Hà Trần: ‘Tôi như cánh diều, chồng là sợi dây’

Trần Thu Hà tuổi Đinh Tỵ,bén nhạy như dao sắc, tự tin đến cực đoan. Từ khi bén duyên cùng âm nhạc, Hà đãtừ chối cách đi dễ dàng và an toàn là nương theo thị trường.

Chọn đường hẹp, thậm chí mở đường mà đi - Hà tự rạch ròi với những sản phẩm củamình: album mới không phải chỉ là bán đĩa mà phải gây ảnh hưởng! Bởi thế, mỗikhi diva trẻ tuổi nhất xuất hiện trở lại, nhạc Việt dù đang trong cơn ủ ê dàingày, vẫn dậy lên những vòng sóng phấn khích.

Chị rời Việt Nam đã gần 10năm nhưng đến giờ thị trường và các sản phẩm chính của Trần Thu Hà vẫn hướng vềkhán giả trong nước (trường hợp duy nhất chăng?). Chị cố gắng bảo toàn điều nàyhay ở thế đành chấp nhận?

- Do đặc thù âm nhạc, lượng fans base (khán giả nòng cốt) của tôi chủ yếu ởtrong nước. Tôi không gặp trở ngại hay bế tắc ở hải ngoại với fans của mình. Tôicó thể làm những album riêng phù hợp với nhu cầu của thị trường hải ngoại vẫntrên tinh thần âm nhạc của tôi, nhưng tôi chưa muốn, dù tôi biết chắc chắn đicon đường đó tôi không những thành công hơn nhiều ở hải ngoại mà cả trong nướcnữa.

Ví dụ những album nhưHà Trần 9803 dễ làm, dễ nghe và bán chạycả ở hai thị trường, nhưng với tôi lại không phải là một thách thức.Thực tế là gu thưởng thức nhạc ở hai thị trường rất khác nhau, khán giảhải ngoại hướng về hoài niệm quá khứ hoặc đề cao tính giải trí, trongkhi khán giả trong nước nhiều gu thưởng thức khác nhau hơn. Quan trọnglà tôi thấy trong nước có lượng công chúng đông đảo với nhu cầu khám phácái mới, họ đồng điệu với tinh thần âm nhạc của mình.

Làm sao để sáng tạo theo đúng cách mình lựa chọn là áp lực không nhỏvới các nghệ sĩ theo tinh thần độc lập. Chị có bị phân vân bởi sự vồ vậphay lạnh nhạt của công chúng? Trong các dự án của mình, điều chi phốimạnh mẽ nhất và khiến chị lo lắng là gì?

- Đứng trước mỗi dự án, tôi luôn có những lo lắng khác nhau, tùy tínhchất của dự án đó. Trong tình trạng bão hòa hiện nay, gánh lo âu và lúngtúng xuất hiện ở tất cả các mảng thị trường và không với riêng ai. Theotôi, mỗi người vẫn phải làm việc tiếp tục, và phát triển bản thân, gópgió thành bão... Với âm nhạc, trước hết tôi luôn làm cho chính mình, vìniềm tin của mình - nên ít bị tác động từ bên ngoài, dù tôi rất trântrọng những ý kiến phản hồi của người nghe.

Đối thoại 06 ra đời cũng đã gần 5 năm, cácalbum sau này như album Tình ca qua thế kỷ hayTrần Tiến giống sản phẩm hợp tuyển hơn là dựán mới theo quan điểm có phần cực đoan của chị. Vì sao một người dồi dàonăng lượng như chị lại phải “dè xẻn” mình như thế?

- Thú thực là có một khoảng lặng vì tôi không hứng thú làm việc trước sựbão hòa và hỗn loạn của thị trường âm nhạc. Sau đó, tôi tự thấy nhữnghỗn loạn ấy, xét cho cùng chẳng liên quan đến mình. Còn thứ để nói, còncái để làm thì tôi cứ làm thôi.

