Từxa xưa con người đã biết cách tìm ra lửa, dùng lửa và giữ lửa như giữ gìn mộttrong những thành tố quan trọng hàng đầu cấu thành nên sự sống.
Theo quá trình tiến hoá của nơicư trú, ngọn lửa trong mỗi ngôi nhà – từ nghĩa đen là lửa trong bếp đến nghĩabóng là sự đầm ấm – đã không ngừng biến chuyển, hoàn thiện hơn và cũng gặp nhiềugian nan do thói quen, tập quán và văn hoá mỗi vùng.
Lửatừ trong bếp
 |
| Bàn ăn luôn là điểm kết nối không khí gia đình quan trọng trong mỗi ngôi nhà |
Lửa thuộc hành hỏa, chiếm phươngnam, màu đỏ, với đặc thù chỉ ánh sáng, ấm áp và sự phát triển rực rỡ. Phục vụtrước tiên cho vấn đề “có thực mới vực được đạo” nên không gian bếp mà hạt nhânlà lò nấu (táo) luôn được quan tâm trong bố cục toàn nhà. Vị trí bếp nấu đượcxem như phần cốt lõi cho các sinh hoạt nội bộ của ngôi nhà, luôn được chú ý chechắn kín đáo,vừa tránh gió tạt mưa hắt, vừa giảm tầm nhìn hoặc bước chân ngườingoài xâm nhập (phong thuỷ gọi là lộ khẩu táo).
Ngôi nhà xưa vì nhiên liệu đunnấu thô sơ, vật dụng bề bộn nên bếp bị đưa ra xa nhà chính (nơi có gian thờ tổtiên và tiếp khách trang trọng). Đồng thời cha ông ta vẫn luôn lưu ý rằng: nhàmà không có bếp hoặc bếp không thường xuyên đỏ lửa thì chỉ được gọi là phòng,nhà mất đi một nửa nội khí nếu thiếu bếp.
Ngôinhà hiện nay đã và đang ngày càng tôn vinh vai trò của bếp, với rất nhiều trangthiết bị hiện đại nhưng về cơ bản giải pháp để giữ lửa cho bếp vẫn là “giảm hungtăng cát” tức là tránh để các tác động của hoả như khói – mùi – nhiệt độ lan toảsang các không gian lân cận, và đưa vào bếp nhiều sự thoải mái thuận tiện hơn.Đối với nhà phố hay biệt thự, bếp thường hay được đặt phía sau, gần giếng trờihoặc sân sau nên thuận tiện hơn cho việc nấu nướng và thoát khói tốt.
Nhưngcác căn hộ chung cư thì hay đặt phần bếp gần cửa ra vào, tuy có lợi thế là dànhdiện tích thông thoáng chiếu sáng ngoài ban công, cửa sổ cho phòng khách, phòngngủ, nhưng đồng thời cũng bộc lộ nhược điểm là vừa bước chân vào nhà đã gặp ngaybếp, và khả năng thông thoáng, lấy sáng cho khu vực này thường bị giảm sút. Cóthể khắc phục bằng cách bố trí các hộp gen nối với ống kỹ thuật để thông giócưỡng bức cho bếp, đồng thời xử lý vách ngăn di động (nhôm kính) để khi đun nấunhiều có thể cô lập phần bếp với không gian bên ngoài, giảm thiểu ảnh hưởng khóimùi. Dùng vách di động hay tủ đa năng còn giúp che chắn tầm nhìn khi khách vàonhà và tạo một khoảng đệm cần thiết với những căn hộ có diện tích nhỏ.
