Khi Trung Quốc khiến các nước lo ngại

Lâu nay, sự trỗi dậy củaTrung Quốc không chỉ khiến Mỹ băn khoăn. Gần đây, với hành động cứng rắncông nhiên ở khu vực, Bắc Kinh thực sự đang buộc các láng giềng tìm kiếmcách thức hay đối trọng để cân bằng với thế lực ngày càng tăng của nước này.

ASEAN

Tranh chấp tại Biển Đông đanglà vấn đề nổi lên giữa Trung Quốc và các nước ASEAN. Các vụ việc trên BiểnĐông cho thấy Trung Quốc luôn hành động đơn phương dù vẫn tuyên bố theo đuổiđàm phán hòa bình. Trung Quốc coi tranh chấp tại Biển Đông là một vấn đề cóý nghĩa chiến lược đối với nước này, vì nhiều lý do. Trong những tháng qua,Trung Quốc đã làm cho tình hình căng thẳng.

Kiểu hành xử này đi ngược vớilời trấn an của Bắc Kinh về một sự “trỗi dậy hòa bình” và làm tiêu tan mọithiện ý.

Trung Quốc hiện đang nghiên cứu phát triển máy bay chiến đấu cơ thế hệ thứ 5, được cho là có tín năng ưu việt không thua F22 của Mỹ.

Các nước trong khu vực đangcố gắng giảm độ gay gắt của vấn đề. Sự gia tăng các vụ việc va chạm trênBiển Đông đã cho thấy rõ tầm quan trọng của việc ASEAN và Trung Quốc ngaylập tức phải xác định được phương cách triển khai Tuyên bố của các bên vềqui tắc ứng xử trên Biển Đông (DOC) đã được hai bên ký kết năm 2002, với hyvọng tất cả các nguyên tắc đã được nhất trí có thể được triển khai đầy đủ.Với tư cách là chủ tịch ASEAN, Indonesia đã có những bước đi chủ động.

Indonesia sẽ chủ trì Hội nghịThượng đỉnh Đông Á vào tháng 11 tới với sự có tham gia lần đầu tiên của Mỹ.Giới phân tích cho rằng điều này sẽ giúp ASEAN có thêm sự ủng hộ của cộngđồng quốc tế, buộc Trung Quốc phải tuân thủ theo những ký kết của mình.

Nhưng theo giới quan sát,những hành động gần đây Trung Quốc thực sự đang buộc các láng giềng phải tìmkiếm một đối trọng để cân bằng với thế lực ngày càng tăng của Bắc Kinh trongkhu vực. Các nước Đông Nam Á không chấp nhận thua và để mất chủ quyền đốivới các vùng biển kề cận lãnh thổ quốc gia. Quốc tế hóa, kể cả việc khuyếnkhích sự hiện diện của Mỹ trong khu vực, là một cách để các quốc gia này bảovệ lợi ích của mình.

Giáo sư Carl Thayer thuộc Họcviện Quốc phòng Australia phân tích: “Vấn đề Biển Đông đã khiến nhiều nướcĐông Nam Á thúc ép Mỹ duy trì cam kết tại Đông Nam Á”. Tuy nhiên, ông cũngcho rằng “Đông Nam Á muốn Mỹ ủng hộ, nhưng lại không muốn Mỹ làm phức tạpthêm vấn đề hoặc có những hành động cô lập Trung Quốc và buộc họ phải lựachọn đứng về bên nào”.

Nhóm “sức mạnh châu Á”

Chính những câu hỏi về anninh và chiến lược nảy sinh do sự trỗi dậy của Trung Quốc đã đưa các nướcxung quanh Bắc Kinh lại gần nhau hơn. Thậm chí có ý kiến cho rằng đang hìnhthành một tập hợp “âm thầm kháng cự lại Bắc Kinh” - đoàn kết bởi một vấn đềchung là tất cả cảm thấy cần tiếp tục can dự sâu sắc với Trung Quốc. Và dùkhông phải là một tổ chức chính thức, nó cũng đã được đặt cho cái tên “nhữngsức mạnh châu Á xung quanh Trung Quốc”, trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ,Ấn Độ, Australia.

Ấn Độ hiện rất lo lắng vềviệc hải quân Trung Quốc ngày càng tăng cường sự hiện diện ở Ấn Độ Dươngnhằm thực hiện chiến lược “Chuỗi Ngọc trai” đối với các cảng biển trên thếgiới. Ấn Độ cũng đang ngày càng tích cực thực hiện tham vọng biển khơi.

Trong hai thập niên tới, NewDelhi sẽ chi gần 50 tỷ USD cho việc thiết lập dàn tàu ​​chiến hơn 100 chiếc.Có lẽ chính quyền New Delhi sẽ vươn từ vị trí có lực lượng hải quân lớn thứnăm trên thế giới lên vị trí thứ ba. Nước này đã có các tàu chiến vươn tớitận eo biển Mozambique về phía tây nam Ấn Độ và cả ở Biển Đông về phía đôngnam. Ấn Độ còn đang ra sức tăng cường lực lượng không quân của nước này.

