Lúc 12h55 hôm nay (giờ HàNội), tại lễ khai mạc Đại hội Toán học thế giới tổ chức ở Hyderabad, Ấn Độ, bàPratibha Patil - Tổng thống Ấn Độ đã trao huy chương Fields - giải thưởng toánhọc cao quý nhất thế giới cho GS Ngô Bảo Châu.
Đây là niềm tự hào của thế hệ trẻViệt Nam, đã vươn lên đỉnh cao của khoa học nhân loại và khẳng định trí tuệ Việttrên trường quốc tế.
 |
| Bà Pratibha Patil - Tổng thống Ấn Độ trao huy chương Fields - giải thưởng toán học cao quý nhất thế giới cho GS Ngô Bảo Châu. |
Khi ĐH Toán học thế giới vừaxướng tên GS Ngô Bảo Châu đoạt giải Fields, những người có mặt như vỡ òa ratrong niềm vui khôn tả, tự hào vì người Việt Nam đã chinh phục được đỉnh cao củanền khoa học nhân loại.
GS Lê Tuấn Hoa, Phó Viện trưởngViện Toán học Việt Nam khẳng định: “Giải thưởng Fields mà GS Ngô Bảo Châu đạtđược không chỉ có ý nghĩa ở Việt Nam mà còn có ý nghĩa lớn trong khu vực và thếgiới. Việt Nam là một đất nước nghèo, không có truyền thống về khoa học, về Toánlại được giải thưởng Fields. Nó đã chứng minh, nếu có cách làm đúng thì nhữngngười từ vùng lạc hậu như đất nước chúng ta cũng có thể đạt được đỉnh cao trongkhoa học. Đó là ý nghĩa sâu sắc đối với quốc tế”.
Vừa nhận được tin GS Ngô BảoChâu được ĐH Toán học thế giới trao giải thưởng Fields, thầy giáo Dương HoàngGiang, giáo viên chủ nhiệm của GS Ngô Bảo Châu (từ 1987 đến 1989) khối chuyên -Trường ĐH Khoa học tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội đã bật khóc trong niềm vui, niềmhạnh phúc không chỉ riêng của mình mà của cả nền toán học Việt Nam.
 |
| Giáo sư Ngô Bảo Châu bên cạnh 2 người đạt giải khác. |
Thầy Giang tâm sự: “Chúng tôitừng giờ, từng ngày chờ đợi đến giờ phút này. Bây giờ tôi vui quá. Tôi là giáoviên chủ nhiệm lớp chuyên nên hay chú ý đến từng em học sinh, xem em nào thôngminh, sáng tạo, tư cách đạo đức của em đó ra sao và sau này có thể trở thànhnhân tài đất nước. Với em Châu, không chỉ tôi mà các thầy dạy bộ môn khác đềunhận xét rằng: Châu là con người thông minh, sáng tạo, học giỏi đều các môn. Vìthông thường các em giỏi toán thì lơ là các môn học khác nhưng đối với Châu họcđều các môn. Châu đã để lại cho chúng tôi một ấn tượng đặc biệt, đó là cậu họctrò có tư cách đạo đức tốt, chăm chỉ, lễ phép. Với con người như vậy, từ thời đótôi đã có suy nghĩ, tiên lượng nếu Châu được đào tạo một cách bài bản, sau nàysẽ trở thành một nhân tài - điều đó nay đã trở thành sự thật”.
Còn Tiến sĩ Nguyễn Vũ Lương, chủnhiệm khối chuyên - ĐH Khoa học tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết: “Thànhcông của Ngô Bảo Châu ngày hôm nay, không chỉ là hạnh phúc của riêng Châu mà làniềm hạnh phúc của các thầy giáo đã từng dạy Châu. Hạnh phúc này khó mô tả bằnglời. Bởi giải thưởng của Ngô Bảo Châu là giải thưởng lớn, quá sức tưởng tượng -giải thưởng Fields nhiều nước trên thế giới rất mong đợi”.