Nếu bảo tôi không làm gì thì cũng không đúng, chính xác hơn là tôi khôngxuất bản, vì sau album Trần Tiến, ba năm nay tôi vẫn âm thầmlàm đĩa Vi sinh, Mầmhạt và tập thơ Thập kỷ yêu.Cả ba sản phẩm này sẽ đồng loạt ra mắt trong dịp về nước lần này củatôi.

Nhìn ở khía cạnh khác thì chính công chúng chính thống của âm nhạcthời gian qua đã bị bội bạc. Họ không tìm được gì tử tế để nghe, trongkhi những người làm nghề tiên phong chỉ ngồi đó chê trách, những cá tínhcó khả năng truyền lửa thì chỉ im lìm, chí thú với tư gia. Chị nghĩ gìvề điều đó?

- Tôi thấy khoảng lặng vừa qua của nhạc Việt là quãng thời gian mệt mỏi.Có người, như chị nói, ngồi đó chê trách, không làm gì cả. Những cá nhâncó khả năng thì hoặc chán nản, hoặc mất tự tin khi những sản phẩm của họkhông được chào đón nồng nhiệt, trong khi tác động từ các sản phẩm bìnhdân khác lại rầm rộ. Mà làm nghệ thuật chính thống thì trăm lần cực nhọchơn bán đại trà chứ. Tôi cũng rơi vào một trạng thái chán như thế nhiềunăm, nhưng tôi không thích ngồi đó ý kiến ý cò. Tôi quan niệm, làm đượchẵng nói, không thì hãy im lặng.

Tôi nghĩ hẳn khôngtình cờ khi chị chọn cách công bố một lúc cả “chùm” dự án mới. Những sảnphẩm này, về ý tưởng có kết nối gì với nhau?

- Cả ba sản phẩm đều nằm trong một ý nghĩa chung. Vi sinh làcái lõi máu thịt trong một hình thức điện tử, đó là câu hỏi về con người(phần hữu cơ, các kết cấu cơ bản) trong thế giới của máy tính, của cơkhí, điện tử, giữa khô lạnh của thế giới hiện đại. Đĩa dùng âm thanhchát chúa của điện tử làm phương tiện để chuyển tải cái thần hồn củangười.

Mầm hạt lại là một đĩa electro country/blues, 14 bài hát trênnhạc phối hợp phần mềm với nhạc sống. Đây là câu chuyện về cuộc hànhtrình của một con người qua tất cả các rắc rối cá nhân và đời sống, gọtgiũa điều chỉnh và cả hủy bỏ những đặc điểm di truyền, những phần chưahoàn chỉnh để trưởng thành, và được tái sinh một lần nữa - khi mầm hạtra đời cho chính cá nhân đó một đời sống mới, hoặc gieo xuống một mầmhạt của chính mình.

Thập kỷ yêu là một phần đời tuổi trẻ đã qua, ghi lại tất cảnhững phức tạp và đời sống nội tại của tôi trong quá trình vận động đếnngày hôm nay. Thập kỷ yêu mượn ái tình làm cách nói, khôngthuần túy chỉ là thơ tình như tên gọi của nó. Trong chữ yêu này hàm chứatình yêu lớn với con người và đời sống. Cũng vậy, nhân vật “anh” trongcác bài thơ của tôi chỉ là một sự làm vì để biểu hiện tôi suy nghĩ gì,thắc mắc gì, triết lý sống của tôi ra sao.

“Ghi lại tất cả những phức tạp và đời sống nội tại của tôi trong quátrình vận động đến ngày hôm nay”. Vậy nhìn lại, chị thấy tuổi trẻ củamình thế nào?

- Đọc thơ sẽ thấy người, là buồn, sâu sắc và bén. Vì vậy, tuổi trẻ khôngsuôn sẻ, không thể hồn nhiên như phần đông bạn đồng lứa nhưng sẽ đầy ắpnhững hành trình mà một người nhút nhát sẽ không bao giờ có được. Bởithế, tôi tự trả lời được cho mình: tại sao những ngày đó, mình tuổi ítmà đã già dặn, có thể cảm và hiểu để bầu bạn với người thế hệ nhạc sĩcha chú của mình, để có thể hát được âm nhạc của họ bằng cách như thế.

