Ra Tết cũng là mùa cưới hỏi. Nếu trong chuyến du xuân của mình tới vùng cao TâyBắc, bạn hãy hòa mình vào những đám cưới rất độc đáo của các dân tộc nơi đây.
Miền núi Tây Bắc Việt Nam có nhiều dân tộc thiểu số sinh sống với bản sắc vănhóa độc đáo luôn hấp dẫn khách du lịch. Một trong những nét văn hóa độc đáo đólà tục cưới hỏi của các dân tộc ở nơi đây.
1. Tổ chức đám cưới 2 lần
Người Hà Nhì sinh sống ở vùng đất giáp ranh Lai Châu và Lào Cai. Trai gái dântộc này có phong tục trùm kín chăn khi hát giao duyên tình tự với nhau mỗi khitrong bản có lễ hội. Trùm chung chăn kín nhưng họ vẫn giữ được ranh giới nhấtđịnh, bởi vì luật tục của người Hà Nhì rất khắt khe với những cô gái chưa chồng.
 |
| Cô gái Hà Nhì |
Thanh niênHà Nhì được tự do kết hôn, nếu bạn gáiyêu mình thì chàng trai dẫn về nhà, thưachuyện với cha mẹ xin cưới làm vợ. Cảnhà đồng ý thì làm lễ trước bàn thờ "kínhcáo" với tổ tiên gia đình mình có cô condâu mới, sau đó nhà chú rể làm cỗ mời cảhọ hàng và dân bản tới cùng vui.
Nếu có điều kiện thì nhà traimang lễ sang nhà cô dâu, gồm: mấy đồng bạc trắng (nhiều năm gần đây là tiền mặt),một con lợn khoảng 50 kg, 50 lít rượu trắng, đôi gà sống cùng xôi nếp và trứngchia đều làm hai gói...
Ðây là lần cưới đầu tiên của chàng trai. Người vợ từ đó trở đi phải mang họ nhàchồng. Khi có con hoặc kinh tế gia đình khá giả thì người chồng phải tổ chức đámcưới lần thứ hai... với chính vợ mình.
2. Sau hai lần ăn hỏi... mới được kết hôn
Ðó là phong tục đối với người contrai dân tộc Dao Ðỏ. Sau khi để ý từ phiên chợ hay lễ hội của bản làng, nếuthích cô gái nào thì chàng trai về nói với bố mẹ tới nhà gái hỏi tuổi người mìnhyêu. Nếu hợp tuổi nhau thì gia đình chàng trai trao tặng nhà cô gái đồng bạctrắng. Nhà gái dù muốn gả con hay không thì lần xin hỏi đầu họ cũng đều từ chốinhận đồng bạc trắng ấy.
Một thời gian sau, nhà trai lại tới xin ăn hỏi lần hai, nếu ba ngày sau đó màkhông thấy nhà gái đem trả đồng bạc trắng thì nhà trai biết chắc họ đã đồng ý gảcon cho nhà mình. Gia đình chàng trai chọn ngày lành tháng tốt mang lễ vật tớinhà cô gái .
Sau lễ ăn hỏi chính thức, cô dâu tương lai được gia đình tạo điều kiện thời giannhàn rỗi trong một năm để dệt may, thêu thùa hai bộ quần áo cưới từ số vải vàchỉ thêu do nhà trai đưa tới hôm lễ ăn hỏi chính thức.
Nổi bật nhất trong đám cưới củangười Dao Ðỏ là trang phục của cô dâu với chiếc khăn đỏ lớn trùm lên chiếc mũ đỏmàu cờ, đính nhiều nụ hoa tết từ len đỏ, cài xen những chiếc lắc đồng xinh xinh.Mũ áo của cô dâu người Dao Ðỏ là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo về sắc màu sắcvà sự tinh xảo trong từng đường thêu hoa văn thổ cẩm truyền thống.
Ðã có khá nhiều tác phẩm văn học- nghệ thuật mô tả vẻ đẹp hiếm có của trang phục phụ nữ Dao Ðỏ. Ðặc biệt làphong tục mời cưới của họ thay thiếp mời hồng bằng giấy là hai đồng tiền xu bằngkẽm cổ truyền (là biểu tượng gắn bó cả đời giữa cô dâu và chú rể).
Người được mời dự cưới phải trả lại hai đồng tiền xu trên khi đi dự cưới và mừngcô dâu chú rể đồng tiền giấy (giống nhau về giá trị và giống nhau cả về hìnhthức, đựng trong phong bì kín).
3. Cùng họ không được phép lấy nhau
Người dân tộc Mông ở Tây Bắc dù mang họ gì ví dụ họ Giàng, họ Tráng, họ Thào, họCư, họ Má, họ Lừu... trai gái yêu nhau mà phát hiện ra cùng có họ giống nhau, dùhọ xa bao nhiêu đời đi nữa, cũng không được phép lấy nhau.
