Sau khi đi tìm hiểu cách giảiquyết của tỉnh Đồng Nai trong vụ Vedan, ngày 21-7, ông Nguyễn Duy Lượng - phóchủ tịch Trung ương Hội Nông dân VN - đã khẳng định như vậy với PV . Ông nói:

- Tôi đi hai ngày nay nắm tìnhhình thì thấy trên văn bản tỉnh Đồng Nai có chỉ đạo các cơ quan chuyên môn đixác minh thiệt hại, thống kê cụ thể từng hộ dân nhưng thực tế vẫn chưa thấy bắttay vào làm một cách mạnh mẽ, trong khi TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu đã làm xongphần việc này và quyết tâm kiện Vedan.

Thực tế, Tỉnh ủy Đồng Nai có chỉđạo bằng văn bản cho các ngành các cấp nhưng chỉ đạo bằng văn bản chứ chưa điềuhành cụ thể. UBND tỉnh Đồng Nai cũng chưa chỉ đạo các đơn vị có trách nhiệm vàocuộc xem xét cụ thể thiệt hại của dân. Sở Tài nguyên - môi trường, Sở Nôngnghiệp và phát triển nông thôn Đồng Nai được giao khảo sát và đánh giá thiệt hạinhưng đến nay hai sở này vẫn chưa hoàn thành nhiệm vụ. Biểu mẫu có rồi, nông dânkê khai rồi nhưng chưa có ai đứng ra thống kê, gặp dân xác định thiệt hại, nênbây giờ chưa có kết quả xác minh thiệt hại để làm cơ sở đòi bồi thường.

“Đồng Nai quá chậm trễ trong vụ Vedan”
Nông dân Đoàn Đối (xã Phước Thái, huyện Long Thành, Đồng Nai) trình bày với ông Nguyễn Duy Lượng (phó chủ tịch Hội Nông dân VN - bìa phải) về những nỗi khổ sau khi Vedan gây ô nhiễm sông Thị Vải - Ảnh: H.M.

Nếu chỉ đạo sát vụ việc Vedan thìgiờ đây Đồng Nai đã không chậm trễ. TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu có ban chỉ đạo xácminh thiệt hại để họp thường xuyên, đánh giá thiệt hại của dân, còn Đồng Nai thìkhông làm.

- Hiện UBND tỉnh Đồng Nai đãra một văn bản yêu cầu Vedan bồi thường gần 120 tỉ đồng (trong vòng chín ngày).Nhưng những người có trách nhiệm ở Đồng Nai đang lo rằng dù lấy được số tiền nàycũng chưa biết bồi thường cho ai?

- Lúc này có thể nói mức hỗ trợ15-20-30 tỉ hay 120 tỉ đồng (như nguyện vọng của nông dân đưa ra khi Hội Nôngdân Đồng Nai đi lấy ý kiến) là chưa có cơ sở khoa học. Người dân đánh bắt, nuôitrồng thủy sản đến giờ này thiệt hại ra sao chưa xác minh cụ thể thì số tiền ấychia cho ai, chia như thế nào?

- Sau chuyến kiểm tra này, ôngsẽ có ý kiến như thế nào về câu chuyện Vedan ở tỉnh Đồng Nai?

- Chúng tôi sẽ có ý kiến là tạisao TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu có kết quả xác minh thiệt hại rồi mà Đồng Nai đếngiờ vẫn chưa có. Đồng thời đề nghị Tỉnh ủy Đồng Nai chỉ đạo ngay các cấp cácngành giải quyết vụ việc sao cho nhanh nhất, đồng thời phải đảm bảo được quyềnlợi hợp pháp chính đáng của nông dân. Chúng tôi cũng sẽ bàn bạc cụ thể với chủtịch Trung ương Hội Nông dân VN về tình hình giải quyết vụ Vedan ở Đồng Nai đểbáo cáo cho Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ có ý kiến.

- Ngoài chuyện thương lượng hỗtrợ, Trung ương Hội Nông dân VN có giúp gì cho dân khi họ muốn kiện?

- Đồng Nai phải xác định thiệthại cụ thể trước rồi đưa ra mức yêu cầu bồi thường với Vedan. Khi thương lượngkhông được thì dân kiện, Hội Nông dân VN sẵn sàng hỗ trợ pháp lý cho họ để đòiquyền lợi.

Bà Rịa - Vũng Tàu: chạy đuavới thời gian

Chiều 21-7, luật sư Vũ Bá Thanh,chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, cho biết sau khi nộp hồ sơ sangtòa án, Đoàn luật sư sẽ đề nghị tòa án chấp nhận cho ghép các vụ kiện của 1.255hộ dân thành một vụ kiện chung. Nếu được chấp nhận thì sẽ giảm bớt những khókhăn, áp lực cho người dân, luật sư tham gia tố tụng và giảm được thời gian làmviệc của các cơ quan tiến hành tố tụng.

Cũng theo luật sư Thanh, ngoàichứng cứ do nông dân cung cấp, mấy ngày qua các luật sư đang ráo riết thu thậpchứng cứ để phục vụ việc khởi kiện Vedan.

Cùng ngày, ông Trần Văn Cường -phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn, trưởng Ban chỉ huy thống kêthiệt hại kinh tế và môi trường vụ Vedan - cho biết tính đến hết ngày 21-7, tỉnhBà Rịa - Vũng Tàu chỉ còn 40 hộ dân chưa kịp hoàn tất thủ tục. Đa số những ngườinày là diêm dân, khi đất đai bị ô nhiễm họ bỏ xứ đi làm ăn xa. Đến cuối tuần,mọi công việc liên quan đến thủ tục của các hộ dân này sẽ hoàn tất.

