Bánh gio của dân tộc Tày vùng Đông Bắc hay gói bằng lá Chít chứ không phải bằng lá chuối như dưới xuôi.
Bánh gio của dân tộc Tày vùng Đông Bắc hay gói bằng lá Chít chứ không phải bằng lá chuối như dưới xuôi.
Bánh
gio của đồng bào dân tộc Tày có hình dáng độc đáo, khác biệt so với
bánh gio miền xuôi. Bánh thành phẩm mang chấm với mật mía hoặc mật ong
đều rất ngon miệng.
Lá cây Chít mà hoa của nó hay dùng
làm chổi chít, chọn lấy lá bánh tẻ xanh thẫm, thứ lá này có viền rất
sắc, có thể cứa đứt tay người nếu không cẩn thận. Lá sau khi lấy về được
dùng khăn lau sạch, bỏ vào nồi luộc. Lá Chít vốn cứng và giòn, nếu
không luộc qua thì sẽ không dùng để gói được bánh.
Lá Chít bỏ vào nồi đun sôi lên, lá Chít vốn cứng và giòn, nếu không cho vào nồi luộc để lá mềm thì sẽ không dùng gói bánh được.
Lá Chít sau khi luộc được để ráo nước.
Lá
chuối khô, hoặc thân cây chè đốn phơi khô, đốt thành gio, lấy thứ gio
đó để nguội, bọc vào trong vải xô hoặc rổ tre kín mắt. Châm nước đun sôi
để nguội vào bọc gio, hứng lấy thứ nước gio đó. Một bọc gio tùy theo
ước lượng của người làm bánh mà châm nước cho vừa. Nước nhạt quá bánh sẽ
không lên màu đẹp, nước đậm quá lại có mùi hăng hắc của gio, ăn không
ngon. Nước gio được lọc rây qua vải cẩn thận, đun sôi lên, để nguội. Gạo
nếp ngon sàng sẩy kĩ càng, đem ngâm trong nước gio trong khoảng hai tới
ba giờ đồng hồ. Gạo nếp vớt lên có màu vàng nhạt, ấy là đạt, gạo để
ráo nước là đã có thể gói bánh.
Người gói bánh dùng tay cuốn lá lại thành hình phễu, dùng thìa con xúc gạo vào.
Người
gói bánh dùng tay cuộn lá chít lại thành hình chiếc phễu nhỏ, dùng thìa
con múc gạo nếp vào trong phễu, khéo léo gập các viền lá lại thành
chiếc bánh hình chóp đều, dùng lạt nứa buộc xung quanh. Khi gói xong hết
số gạo, những chiếc bánh được mang ra cắt bỏ rìa lá chìa ra, buộc lại
thành xâu. Cho từng xâu bánh đó vào nồi đã chuẩn bị sẵn. Đem nồi bánh
đun trên bếp trong suốt bốn đến năm giờ đồng hồ cho gạo nếp mềm ra, rền
thành khối.
Những chiếc bánh mới được gói xong, chưa cắt bỏ rìa lá.
Bánh
gio phải được để nguội mới được ăn, tránh ăn nóng vì sẽ gây đầy bụng,
khó tiêu. Bánh gio bóc lớp lá gói, bánh ngon là khi cắn một miếng đầu
tiên, bánh thơm thơm mùi lá gói và ta nhìn thấy trước mắt không còn là
những hạt gạo nếp tơi nữa mà là một khối vàng trong dẻo như hổ phách
hiện ra. Bánh gio đem chấm với thứ mật mía cũng vàng trong, thơm phức
mùi đường mía. Có nhà không dùng mật mía mà thay thế bằng mật ong rừng.
Tuy nhiên bánh gio chấm với mật mía vẫn là hợp vị hơn cả.