Theo quan niệm truyền thống củangười Mông, đã cùng mang tên họ giống nhau thì đều coi là có chung tổ tiên, coinhau như họ hàng. Ngoài ra, ở nhiều nơi, chú rể người Mông còn thực hiện mộtphong tục đặc biệt: sáng mồng Một Tết Nguyên đán, phải tự nguyện làm tất cả mọiviệc cho gia đình, từ nấu cỗ cho đến rửa bát...
Sau đó, khách quý đến chơi nhà, người vợ chủ động làm cơm mời khách, chồng vàkhách uống rượu càng say thì người vợ càng vui vì được coi là người hiếu kháchvà rất yêu quý chồng. Thế mới có chuyện có ông chồng đêm đến lấy váy thổ cẩm mớimua của vợ đắp cho bạn ngủ sau tiệc rượu khuya, mà người vợ vẫn không phàn nàngì.
Bên cạnh đó, người Mông còn cótục bắt vợ. Khi đôi trai gái đồng ý cưới nhau, chàng trai sẽ báo trước cho ngườiyêu biết ngày và nơi mà cô sẽ bị “bắt”. Theo tục lệ “bắt vợ” này, người con gáisẽ được đưa về nhà người yêu như một “tù nhân”.
Sau 3 ngày bị “bắt”, nếu cô gái không trốn khỏi nhà trai có nghĩa là cô đã đồngý cưới chàng trai. Sau đó, cha mẹ chàng trai nhờ ông mối chọn ngày lành thángtốt làm lễ cưới. Cô gái được trở về nhà để chuẩn bị tư trang và váy áo cho đámcưới.
Đôi khi, thêm một lần thử thách người yêu, cô gái Mông lại yêu cầu người yêu“bắt” cô ngay tại nhà vào giữa đêm – việc này không phải là dễ vì lúc này trongnhà thường có đầy đủ mọi người. Để giúp người yêu, cô gái thường để ngỏ cửa sau.
Khi bị “bắt”, cô gái có thể sẽ hoảng sợ, kêu thật to, đánh thức cả nhà. Nếuchàng trai kéo được cô thật nhanh ra khỏi nhà thì càng chứng tỏ chàng trai củacô là người dũng cảm và mạnh mẽ.
Nhiều chàng trai Mông muốn mang hạnh phúc bất ngờ cho người yêu. Họ đến “bắt” màkhông báo trước, lại còn giả làm người lạ để cô gái không nhận ra ngay từ đầu.Nhưng sau đó, cô gái sẽ vô cùng hạnh phúc khi nhận ra người yêu. Cũng có trườnghợp, cô gái đã biết trước nên tách ra khỏi bạn bè, ở nơi vắng vẻ để việc bị“bắt” được... thuận tiện.
4. Cưới vợ sau 3 năm ở rể
Với người dân tộc Thái, khi chàng trai muốn cưới cô gái, anh ta thường rủ bạn bèmang những chiếc khèn đến diễn tấu dưới cửa sổ nhà sàn các cô gái. Qua thời giantìm hiểu, chàng trai nào chọn được người yêu rồi sẽ nói với cha mẹ để lo chuyệnhôn nhân.
Theo tục lệ cũ, người con traiphải đến ở nhà người con gái trong 3 tháng trước khi làm lễ cưới chính thức. Anhta chỉ được phép ở gian đầu nhà sàn dành cho khách nam giới và chỉ được phépmang theo một con dao để làm việc.
Sau thời gian “thử thách” 3 tháng, nếu được bố mẹ vợ tương lai ưng ý, chàng traisẽ trở về nhà báo cho bố mẹ mình biết. Lần này, anh ta mới được mang tư trangcủa mình đến nhà gái và ở đó suốt 3 năm.
Lễ thành hôn chính thức chỉ được tiến hành sau 3 năm. Sau 3 năm đó, nếu đồng ýlấy chàng trai, cô gái sẽ búi tóc bằng trâm cài đầu và cái độn tóc giả do giađình nhà trai mang đến. Cô gái nào không muốn cưới chàng trai sau 3 năm đó sẽphản kháng bằng cách tự cắt tóc mình.
Sau lễ cưới, chú rể sẽ tiếp tục ở nhà gái từ một đến mười năm và chỉ được phépđưa vợ về nhà mình sau một nghi lễ đưa dâu long trọng. Lần này, nàng dâu phảichuẩn bị nhiều quà biếu gia đình bên chồng như tấm áo khoác thật đẹp cho mẹchồng, một bộ quần áo thật đẹp biếu bố chồng và những tấm khăn piêu biếu cô bácbên chồng.
Theo giadinh.net
