Tay ngang số 1
Ít ai có thể ngờ rằng, con ngườiđược rất nhiều tờ báo đánh giá là một trong những đạo diễn xuất sắc nhất mọithời đại lại chưa từng học qua trường lớp nào liên quan đến điện ảnh hay nghệthuật.
James Francis Cameron (tên đầy đủ của đạo diễn James Cameron) sinh trưởng ởOntario, Canada trong một gia đình cha là kỹ sư điện, mẹ là y tá kiêm họa sĩnghiệp dư. Năm 1971, gia đình Cameron chuyển đến Fullerton, California, Mỹ sinhsống.
Thể theo nguyện vọng của giađình, James theo học ngành Vật lý tại Đại học bang California. Những lần theobạn bè tới thưởng thức các tác phẩm điện ảnh kinh điển được lưu trữ trong thưviện phim của Đại học Nam California đã khiến chàng sinh viên chuyên ngành Vậtlý trở nên đam mê nghệ thuật thứ bảy từ lúc nào mà chính bản thân cũng không tựý thức được.
 |
| Đạo diễn James Cameron |
Niềm đam mê ấy cứ đeo bám và thôithúc chàng sinh viên kể cả khi đã ra trường, không được làm đúng ngành nghề đãhọc, cam phận làm một tay lái xe tải quèn. Tuy nhiên, chính những năm tháng “hènhạ” này đã góp phần quan trọng làm nên một thiên tài điện ảnh James Cameron saunày. Bởi vì, mỗi khi có thời gian rỗi là chàng tài xế nghèo lại mày mò cầm bút,thử viết nên những tình huống, câu chuyện theo dạng thức mà giới điện ảnh chuyênnghiệp gọi bằng 4 từ: Kịch bản điện ảnh.
Bước ngoặt xảy đến với James Cameron và cả nền điện ảnh thế giới vào năm 1977.Sau khi xem xong những thước phim gốc của bộ phim nổi tiếng Star Wars (Chiếntranh giữa các vì sao), Cameron quyết định vĩnh biệt… vô lăng, bước vào ngànhcông nghiệp điện ảnh bằng một quyết định được coi là táo bạo và liều lĩnh. Lợithế và cũng là yếu tố quyết định góp phần làm nên một đạo diễn James Camroonlừng danh ở thể loại phim khoa học viễn tưởng sau này chính lại nhờ những nămtháng theo học chuyên ngành Vật lý năm xưa.
Sản phẩm đầu tiên trong chặng đường đời làm điện ảnh của James Cameron là mộtkịch bản viết chung với 2 đồng nghiệp khác, dài vỏn vẹn 10 phút, mang tựa đềXenogenesi. Ít ai có thể ngờ rằng, một James Camron chịu chơi có tiếng tronggiới làm phim Hollywood, người đã thuyết phục hãng Fox chi số tiền khổng lồ tới250 triệu USD và ứng dụng công nghệ không gian 3 chiều (3D) vượt trội để làm nênsiêu phẩm Avatar ngày hôm nay, cách đây gần 30 năm, từng phải tích cóp từng đồngxu từ việc bán kịch bản Xenogenesi để thuê một studio cỡ nhỏ, một máy quay hạngtrung bình và mua mấy cuộn phim loại 35mm. Chưa kể, để biết cách sử dụng mộtchiếc máy quay phim như thế nào, chàng đạo diễn tương lai đã không có cách nàokhả dĩ hơn ngoài việc mất tới nửa ngày trời để… tháo tung chiếc máy quay. Có thểnói, chính James Cameron đã là người thầy điện ảnh của chính mình.