Giải thưởng của Ngô Bảo Châu làniềm vui của lớp trẻ, tạo cho lớp trẻ niềm tin ở người Việt Nam có thể đạt đượctất cả đỉnh cao của khoa học. Niềm tin rằng, nếu mình lao động nghiêm chỉnh sẽđạt được tất cả - GS. Ngô Bảo Châu là một cái đích để người ta hướng lên. Trongkhoa học Ngô Bảo Châu thành công bởi chứng minh được một công trình nổi tiếngthì trong giáo dục Châu như là cái lập luận chặt chẽ chứng minh rằng, mô hìnhgiáo dục Việt Nam đứng đắn, đào tạo được những đỉnh cao - Tiến sĩ Lương khẳngđịnh.
 |
| GS Ngô Bảo Châu ngồi ở hàng ghế đầu trong Trung tâm hội nghị HICC. (GS Châu là người ngồi thứ hai từ trái sang) |
Đằng sau sự thành công trong khoahọc của GS Ngô Bảo Châu là sự đóng góp lớn lao, âm thầm của mẹ anh PGS.TS TrầnLưu Vân Hiền. Bà đã từng tâm sự với báo chí rằng: "Bổ đề cơ bản" là người bạnthân thiết của Châu suốt 15 năm qua, nhưng khi Châu chứng minh được bổ đề nàythì nó lại là của mọi người, không còn là của riêng Châu nữa. Cô cũng vậy. Mừngcho con nhưng thấy lòng một chút hụt hẫng, trống trải, Châu được nhiều ngườibiết đến thì cảm giác không thuộc về riêng mình nữa. Thỉnh thoảng cô điện thoạicho Châu nói đùa, mẹ quen với tuổi già cô đơn rồi, mẹ phải điện thoại cho conkhông con thành "vĩ nhân" mất, chẳng còn thời gian trò chuyện".
GS Ngô Bảo Châu, sinh năm 1972tại Hà Nội. Anh là con trai GS-TSKH Cơ học chất lỏng Ngô Huy Cẩn, nguyên Chủtịch Hội đồng khoa học Viện Cơ học Việt nam. Mẹ anh là PGS-TS Trần Lưu Vân Hiền,công tác tại Bệnh Viện Y Học Cổ Truyền TW, Việt Nam.
Ngô Bảo Châu từng là học sinhTrường Thực nghiệm Giảng Võ, sau đó học tại khối phổ thông chuyên toán trường ĐHKhoa học tự nhiên thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội.
Anh đã hai lần đoạt huy chươngvàng Olympic toán quốc tế tại Australia năm 1988 và Cộng hoà Liên bang Đức(1989). Anh cũng là người Việt Nam đầu tiên giành 2 huy chương vàng Olympictoán quốc tế. Ngô Bảo Châu là cựu sinh viênTrường Đại học Sư phạm cấp cao (Écolenormale supérieure), Pháp.
 |
| Bố mẹ GS Ngô Bảo Châu cũng có mặt tại "khu vực dành cho gia đình người chiến thắng". Ảnh: VNN |
Năm 2004, anh được trao tặng giảiNghiên cứu Clay của Viện Toán học Clay cùng với GS Gérard Laumon vì đã có chứngminh được Bổ Đề Cơ Bản cho các nhóm Unita. Cũng trong năm đó, anh được phongGiáo sư tại ĐH Tổng hợp Paris 11.
Năm 2005, ở tuổi 33, Ngô BảoChâu được đặc cách phong hàm Giáo sư tại Việt Nam và trở thành vị Giáosư trẻ nhất của Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại. Năm 2006, anh được mời đọcbáo cáo tiểu ban tại Đại hội Toán học thế giới tại Madrid (Tây Ban Nha). Anh làngười Việt Nam thứ ba có vinh dự này. Trước anh là hai GS người Việt Nam ở nướcngoài, đó là GS. F. Phạm và GS. Dương Hồng Phong.
 |
| Con gái GS Ngô Bảo Châu diện áo dài tới đại hội. Ảnh: VNN |
Sau khi chứng minh được “Bổ đề cơbản”, một giả thuyết then chốt của Chương trình Langlands, anh được trao Giảithưởng Oberwolfach của Đức, Giải thưởng của Viện Hàn lâm Pháp (năm 2007). Côngtrình của anh đã được tạp chí đại chúng có uy tín Time bình chọn là một trong 10phát minh khoa học tiêu biểu của năm 2009.
Tháng 6 vừa qua, công trình củaanh mang tên “Le lemme fondamental pour les algèbres de Lie” (Bổ đề cơ bản chođại số Lie), dày 169 trang, đã được chính thức công bố trên tạp chí PublicationsMathématiques de L’IHÉS, do NXB Springer phát hành.
Với các công trình khoa học củamình, hôm nay ngày 19/8, GS Ngô Bảo Châu đã được Đại hội Toán học thế giớiICM2010 trao giải Fields tại Ấn Độ.
 |
| Giáo sư Ngô Bảo Châu cùng gia đình. Ảnh gia đình cung cấp |
Giải thưởng Fields như là Giảithưởng Nobel trong Toán học, bởi vì theo di chúc từ năm 1901 của người sáng lậpThụy Điển A. Nobel, Giải thưởng Nobel không dành cho Toán học. Thế nhưng Giảithưởng Fields lại chỉ được trao cho những thiên tài toán học phát lộ sớm, vìđiều kiện tiên quyết của nó là chỉ trao cho những người không quá 40 tuổi vàonăm trao giải.