Dự kiến đầu tuần tới Ban chỉ huythống kê thiệt hại kinh tế và môi trường vụ Vedan, Đoàn luật sư, Hội nông dân,chính quyền địa phương và các sở ngành sẽ rà soát toàn bộ hồ sơ lần cuối. ÔngCường nói thêm: “Đây là một vụ kiện xuất phát từ ý chí của người dân mà thờihiệu khởi kiện cũng sắp hết nên chúng tôi vừa phải chạy đua với thời gian, vừađảm bảo hồ sơ khởi kiện phải chặt chẽ”.

Vedan có thể bị tịch thu toàn bộ lợi nhuận

Ông Nguyễn Vân Nam - TSKH về Công pháp quốc tế của Đức, thạc sĩ quốc tế về Luật cạnh tranh và sở hữu trí tuệ - vừa gọi điện thoại đến Tuổi Trẻ nói rằng đã có những cơ sở pháp lý có thể làm cho Vedan phải gánh hậu quả nặng nề hơn rất nhiều so với việc bồi thường cho nông dân.

Tiến sĩ Nam cho biết ngoài việc phải đền bù cho dân, còn hai việc có liên quan đến Vedan là: một, ngăn ngừa răn đe các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường nhằm bảo vệ môi trường sống và môi trường sinh thái của VN; hai, làm sao tái tạo nhanh nhất môi trường đã bị phá hủy.

Để đạt hai mục đích đó, phải có vai trò Nhà nước và chỉ có Nhà nước mới đảm nhận vai trò này. Để đạt mục đích ngăn ngừa, răn đe các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường phải chỉ ra được và ngăn ngừa được động cơ thật sự của hành vi vi phạm pháp luật hủy hoại môi trường.

Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, động cơ của những hành vi loại này là lợi nhuận. Ví dụ: vi phạm Luật bảo vệ môi trường để không phải chi tiền lắp đặt thiết bị xử lý nước thải nhằm tiết kiệm chi phí, giảm giá thành... Vì vậy, nguyên tắc để ngăn ngừa là phải phạt rất nặng, để mọi người đều thấy lợi ích về mặt kinh tế của việc vi phạm pháp luật nhỏ hơn rất nhiều so với lợi ích kinh tế của việc tuân thủ pháp luật.

Công cụ hữu hiệu nhất làm điều này là Luật cạnh tranh.

Ta có thể áp dụng ngay khoản 10 điều 39 Luật cạnh tranh của VN để xử lý hành động phá hoại môi trường của Vedan. Đây là một hành vi cạnh tranh trái với chuẩn mực thông thường về đạo đức kinh doanh, gây thiệt hại đến lợi ích nhà nước và người nông dân. Theo điều 4 và điều 39, đây là hành vi cạnh tranh không lành mạnh, bị cấm.

Với hậu quả là toàn bộ lợi nhuận thu được do hành vi vi phạm Luật cạnh tranh mà có được đều phải bị tịch thu, sung công. Để xác định khoản tiền này, chúng ta không cần tính toán đến yếu tố liệu Vedan có phải là thủ phạm duy nhất bức tử sông Thị Vải hay không. Cũng không phải tính đến thiệt hại thực tế mà Vedan gây ra cho mỗi hộ nông dân là bao nhiêu.

Để xác định khoản tiền này, cơ quan công quyền chỉ cần ra lệnh cho Vedan nộp các báo cáo tài chính, tài liệu kinh doanh nội bộ là tính toán được ngay khoản lợi nhuận thu được một cách bất chính của Vedan. Nhiệm vụ này đáng lẽ Cục Quản lý cạnh tranh phải thực hiện từ khi biết được Vedan xả nước thải bức tử sông Thị Vải. Tuy nhiên giờ làm vẫn còn kịp!

Trong trường hợp Cục Quản lý cạnh tranh không thực hiện thì người dân VN vẫn có thể khởi kiện Công ty Vedan VN tại Đài Loan. Luật áp dụng khi đó sẽ là luật cạnh tranh của Đài Loan (hành vi cạnh tranh không lành mạnh của Vedan VN có ảnh hưởng trực tiếp đến đối thủ cạnh tranh của Vedan tại Đài Loan). Nhưng một khi điều đó xảy ra, tiền tịch thu lúc ấy phải vào ngân quỹ Đài Loan!

Việc còn lại: tái tạo môi trường cho sông Thị Vải càng nhanh bao nhiêu càng có lợi bấy nhiêu. Việc đó không thể để kéo dài bao lâu cũng được mà phải được thực hiện trong thời hạn rõ ràng, nhanh chóng. Nếu quá thời hạn này mà Vedan không thực hiện, Nhà nước phải có nghĩa vụ khởi kiện, buộc Vedan thực hiện nghĩa vụ tái tạo môi trường trong thời hạn nhất định với phí tổn thỏa đáng chứ không tùy nghi cho khắc phục “nhỏ giọt” thế nào cũng được.

Hai mục tiêu này phải thuộc nhiệm vụ của Nhà nước.

Tóm lại, trong vụ Vedan cho đến hiện giờ sẽ có ba vụ kiện: vụ đầu tiên là người nông dân khởi kiện, hai vụ còn lại Nhà nước phải là người đứng ra khởi kiện.

Theo Tuổi trẻ