Yênấm cho cả nhà
 |
| Xử lý thông thoáng bằng máy hút, mở cửa sổ vào giếng trời giúp bếp trong căn hộ tránh tù đọng thán khí |
Xoay quanh các bữa ăn luôn là mộtgian bếp hồng lửa, dẫn dắt đến phòng ăn ấm áp và góc sinh hoạt gia đình vui tươi.Giữ được lửa ấm trong nhà tất nhiên là giữ gìn bầu không khí hoà thuận, sum vầyđó. Một số gia chủ than phiền về tình trạng gia đạo không yên ấm mà thực ra đaphần đều xuất phát từ các không gian giao tiếp thiếu được đầu tư đúng mức về mặtbài trí nội thất hài hoà phong thuỷ. Có những cấu trúc nhà dễ khiến các thànhviên rơi vào tình trạng ứng xử “gần mặt mà vẫn cách lòng”. Đơn cử một số trườnghợp sau:
Nhà ngăn chia phòng quá nhiềutheo kiểu “nhà trọ” khiến trường khí chung bị chia cắt, bức bối tù túng, khi mởcửa đột ngột hay gây ra gió lùa. Mọi người về đến nhà là “trốn” vào phòng riêng,cuộc sống công nghiệp vốn bận rộn càng thêm tách biệt các thành viên với nhaubởi kiểu ngăn phòng này.
Nhà thông thống từ trước ra saugây ra tán khí, mọi người cảm thấy thiếu sự riêng tư, luôn bị ồn ào và ảnh hưởnglẫn nhau. Dạng nhà phố có buôn bán, sản xuất liền với khu ở mà không được ngăncách khéo léo cũng gây ra ngột ngạt, nhà bị tình trạng “lúc nào cũng như cái chợ”.
Nhà bố trí quá nhiều thiết bịđiện tử, nghe nhìn, máy móc làm việc… khiến ngôi nhà không còn là nơi trú ẩn haynghỉ ngơi mà trở thành văn phòng làm việc hay chốn chơi game, từ tính trong nhàrất cao.
Nhà bố trí không gian chung rấtphô trương xa xỉ mà chỉ hữu dụng khi có khách, dịp lễ tết và tập trung ở phíatrước, còn thường ngày thì mọi người vẫn sinh hoạt co cụm và bề bộn ở phía sau.Hoặc thế hệ lớn tuổi thì chuộng đồ cổ, gỗ quý chạm lộng cẩn xà cừ, trong khi thếhệ trẻ hơn thì ưa vật dụng hiện đại, điều này cũng gây ra các xung đột ngấm ngầmtrong sinh hoạt, lâu ngày thành ra không thể “ngồi lại bên nhau” được có khi chỉvì một bộ ghế salon (!?)
Tất cả các dạng nêu trên đều cóthể khắc phục được nếu chủ động tính toán từ đầu, đặt ra các tình huống sinhhoạt cụ thể và thiết thực. Ví dụ, nhà có nhu cầu buôn bán thì phân bố ngay từđầu, nên đưa bếp ăn và phòng khách lên lầu để dành trệt cho buôn bán và xe cộ.Nếu chỉ có vợ chồng già ở nhà vườn thì nên làm nhà trệt và diện tích vừa phải,có sân rộng hoặc nhà phụ cho con cháu khi về vui chơi, còn thường ngày “bà chămông” không đến nỗi quá vất vả vì ngôi nhà rộng lớn.
Chọn đồ dùng nội thất cũng cầntham khảo và dung hoà ý kiến các thành viên trong nhà, hoặc mỗi người nhườngnhịn một chút. Xu hướng chung tại các nước đã phát triển hiện nay như Nhật,Pháp… là giảm thiểu mang công việc về nhà, khuyến khích các ngày nghỉ ngoàithiên nhiên, thậm chí có những ngày nghỉ “ba không” là không tivi – không điệnthoại – không máy tính để mọi người nghỉ ngơi và quan tâm chăm sóc nhau nhiềuhơn.
Như vậy, ngôi nhà của chúng tahài hoà với thiên nhiên và con người hay không chính là ở cách chúng ta ứng xửvới nhau, như câu “tiên tích đức – hậu tầm long” mà phong thuỷ truyền thống đãkhuyên.
Theo 