Đạo diễn của những “bom tấn”
Chính sự mày mò, không ngại giankhổ, liên tục tìm tòi ấy đã góp phần làm nên một James Cameron - “Vua phòng vé”,đạo diễn của hàng loạt bộ phim “bom tấn” sau này. Thêm một chút may mắn, cả cáiduyên làm phim trời cho, James Cameron không mất nhiều thời gian để khẳng địnhmình tại kinh đô điện ảnh Hollywood.
 |
| Siêu phẩm điện ảnh Avatar |
Sau Battle Beyond the Star, vậnmay liên tục mỉm cười với nhà đạo diễn trẻ. Hầu như năm nào James Cameron cũngcó phim để làm. Trong đó, điểm nhấn là phần 2 của serie phim Piranha mang tựa đềPiranha II: The Spawning (1981). Đang làm phim này, James Camroon đã nung nấu ýtưởng làm một phim khác. Sau này, chính James Camroon tiết lộ, thời gian trêntrường quay của Piranha II: The Spawning là lúc những ý tưởng đầu tiên củaseries The Terminator¬ (Kẻ hủy diệt) - “bom tấn” đầu tiên trong sự nghiệp điệnảnh huy hoàng của ông “Vua phòng vé” - ra đời.
Năm 1984, phần I của TheTerminator ra mắt công chúng yêu điện ảnh. Các rạp chiếu phim đông nghẹt khángiả, tên tuổi của người hùng cơ bắp Arnold Schwarzenegger qua bộ phim này cũngtrở nên nổi tiếng khắp thế giới. James Cameron trở thành một thương hiệu lớntrong giới làm phim Hollywood. Đặc biệt, trong mảng phim khoa học viễn tưởng haychiến tranh, đạo diễn này dường như không có đối thủ. Thiên thời, địa lợi, nhânhòa. Tài năng đang độ chín, sức mạnh thương hiệu đủ sức thuyết phục những nhàsản xuất chịu chơi nhất, giàu có nhất.
 |
| James Cameron không mất nhiều thời gian để khẳng định mình tại kinh đô điện ảnh Hollywood |
Hơn 20 năm qua là quãng thời gian James Cameron thỏa sức sáng tạo, thỏa sức biếnnhững ước mơ điện ảnh, kể cả hoang đường nhất, thành hiện thực và… hái ra tiền.Hơn 20 năm qua, dường như phim nào James Cameron đứng tên đạo diễn đều xứng danhsiêu phẩm điện ảnh, cả về mặt doanh thu lẫn nghệ thuật. Sau The Terminator(1984) là Aliens (1986), The Abyss (1989), Terminator 2: Judgment Day (1991),True Lies (1994), Titanic (1997), và Avatar (2009). Phim nào cũng ngốn tiền và…đẻ ra tiền.
Tốn kém hàng trăm triệu USD nhưngthu về cho nhà sản xuất số lãi gấp 3, 4 lần, thậm chí hàng tỉ USD. Phần I củaThe Terminator có lẽ là siêu phẩm điện ảnh “rẻ” nhất trong series bom tấn củaJames Cameron, “chỉ tốn” 6,5 triệu USD nhưng thu về tới 78 triệu USD; True Lies115 triệu USD, thu về hơn 400 triệu USD; Titanic tốn hơn 200 triệu USD nhưngdoanh thu phòng vé đạt mức kỷ lục hồi bấy giờ là 1,8 tỉ USD, trở thành một trongnhững bộ phim ăn khách mọi thời đại.
Avatar từng khiến lãnh đạo hãngFox phải tốn khá nhiều thời gian để cân đong đo đếm bởi trong thời kỳ khủnghoảng kinh tế, nhưng ông đạo diễn quen xài sang này đòi đầu tư tới gần 400 triệuUSD để làm phim. Rốt cuộc, các ông trùm của Fox đã phải cám ơn trời Phật vì đãkhông để kịch bản của James Cameron về với đối thủ Walt Disney. Sau thời giancông chiếu trên toàn thế giới, tính tới ngày 21-2-2010, đã đạt hơn 2,46 tỉ USDvà “nhấn chìm con tàu Titanic” về mặt doanh thu.
 |
| Titanic giành tới 11 giải Oscar trong đó có Oscar cho đạo diễn xuất sắc nhất |
Thương hiệu James Camroon càngtrở nên… vô giá khi được kiểm chứng không chỉ bởi những con số doanh thu khổnglồ mà còn bởi hàng loạt giải thưởng danh giá (năm 1997, Titanic giành tới 11giải Oscar trong đó có Oscar cho đạo diễn xuất sắc nhất. Năm 2009 Avatar giànhthắng lợi áp đảo tại giải thưởng điện ảnh Quả cầu vàng và nhiều khả năng giànhcú đúp tương tự tại Oscar 2010 công bố trong tháng 2 này). Kết thúc năm 2009,chứng kiến sự thắng lợi cả về mặt doanh thu lẫn nghệ thuật của Avatar, The LosAngeles Times - một trong những nhật báo uy tín và khắt khe nhất nước Mỹ - đãphải thừa nhận James Camroon thực sự là “Vua của thế giới”.