Cứ bốn năm một lần, Giải thưởngđược trao tại các kì Đại hội Toán học thế giới và mỗi lần có không quá 4 ngườiđược nhận. Như vậy, tính bình quân, mỗi năm có tối đa một người được nhận Giảithưởng.
Trong 70 năm qua, 1936 – 2006,cả thế giới có tất cả 48 nhà toán học được trao Giải thưởng Fields. Mớichỉ có 11 nước vinh dự có công dân của mình đạt Giải thưởng Fields. Đó là: Mỹ,Pháp, Nga, Anh, Nhật, Phần Lan, Italia, Thụy Điển, Đức, New Zealand và Úc, trongđó chỉ có 3 người có quốc tịch châu Á, đều là người Nhật và có hai người gốcHong Kong - Trung Quốc là Shing-Tung Yau (quốc tịch Mỹ ) và Terence Tao (quốctịch Úc) đã được trao Giải thưởng Fields.
|
"Nobel Toán học": Nín thởchờ thời khắc của Việt Nam
Hôm nay (19/8), Đại hộiToán học thế giới (International Congress of Mathematicians - ICM) lần thứ26 sẽ chính thức bắt đầu tại Hyderabad, thành phố thủ phủ bang AndhaPradesh, thuộc bán đảo Deccan bên vịnh Bengal, Ấn Độ.
Lễ khai mạc ICM 2010 sẽ diễnra trong 3 giờ, từ 9h30 tới 12 giờ 30 (giờ chuẩn Ấn Độ, tức là từ 11h tới14h, theo giờ Việt Nam) tại các Phòng 3 và 4, Trung tâm hội nghị quốc tếHyderabad (Hyderabad International Convention Centre - HICC). Bà ShrimatiPratibha Patil, Tổng thống Ấn Độ sẽ tham dự buổi lễ và có bài phát biểu khaimạc Đại hội.
Một trong số những thông tinrất được chờ đợi là việc công bố những chủ nhân các giải thưởng được HộiToán học thế giới (International Mathematical Union - IMU) trao tặng. Cácgiải thưởng này, gọi là “IMU Awards”, được IMU trao 4 năm một lần. Tên ngườiđoạt giải được chính thức công bố trong Lễ khai mạc ICM.
 |
| Hàng triệu người Việt Nam hi vọng Giáo sư Ngô Bảo Châu sẽ đoạt được Huy chương Fields |
IMU Awards bao gồm 4 loạigiải thưởng, trong đó danh giá nhất là Huy chương Fields (Fields Medal, còngọi là Giải thưởng Fields), mỗi kỳ đại hội có 2, 3 hoặc 4 nhà Toán học đạtgiải. Ngoài ra còn có các giải Nevanlinna, giải Gauss và giải thưởng mớiChern.
Lúc này, hàng triệu người Việt Nam đang hồi hộp chờ đón những thông tintruyền về từ Hyderabad và tất cả đều quan tâm tới câu hỏi: Giáo sư Ngô BảoChâu liệu có trở thành người Việt Nam đầu tiên nhận Huy chương Fields. Nếuđoạt giải, Ngô Bảo Châu sẽ trở thành người châu Á thứ 4 có được vinh dự này,sau 3 nhà Toán học người Nhật Bản.
Trong Lễ khai mạc, Tổng thốngShrimati Pratibha Patil sẽ trao giải thưởng Fields cho những người đoạtgiải. Những người chiến thắng trong cuộc bầu chọn các giải thưởngNevanlinna, Gauss, Chern cũng sẽ nhận phần thưởng từ Tổng thống ShrimatiPratibha Patil.
Theo quy định, báo chí và cácphương tiện truyền thông không được quyền tham dự Lễ khai mạc ICM. Bởi vậy,kết quả sẽ được công bố trong một buổi Hội nghị có sự tham dự của báo chí(Press Conference) được tổ chức sau giờ ăn trưa, bắt đầu từ lúc 14h và kéodài trong 2 giờ 30 phút. Chỉ những cơ quan báo chí có thẻ của Ban tổ chứcICM mới được quyền dự hội nghị này.
