Đừng để chẩn đoán tiền sản thành dao hai lưỡi!

Kỹ thuật chuẩnđoán tiền sản ngày càng hiện đại đã giúp các bác sĩ phát hiện sớm dị tật bẩmsinh nặng ở thai nhi, từ đó tư vấn cho thai phụ có quyết định đúng đắn đểduy trì hoặc kết thúc thai kỳ, nhằm giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Thế nhưng, vụ siêu âm sai, dẫn đến cái chết oan uổng của bégái xảy ra tại Gia Lai ngày 13/5 vừa qua, một lần nữa đặt ra vấn đề tráchnhiệm của người thầy thuốc trong việc chẩn đoán cũng như trách nhiệm củangười làm cha mẹ khi quyết định dứt bỏ giọt máu của mình.

Chỉ siêu âm thôi:Chưa đủ!

BS Trần Ngọc Hải - Trưởngphòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện (BV) Từ Dũ TP.HCM - cho rằng, để chẩnđoán tình trạng bất thường của thai cần sử dụng nhiều phương tiện như: siêuâm, cộng hưởng từ, thử các xét nghiệm di truyền từ máu mẹ, máu cuống rốn,hay nước ối của thai nhi. 

Quan trọng hơn, cần có độingũ chuyên gia nhiều kinh nghiệm để đánh giá khi có các dấu hiệu bất thườngtrên thai, nhờ vậy mới nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán. Cần biết,không có biện pháp nào xác định được chính xác 100% thai nhi có bị dị tậthay không. Các bất thường trên thai có thể thay đổi theo thời gian và có khichỉ được phát hiện trong khoảng thời gian nào đó, càng về cuối thai kỳ, chẩnđoán hình thái học của thai nhi càng khó khăn hơn.

BS Trần Nhật Thăng - Bộ mônSản, Đại học Y Dược TP.HCM, Đơn vị chẩn đoán tiền sản, BV Từ Dũ TP.HCM - chobiết, khi gặp thai nhi bất thường, cha mẹ cần bình tĩnh, vì quan trọng là sựbất thường đó có sửa chữa được hay không. Thế nhưng hiện nay, một số cơ sởchỉ dựa vào kết quả siêu âm mà phán đoán thì rất nguy hiểm.

Vì siêu âm chỉ nhìn thấy đượccấu trúc của em bé đang nằm trong bụng mẹ, chỉ biết trẻ bị còi, suy dinhdưỡng nhưng không chẩn đoán chắc chắn nguyên nhân của bất thường đó. Hoặcnếu siêu âm có thể phát hiện ra 60-80% các trường hợp thai nhi mắc bệnh như:thông liên thất, không có động mạch phổi, chuyển vị đại động mạch thì cũngchỉ nhằm hỗ trợ cho các bước chẩn đoán tiếp theo.   

Cần sự tư vấn cẩntrọng

Tại các nước phát triển, việcbỏ thai phải đi kèm các điều kiện như: không được phá thai nếu thai nhi còndưới ba tháng đầu tiên của thai kỳ; không được bỏ thai nếu không được sựđồng ý của ít nhất hai BS chuyên khoa hoặc hội đồng y khoa. Sau khi sản phụnhận được sự tư vấn đầy đủ của BS, thai nhi có khuyết tật bẩm sinh mà khôngthể chữa trị được, đối với phụ nữ dưới tuổi quy định (18 tuổi) thì phải cósự đồng ý của cha mẹ, người giám hộ hoặc ý kiến của tòa án…

BS Trần Ngọc Hải tư vấn,thông thường, với những trường hợp thai nhi bất thường về di truyền cần chấmdứt thai kỳ như: hội chứng Down, bất thường nhiễm sắc thể 13, 18. Vì nhữngtrẻ này sau khi chào đời sẽ không tự chăm sóc được bản thân, không thể họctập, không biểu hiện được tình cảm và tuổi thọ của trẻ cũng rất ngắn ngủi.Hoặc những thai nhi bất thường ở não như: não úng thủy thể nặng, bất thườngcấu trúc của não, không có hộp sọ, hay những trường hợp vừa bị rối loạnnhiễm sắc thể kết hợp với bệnh tim mạch… cũng cần chấm dứt thai kỳ. Và chỉcó chuyên khoa tiền sản và chuyên khoa tim mạch ở các trung tâm lớn về timmạch của thai nhi mới chẩn đoán được những trường hợp này.

Còn theo BS Trần Nhật Thăng,các trường hợp cha mẹ bỏ thai chỉ vì hoảng sợ con sinh ra không được đẹp đẽnhư người bình thường, khó có thể chấp nhận ở khía cạnh đạo đức, đặc biệt lànhững trường hợp sứt môi, khoèo chân, dư ngón tay, có một khối thừa u quái ởxương cụt đơn thuần. Trong khi, cuộc sống của những trẻ này hoàn toàn bìnhthường. Ví dụ, cách đây vài ngày, BV Từ Dũ có tiếp nhận một thai phụ 28 tuổi(ngụ Sóc Trăng).