Ông “Vua của sự hoàn hảo”
Theo đánh giá của giới phê bình và đồng nghiệp, óc sáng tạo hơn người, sự tựtin, mạo hiểm, chịu chơi và đặc biệt là sự kỹ tính, hoàn hảo đến mức quyết liệtcủa James Cameron là những yếu tố căn bản đưa nhà đạo diễn này lên ngôi vị mộtông “Vua điện ảnh”. Có lẽ hiếm có đạo diễn nào liên tục nuôi dưỡng được trongmình những ý tưởng lớn và đòi hỏi chúng phải biến thành hiện thực một cách thựcsự hoàn hảo như James Cameron (đa phần các phim ông vừa là đạo diễn vừa là tácgiả kịch bản).
Đang trên trường quay chỉ đạo diễn xuất của một siêu phẩm điện ảnh đồ sộ nhưTinanic, Cameron đã “thai nghén” bộ phim “bom tấn” tiếp theo của mình, đó chínhlà Avatar. Và, không nhiều người biết rằng, James Cameron đã viết kịch bản củaAvatar cách đây 14 năm, 2 năm trước khi Titanic ra đời. Trong giới làm phimHollywood, có lẽ không mấy ai có được sự bền bỉ như James Cameron. 80 trang bảnthảo gốc của Avatar đã được hoàn thành từ năm 1995 nhưng James Cameron vẫn quyếtđịnh “nhẫn nại chờ thời”, đơn giản bởi ông biết công nghệ kỹ thuật điện ảnh pháttriển chưa đủ mạnh để có thể giúp thể hiện trọn vẹn, hoàn hảo những ý tưởng củamình. Mà, hơn ai hết, ông lại là con người tôn thờ “chủ nghĩa hoàn hảo”.
Tròn một thập kỷ chờ đợi, đến năm2005, khi biết rằng giấc mơ có thể trở thành hiện thực, James Cameron trình dựán "Project 880" (sau này đổi thành Avatar) lên lãnh đạo hãng Fox. Nhưng, như đãnói ở trên, lãnh đạo hãng Fox, sau phút… rụng rời trước kịch bản chuyển thể lêntới 153 trang dày đặc những yếu tố mạo hiểm, những công nghệ làm phim chưa baogiờ được thực hiện hay kiểm chứng, những trường quay quá hoành tráng, ngốn quánhiều tiền bạc, đã lắc đầu từ chối.
 |
| James Cameron - “Vua phòng vé”, đạo diễn của hàng loạt bộ phim “bom tấn” |
Không nản chí, James Camroon cùngê-kíp vẫn âm thầm bắt tay làm việc và chuyển đối tác đầu tư sang Walt Disney.May mắn cho Fox là lãnh đạo hãng này đã nhanh chóng “đánh hơi” mùi thành công.Tháng 9/2006, Fox quyết định nhượng bộ Cameron, chính thức thông qua dự ánAvatar. Tuy nhiên, là người của “chủ nghĩa hoàn hảo”, Cameron không vội vàngtriển khai dự án khi vẫn cảm thấy “chưa đủ công nghệ để đáp ứng các điều kiệncủa dự án”. Mãi tới gần 1 năm sau, khi mọi yếu tố công nghệ đã đạt chuẩn theoyêu cầu của James Cameron, Avatar mới được chính thức bấm máy.
Người ta còn được chứng kiến sự kỹ tính đến mức quyết liệt của đạo diễn này khi,đáng lẽ Avatar được phát hành vào tháng 5-2009, nhưng James Camroon đề nghị lùingày ra mắt công chúng tới tháng 12-2009 để các rạp chiếu phim có thêm thời gianhoàn thiện các phòng chiếu phim 3D - phim không gian ba chiều với thiết bị máychiếu đặc chủng cùng với mắt kính đặc chủng dành cho người xem.