Phải chăng những cái “buồn, sâu sắc và bén” ấy là hệ quả của tuổithơ khác thường và tổn thương (của một đứa bé sinh ra trong gia đìnhtoàn những người nổi tiếng nhưng lại sớm mồ côi)? Chẳng ai lựa chọn sốphận, nhưng giá như an nhàn và ấm áp hơn thì hẳn tốt cho một đứa congái?

- Đã gọi là không được chọn lựa, thì vẫn phải sống và vươn lên thôi.Mình là một mầm hạt, không có vun trồng thì tự vun trồng chứ chẳng lẽ đểmục ruỗng? An nhàn đối với tôi là nhạt nhẽo, biết đâu lại mệt hơn? Trướcsau gì một con người cũng phải trải qua những thách thức thực tế, mà sựbảo bọc gia đình ấm áp quá sẽ càng làm vật cản lớn, sức ỳ lớn hơn thôi.

Chân dung “cô ấy” trong thơ có khác “cô ấy” trong âm nhạc?

- Tôi nghĩ thơ hay nhạc chỉ là phương thức biểu hiện khác nhau, nhưngvẫn là một người. Con người của tôi có nhiều góc cạnh, chỗ thì phô ratrong nhạc, chỗ để lại trong thơ. Thơ riêng tư hơn, vì là của mình viếtvề đời mình. Cảm giác tự viết nhạc thì cũng vậy nhưng lý thú hơn trămlần.

Tôi tự thấy mình nữ tính hơn với cách biểu hiện trong thơ. Tính nữ củatôi, nếu đến giai đoạn nhất định nào đó mới bùng phát trong nhạc, thì ởthơ là ngay từ đầu. Âm nhạc cho tôi sự thú vị được sống qua cuộc đờinhiều người khác thì thơ là thú vị được khám phá chính đời sống nội tâmcủa mình.

Vậy vì sao đến giờ chị mới quyết định chia sẻ cái phần riêng tư đãcất kỹ hơn 10 năm ấy?

- Như đã nói, vì tôi thấy thơ quá riêng tư, nhiều khi chỉ nói cho mộtngười. Đời sống trưởng thành, già dặn hơn thì mình đủ tự tin để biến cái“cho một người đó” thành ngôn ngữ cho nhiều người, ai cũng có thể thấymột góc của mình trong đó. Những quyết định của tôi là đúng thời điểmchứ không đốt cháy giai đoạn.

Giờ là lúc tôi muốn khép lại những công việc dang dở, những hành trangcũ của cuộc sống để hào hứng sang trang mới. Và, thơ trở thành món quàtặng cho người hâm mộ cả gần hai thập kỷ qua đã theo dõi Hà Trần, yêumến và tôn trọng sự riêng tư của cô ấy.

Chị có dè dặt khi quyết định in sách? Vị trí của chị hoàn toàn khônggiống như một cây bút vô danh tên là Trần Thu Hà ra tập thơ đầu tiên?

- Tôi không dè dặt vì khi quyết định làm gì, tôi luôn có ý tưởng hìnhthành sản phẩm của Hà Trần. Thơ hay nhạc thì cũng là sản phẩm Hà Trần,mang thương hiệu Hà Trần. Tất cả các loại hình nghệ thuật chỉ là cáiphương tiện để biểu hiện tư tưởng cá nhân của tôi. Tập thơ này tôi tựbiên tập, chỉ nhờ nhà thơ Trân Sa ở hải ngoạigiúp hiệu đính. Tôi thấy tin vào mình là tốt nhất, vì thơ quá riêng tư,các nhà thơ thường cực đoan kiểu của họ. Mình không là nhà gì cả thì cứtin vào cảm xúc, câu chuyện của mình, và gọt giũa lại chữ nghĩa thôi.