Tại hội nghị này, tên của những người đoạt giải sẽ lần lượt được giới thiệubởi các ông Chủ tịch các Ủy ban bầu chọn ứng với mỗi giải thưởng (SelectionCommittees). Có 4 Ủy ban, ứng với 4 giải Fields Medals, Nevanlinna Prize,Gauss Prize, Chern Medal. Thành viên của các Ủy ban này được bầu theo nhiệmkỳ 4 năm một lần, chuyên trách việc xem xét các ứng viên và bầu ra nhữngngười thắng cuộc.
 |
| Tổng thống Ấn Độ Shrimati Pratibha Patil sẽ dự Lễ khai mạc ICM và trao giải Fields cho các nhà Toán học. |
Sau màn giới thiệu của cácông Chủ tịch Ủy ban bầu chọn là bài phát biểu của những người thắng cuộc.Trong buổi chiều 19/8, mỗi chủ nhân của Huy chương Fields 2010 sẽ có 25 phútphát biểu trước các phương tiện truyền thông. Ngoài ông Chủ tịch Ủy ban bầuchọn giải thưởng và những người đoạt giải thì các thành viên của Ban điềuhành IMU cũng như các thành viên của Ban tổ chức ICM 2010 cũng tham dự Hộinghị này.
"Tiếng nói" quan trọng đối với giải Fields
Tại ICM 2010, Chủ tịch Ủy ban bầu chọn Huy chương Fields là Giáo sư LászlóLovász, nhà toán học người Hungary. Giáo sư László Lovász hiện là đương kimChủ tịch Hội Toán học thế giới và thông thường, trong các cuộc bầu chọn GiảiFields, tiếng nói của Chủ tịch IMU có vai trò rất quan trọng.
László Lovász năm nay 62 tuổi, là một chuyên gia về lĩnh vực Tổ hợp học. Ôngtừng đoạt cú đúp giải thưởng Wolf và giải Knuth Prize năm 1999, cùng rấtnhiều những giải thưởng khác .
Ở trường trung học, Lovász 3 lần thi Olympic Toán quốc tế và 3 lần đoạt Huychương Vàng vào các năm 1964, 1965 và 1966 (Ngô Bảo Châu cũng đoạt 2 Huychương Vàng kỳ thi Olympic Toán quốc tế). “Hổ phụ sinh hổ tử”, con traiLászló Lovász, László Miklós Lovász cũng đoạt Huy chương Vàng Toán quốc tếnăm 2008.
Lovász đã hướng dẫn rất nhiều nghiên cứu sinh. Ông chính là thầy của Vũ HàVăn (giải Pólya 2008, con trai nhà thơ Vũ Quần Phương) khi anh đang làmnghiên cứu sinh Tiến sĩ tại Đại học Yale. Từ 1/1/2007, Lovász giữ vai tròchủ tịch IMU (nhiệm kỳ kết thúc vào ngày 31/12/2010).
 |
| Giáo sư László Lovász. |
Các Chủ tịch IMU thường ưu áinhững người cùng chuyên ngành nghiên cứu khi xem xét trao Giải Fields nên dĩnhiên các nhà Tổ hợp sẽ chiếm ưu thế tại ICM 2010. Tuy nhiên, trong số 20người được đọc báo cáo toàn thể năm nay không có nhà Tổ hợp nào dưới 40 tuổinên cơ hội nếu có sẽ thuộc về những người báo cáo tại tiểu ban Tổ hợp (cótất cả 20 tiểu ban).
Trong lĩnh vực Xác suất, năm 2006, 2 nhà Toán học Wendelin Werner (Pháp) vàAndrei Okounkov (Nga) đã được trao giải Fields nên sẽ khó có cơ hội cho mộtnhà nghiên cứu Xác suất tại cuộc bầu chọn năm nay.
Về Ngô Bảo Châu, với việc tìm ra lời giải cho Bổ đề cơ bản Langlands năm2008 và được mời đọc báo cáo toàn thể tại ICM 2010, cơ hội của nhà Toán học38 tuổi này là rất lớn. Tuy nhiên, như VTC News đã công bố một bản danh sáchgồm 15 ứng cử viên có cơ hội đoạt Huy chương Fields, sự cạnh tranh đối vớivị Giáo sư trẻ nhất Việt Nam không hề dễ chịu. Chúng ta cùng hi vọng Giáo sưNgô Bảo Châu sẽ giành chiến thắng và mang lại niềm tự hào cho đất nước ViệtNam, đồng thời cải thiện vị trí của Toán học Việt Nam trên tầm thế giới.
Đây là lần thứ ba Đại hội Toán học thế giới được tổ chức tại châu Á, sau ICMNhật Bản năm 1990 và ICM Trung Quốc năm 2002. Theo trang web chính thức củaICM 2010, sẽ có khoảng 3.000 nhà Toán học trên khắp thế giới tham dự kỳ Đạihội này. ICM 2010 sẽ kéo dài trong 8 ngày, từ 19-27/8.
|
|