Sau khi siêu âm, một cơ sở ytế ở địa phương phát hiện thai nhi có khối u quái ở xương cùng cụt và thaiphụ đến BV Từ Dũ có ý định bỏ thai. Thế nhưng, sau khi các BS chụp MRI cắtlớp, nhận thấy nếu cắt u quái thì thai nhi hoàn toàn bình thường nên đãkhuyên không nên bỏ thai. Cũng theo BS Thăng, với những trường hợp thai lớnhơn 28 tuần tuổi, nếu tự ý bỏ thai mà không có quyết định của hội đồng tiềnsản, sẽ rất nguy hiểm cho thai phụ. Vì kích thích sinh non sẽ dẫn đến nhữnghậu quả nguy hiểm như: băng huyết, vỡ tử cung. 

Thực tế, các BS hiện thiếu sựphân định: dị tật nào có thể bỏ và dị tật nào có thể chữa khỏi khi lớn lên.Vừa phát hiện những bất thường của thai nhi, lập tức họ khuyến cáo phá thai.

Cho đến nay, vẫn chưa có mộtquy trình chuẩn về tầm soát và chẩn đoán trước sinh, nên nhiều dị tật bẩmsinh bị phát hiện chậm, khi tuổi thai đã lớn. Quyết định bỏ thai đối với cácthai phụ lẫn thầy thuốc không bao giờ là vấn đề dễ dàng. Trong khi đó, mộthành lang pháp lý cho các chỉ định giữ hay bỏ thai nhờ chẩn đoán trước sinhvẫn chưa được xây dựng.

BS Trần Ngọc Hải khuyến cáo,các cơ sở khám sản phụ khoa tuyến tỉnh hay các phòng mạch chỉ đóng vai tròsàng lọc cho tuyến trên. Vì vậy, nếu nghi ngờ kết quả hoặc phát hiện thainhi bị dị tật cần chuyển lên các cơ sở y tế có đơn vị chẩn đoán trước sinhđể hội chẩn. Vì các BV tuyến trên thường được trang bị đầy đủ hơn về thiếtbị máy móc và đội ngũ chuyên gia.   

Chẩn đoán sai có thểbị ghép tội vô ý gây chết người

Luật sư Huỳnh Minh Vũ (ĐoànLuật sư TP.HCM) cho biết: “Nếu kết quả siêu âm, chẩn đoán là thai nhi bị dịtật, nhưng thực tế sau khi sinh ra trẻ không bị dị tật, như vậy có thể là cósai sót về chuyên môn, kỹ thuật của các cơ sở y tế, BS chuyên khoa.

Theo quy định của Luật Khámbệnh, chữa bệnh thì để xác định người hành nghề có sai sót chuyên môn kỹthuật hay không, phải được hội đồng chuyên môn xác định. Nếu xác định ngườihành nghề có sai sót chuyên môn kỹ thuật thì cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cótrách nhiệm phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Ngoài việc bồithường, tùy tính chất, mức độ của hành vi sai phạm, cơ sở khám bệnh, chữabệnh và người hành nghề có sai sót chuyên môn kỹ thuật phải chịu các tráchnhiệm pháp lý khác (bị xử phạt vi phạm hành chính, cấm hành nghề hoặc bịtruy cứu trách nhiệm hình sự,…) theo quy định của pháp luật.

Đối với cơ sở y tế trực tiếpphá bỏ thai nhi, quá trình điều tra, xác minh nếu có sai phạm về chuyên mônkỹ thuật, vi phạm Luật Khám bệnh, chữa bệnh và pháp luật nói chung, thì cũngphải chịu trách nhiệm bồi thường và các trách nhiệm pháp lý khác theo quyđịnh. Nếu người hành nghề thực hiện phá thai trái phép gây thiệt hại chotính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe của người khác thì cóthể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội phá thai trái phép theo quy địnhtại điều 243 Bộ luật Hình sự.

Còn theo LS Hà Hải (Đoàn Luậtsư TP.HCM), tại điều 25 khoản 4 điểm đ quy định  phạm vi hoạt động của phòngkhám chuyên khoa phụ sản và điều 28 mục 4 quy định về phạm vi hoạt động củanhà hộ sinh chỉ cho phép “hút thai, phá thai nội khoa đối với thai nhi nhỏhơn hoặc bằng sáu tuần tuổi (từ 36 ngày đến 42 ngày)” và “chỉ khi đáp ứngcác điều kiện quy định tại chuẩn quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏesinh sản do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành”.

Nếu quy trình làm đúng, tuânthủ quy định nhưng do chuyên môn nghiệp vụ yếu kém mà chẩn đoán hình ảnh saivà lỗi này có liên quan trực tiếp đến quyết định phá bỏ thai nhi thì các cơsở xét nghiệm phải có trách nhiệm bồi thường dân sự. Nếu không tuân thủnguyên tắc, quy trình và các quy định của pháp luật  thì đây là lỗi lớn,ngoài trách nhiệm dân sự, còn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội vô ý gâychết người.