Hoành tráng nhưng khó khả thi

Đầu tư tới 24.500 tỉ đồng

Theo dự án, vốn đầu tư cho hệ thống phân phối dự kiến khoảng 24.500 tỉ đồngđể xây dựng hệ thống kho bãi trữ lúa gạo, tổng kho bán buôn, hệ thống siêuthị, cửa hàng tiện ích và đổi mới công nghệ chế biến.

Mục tiêu là tiêu thụ hết lúa hàng hóa của nông dân, bảo đảm nông dân có lãitối thiểu 30%; bình ổn giá lúa gạo trên thị trường trong nước.

Dự án cũng đặt vấn đề xây dựng hai tổng công ty lương thực miền Bắc và miềnNam thành các tập đoàn lương thực nòng cốt, chiếm lĩnh và chi phối các thịtrường quan trọng; thành lập các hợp tác xã, câu lạc bộ để người sản xuất cócơ hội đàm phán với doanh nghiệp (DN), thương lái.

Lực lượng thương lái, nhà máy xay xát phải thành lập thành hội (hoặc câu lạcbộ) trực thuộc DN xuất khẩu gạo và thu mua lúa gạo theo giá do cơ quan chứcnăng công bố. Việc thu mua lúa phải công bố giá tại 2 điểm (giá tại ruộng vàgiá tại DN) để nông dân lựa chọn...

Điều quan trọng nhất hiện nay là phải gắn quy hoạch phân phối và quy hoạch sản xuất. Trong ảnh: Gạo bán lẻ tại siêu thị Fooco Mart của Công ty Lương thực TPHCM (Ảnh: Hồng Thúy)

Cũng theo dự án này, cả nước sẽ có 157 chợ đầu mối nông sản, trong đó 35 chợđược nâng cấp, mở rộng; 122 chợ xây mới, trong đó có 12 chợ đầu mối lúa gạo,38 chợ đầu mối thủy sản...

Các tổng công ty lương thực đảm nhiệm việc quy hoạch các tổng kho bán buôn,hệ thống siêu thị chuyên doanh hiện đại loại 1 tại các TP lớn (mỗi TP có từ4 - 5 siêu thị), các siêu thị chuyên doanh hạng 2 và 3 tại các quận nộithành (mỗi quận có 1 siêu thị), các cửa hàng tiện ích ở các khu công nghiệpvà tại 62 huyện nghèo trên cả nước.

Xây dựng 2 tổng kho bán buôn tại TP Hà Nội và TPHCM... Dự án đưa ra một sốưu tiên từ nay đến năm 2012 là: Hoàn thành hệ thống kho bãi 4 triệu tấn tạivùng đồng bằng sông Cửu Long; xây dựng 2 tổng kho bán buôn tại Hà Nội vàTPHCM (mỗi tổng kho có sức chứa 100.000 tấn gạo); xây dựng hệ thống siêu thịchuyên doanh loại 1 tại các tỉnh, TP lớn và 62 cửa hàng tiện ích tại cáchuyện nghèo; xây dựng quy hoạch vùng nguyên liệu lúa chất lượng cao 1,2triệu ha...

Nhiều nội dung chưa thấu đáo

Tại cuộc họp góp ý cho dự án vừa được tổ chức tại TPHCM, nhiều chuyên giacho rằng đề án phần lớn chỉ chú trọng đến mặt hàng lúa gạo mà không chú ýnhiều đến các mặt hàng lương thực khác. Quy hoạch hệ thống siêu thị chuyêndoanh chỉ bày bán mặt hàng gạo hoặc chỉ có thêm các mặt hàng chế biến từnông sản sẽ không hiệu quả. Cần phải đa dạng hóa sản phẩm.

Ông Hoàng Thọ Xuân, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), chorằng cần phải xây dựng đội ngũ thương lái và phải có đề án cấp Nhà nướcriêng cho vấn đề này; cần chính sách kinh tế để họ trở thành lực lượng thumua chuyên nghiệp.

Ngoài ra, cần phải có kết nối, liên thông giữa hai tổng công ty lương thựcmiền Nam và miền Bắc;hai tổng công ty này cũng phải kết nối với hệ thống phân phối bên ngoài đểkhi thị trường có biến động như đã từng xảy ra hồi tháng 4-2008 sẽ được giảiquyết ngay.

Theo ông Xuân, điều quan trọng nhất là phải gắn quy hoạch phân phối với quyhoạch sản xuất. Tại các cơ sở thu mua cần có cả công đoạn xay xát, chế biến,phơi sấy tại chỗ. Riêng vấn đề tổ chức xây dựng chợ không nên lạm dụng. Quantrọng là làm sao tổ chức chu đáo một số chợ quy mô lớn, từng bước tạo điềukiện nâng cấp thành sàn giao dịch...

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Diệp Kỉnh Tần nhìn nhận: Lâu nay, hệ thống phân phốilương thực từ khâu thu mua, bán lẻ đều là tự phát, còn các DN chỉ lo cho thịtrường xuất khẩu mà không quan tâm thị trường nội địa, đến khi thị trườngbất thường thì trở tay không kịp vì không có hệ thống bán lẻ đủ sức phủ khắp...Việc lập dự án quy hoạch mạng lưới bán lẻ lương thực nói riêng và nông sảnnói chung là cần thiết. Thế nhưng dự án quy hoạch nêu trên sẽ rất khó thựchiện vì các vấn đề nêu ra quá rộng và chung chung...