh hưởng xấu đến uy tín ngành thuế, đi ngược lại tuyên ngôn "minh bạch, chuyên nghiệp, liêm chính" của ngành mà còn gây hại cho môi trường kinh doanh, làm nản lòng các nhà đầu tư quốc tế.

Ông Nam cam kết: "Chúng tôi đang đẩy nhanh tốc độ, rút ngắn thời gian nộp thuế xuống. Đặc biệt, cuối năm nay ngành phấn đấu 90% số doanh nghiệp sẽ tham gia triển khai nộp thuế qua mạng. Khi mọi việc đã công khai trên mạng thì hi vọng, tình trạng tiêu cực sẽ giảm đi".

"Từ năm ngoái, tôi đã yêu cầu tất cả các cán bộ công chức trong ngành phải ký văn bản cam kết thực hiện nghiêm tiêu chuẩn văn hoá, đạo đức và những điều kỷ luật trong ngành, nghiêm cấm mọi hành vi hạch sách, nhũng nhiễu, cửa quyền... ", ông Nam trấn an.

Tuy nhiên, những quy định này đã có từ lâu và việc cam kết có lẽ không phải lần đầu. Chúng ta tiếp tục chờ đợi sự cải cách của ngành thuế từ việc bị chính Bộ trưởng phát giác 'ăn vặt' lần này