Không chỉ đến Avatar, các phim của James Camroon xưa nay vẫn thường “đốt” tiềncủa các nhà sản xuất cũng chính bởi “chủ nghĩa hoàn hảo” đến từng chi tiết củađạo diễn lừng danh này. Ngay từ năm 1989, với phim The Abyss, khi công nghệ làmphim còn chưa đủ sức để tạo dựng một trường quay dưới nước, nhưng với mong muốnphải tạo dựng được một trường quay “thật hơn cả thật”, Cameron đã yêu cầu phảiđào sâu tới 12m dưới lòng đất, đổ vào đấy gần 40 triệu lít nước để làm thành mộttrường quay theo đúng ý đồ kịch bản của ông. Báo chí cũng đã nói nhiều tới việcJames Cameron quyết tâm như thế nào trong việc tạo nên một phiên bản tàu Titanicmới to đúng mẫu thật của con tàu huyền thoại xấu số năm xưa.
Tuy nhiên, kỳ công hơn cả trong các phim của James Cameron vẫn là tác phẩm điệnảnh mới nhất Avatar. Ngay cả đến tận bây giờ, khi bộ phim đã được công chiếurộng rãi, nhiều chi tiết đắt giá trong quá trình làm phim đã được tiết lộ, nhưngrất nhiều người vẫn không thể hình dung nổi “phù thủy” này đã biến hóa thầnthông như thế nào để tạo nên một thế giới chắc chắn chỉ có trong tưởng tượng-hành tinh Pandora cách trái đất 4,4 triệu năm ánh sáng - lại trở nên thật và gầngũi với con người hiện tại đến thế.
 |
| Đạo diễn James Cameron và diễn viên Kate Winslet |
Người ta vẫn chưa thể hiểu nổibằng cách nào James Cameron đã tạo nên khung cảnh không gian ba chiều sống độngvới sự tương tác liên tục giữa nhân vật thật và hoạt hình, những con quái thúchân thực tới nỗi tưởng như chúng có thật; rồi những hòn đá, ngọn núi bay lơlửng và những cây rừng cao hơn 300m, trong đó có cả một bộ lạc sống trên một câycao. Tất cả đều hoàn toàn tự nhiên và sống động như chưa hề được tạo dựng nênbằng công nghệ.
Thế nhưng, trên thực tế, tất cảđều được làm bằng công nghệ, dưới tài chỉ huy của “tổng tư lệnh” James Cameronvà sự năng động, khéo léo của ê-kíp cộng sự lên tới hàng trăm người. Người ta sẽcòn bàng hoàng về sự kỹ tính, sự cầu toàn của James Cameron nếu biết rằng, đểtạo nên sự sống động, chân thực cho từng góc quay, dù nhỏ nhất, đạo diễn này đãcho đặt 102 chiếc máy quay phim cộng thêm hàng trăm chiếc camera tí hon cài trêntừng chỏm mũ diễn viên.
Không chỉ thế, để dàn diễn viêndiễn một cách có cảm xúc nhất trong môi trường hành tinh Pandora, ông đã đưa họđến những khu rừng mưa ở Hawai, tạo các hoạt cảnh sống động như trong kịch bản,quay các cảnh tham khảo. Để tạo ra khu đào mỏ của con người trên hành tinhPandora, những nhà thiết kế bối cảnh đã đến vịnh Mexico để chụp ảnh, quay phimvà đo đạc các thiết bị máy khoan ở đây.
James Cameron còn làm việc vớiPaul Froemer, Trưởng Khoa Ngôn ngữ học tại Đại học Nam California, cùng họ mất 1năm trời để tổng hợp ngôn ngữ của người thuộc quần đảo Polynesia, một số ngônngữ của châu Phi, rồi nghiên cứu về cấu trúc câu, hệ thống phát âm để rồi cuốicùng cho ra đời hệ thống ngôn ngữ dành riêng cho phim.
Theo Hà Trang