Tôi luôn thấy, khi vừa kết thúc một dự án là chị đã hình dung rất rõcon đường cho dự án nối tiếp. Hoạch định các chặng đường mình cần đi,cần làm kiểu rất tỉnh táo và rạch ròi - đây mới là thế mạnh của Trần ThuHà chứ không phải sự ngẫu hứng và cảm tính theo cách nghệ sĩ?

- Tự tôi không có lối suy nghĩ phân bì đó. Tôi thấy quan niệm nghệ sĩphải mơ mộng, ngẫu hứng, cảm tính là kiểu suy nghĩ “hủ lậu” cần gạt bỏ.Bởi đã cảm tính, ngẫu hứng thì thường thiếu khoa học, thiếu sự quản lý -điều mà thế hệ nghệ sĩ ngày nay phải nắm bắt. Thêm nữa, nghệ thuật vàkhoa học rất gần nhau.

Album Hát ru được sản xuất khi chị đangchuẩn bị làm mẹ, hẳn đó là món quà chào đón thành viên mới của gia đình?

- Đúng vậy. Tôi nuôi con ở Mỹ nên băn khoăn lớn là làm sao để cháu gầngũi với cội rễ, với gia đình bên VN. Tôi làm đĩa cho con nghe, tạo mộtđộng lực để sau này cháu học tiếng Việt qua âm nhạc. Dự định album sẽđặt tựa Hà Trần hát ru “9” - số 9 là 9 tháng, 9 bài ru.

Các bài hát ru trong album này do vợ chồng tôi tự viết, giống như nhữngcuộc trò chuyện thương yêu với con của chúng tôi. Phụ nữ thường nhiềunăng lượng trong thời gian mang thai, tôi muốn lưu lại kỷ niệm về cảmxúc hạnh phúc đặc biệt này trong những tháng ngày đợi chờ con ra đời.

Vợ chồng chị càng ngày càng giống một đôi bạn thân hơn là tình nhân- điều này thật đặc biệt. Anh chị chung nhau tính cách gì, bù đắp chonhau điều gì?

- Tôi thấy mình rất may mắn có một quan hệ như thế với chồng. Chúng tôicũng có khác biệt, nhưng là khác biệt bổ trợ. Trong mọi vấn đề, chúngtôi có tranh luận, nhưng cơ bản thì luôn đồng tình với nhau, luôn bổsung ý kiến cho nhau. Tôi thấy làm việc với anh Bình trong âm nhạc rấtdễ chịu, dù phong cách âm nhạc chúng tôi khác nhau.

Anh Bình hướng đến sự đơn giản, đằm và vững vàng, chắc chắn theo kiểuđàn ông. Tôi thì thích sự phức tạp, ngẫu hứng và biến báo đa chiều. Anhấy giống như sợi dây diều nối tôi an toàn với mặt đất. Tôi thỏa sức baybổng mà không phải lo mình có thể sẽ bị đứt dây, gãy cánh.

Phần không - âm - nhạc trong cuộc sống của chị là gì?

- Tôi không phù hợp với đám đông, tự thấy mình chẳng đủ phù phiếm vàtính “say ánh đèn” cần có của người dính líu đến showbiz. Tôi chỉ thấythoải mái với cuộc sống không bị lộ sáng, hạnh phúc là được sống đúng làmình nhất trong không gian ấm cúng, thân thuộc của gia đình và nhữngngười thân yêu.

Ngoài âm nhạc, cuộc sống của tôi là những ngày thường đơn giản và yênbình: chăm sóc nhà cửa, trồng cây, ở nhà đọc sách và nấu ăn. Thập kỷ yêucũng là một trải nghiệm ngoài âm nhạc của tôi và còn nhiều bí mật khácnữa mà chính tôi cũng đang tiếp tục đào sâu vào bản thân. Để được sốngvui vẻ, sảng khoái và tràn đầy năng lượng, tôi không hạn chế mình bất cứđiều gì.

Cảm ơn chị về cuộc trò chuyện này! Chúc chị và em bé mạnh khỏe, bìnhan!

Theo Phụ nữ TP.HCM