Tháng 9 năm ngoái, quan hệTrung Quốc - Nhật Bản căng thẳng do vụ tranh chấp chủ quyền ở vùng quần đảoSenkaku - Điếu Ngư tại Biển Đông Bắc. “Báo cáo Chiến lược An ninh TrungQuốc" do Trung tâm Nghiên cứu Phòng vệ Nhật Bản công bố mới đây đã lấy vụ vachạm tàu giữa Trung Quốc và Nhật Bản ở khu vực biển đảo này năm 2010 làm bốicảnh, nhấn mạnh tới việc Trung Quốc trong những năm gần đây đã phát triểnsức mạnh quân sự mạnh mẽ, tạo thành mối uy hiếp đối với hệ thống bảo đảm anninh Nhật-Mỹ.

Báo cáo còn chỉ ra rằng TrungQuốc đang không ngừng mở rộng phạm vi thế lực của mình cả trong vấn đề lãnhthổ lẫn trên phương diện vũ trụ và quyền lợi biển. Báo cáo nhấn mạnh lợi íchquốc gia có được từ việc kinh tế phát triển được mở rộng chính là bối cảnhđể Trung Quốc tăng cường sức mạnh quân sự.

Trong khi đó, từ Canbera, Thủtướng Australia Julia Gillard đã củng cố mối quan hệ quốc phòng với Nhật Bảnvà sẽ tìm cách thúc đẩy quan hệ với Hàn Quốc, làm gia tăng lo lắng của BắcKinh về những mạng lưới an ninh mới liên quan đến Mỹ đang nổi lên xung quanhcác đường biên giới của Trung Quốc.

Theo Giám đốc phụ tráchnghiên cứu của Viện Lowy, Andrew Shearer, cuộc thăm dò mới đây cho thấyngười Australia ngày càng nhận thức rõ về sự nổi lên của Trung Quốc. Cáchứng xử của Bắc Kinh đã khiến cho Australia lo ngại hơn về những tác động địachính trị từ sự nổi lên của nước này.

 Mỹvà Nga

Trung Quốc đang nổi lên nhưmột cường quốc về kinh tế, tài chính và quân sự. Trong những năm gần đây,Bắc Kinh đã tận dụng thực tế là thời gian qua Mỹ vướng bận với hoạt động tạiAfghanistan và Iraq nên phần nào giảm chú ý đến Đông Nam Á. Kết quả là TrungQuốc đã thành công mở mang tiếp xúc quân sự ngay cả với những đồng minhtruyền thống của Mỹ như Thái Lan, hay với Indonesia - đối với người Mỹ chođến nay vẫn là một trong những ưu tiên chính trị quân sự nặng ký.

“Mỹ không chỉ bảo lưu mà cònthực hiện những bước đi để mở rộng sự hiện diện quân sự đáng kể của mìnhtrong khu vực châu Á-Thái Bình Dương” - Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gatesphải trấn an đồng minh ở châu Á khi phát biểutại Singapore hồi đầu tháng,trong diễn đàn thường niên lần thứ 10 về an ninh trong khu vực châu Á-TháiBình Dương (Đối thoại ở Shangri-La).

Tiến sĩ Sam Bateman thuộcTrung tâm nghiên cứu Quốc gia Australia về An ninh và Tài nguyên Biển, Đạihọc Wollongong, cho rằng tuyên bố của Bộ trưởng Gates đã gửi đi một số thôngđiệp ngầm cho phía Trung Quốc. Ông Gates còn hứa hẹn rằng trong những nămtới, các tàu chiến Mỹ sẽ ghé thăm các hải cảng và tham gia tập trận vớinhiều nước trong khu vực một cách thường xuyên hơn. “Động thái đó hẳn chẳngkhiến Bắc Kinh thích thú”, ông Bateman nói.

Trên thực tế, việc chia sẻcác căn cứ quân sự ở Ấn Độ Dương với hải quân Australia, đưa thêm tàu chiếncao tốc tới Singapore, đưa ra kế hoạch đầu tư máy bay tàng hình, máy baytrinh sát không người lái, tàu chiến và các phương tiện chiến tranh khônggian và tin học, đã phần nào cho thấy Mỹ tôn trọng lời hứa với các đồngminh ở châu Á.

Trong bối cảnh căng thẳng giatăng tại Biển Đông, hải quân Mỹ đã đưa một khu trục hạm tới vùng biển Sulu,phía tây nam Philippines, “để thẩm định việc thực hiện quyền tự do lưu thônghàng hải ở những vùng biển này” và vừa điều hàng không mẫu hạm USS GeorgeWashington tới khu vực Biển Đông “tham gia một cuộc tuần tra đa quốc gia tạivùng Tây Thái Bình Dương”.

Hiện nay, có rất nhiều quốcgia châu Á - trong đó có cả Australia, New Zealand, Nhật Bản, Hàn Quốc, TháiLan, Philippines, Ấn Độ, Indonesia, Singapore, Malaysia và Mông Cổ - trôngđợi Mỹ gia tăng sự hiện diện hoặc đẩy mạnh hợp tác.

Theo giới quan sát, Mỹ chorằng điều hiển nhiên là châu Á-Thái Bình Dương có vị trí rất quan trọng đốivới sự phát triển thương mại và thịnh vượng về kinh tế; Sự hiện diện về quânsự của Mỹ sẽ hỗ trợ đắc lực cho hòa bình và ổn định trong khu vực, kể cảtrong lĩnh vực răn đe và trợ giúp nhân đạo. Còn phía Bắc Kinh, như lời ôngNgô Sĩ Tồn, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Nam Hải (Biển Đông) của Trung Quốc, chorằng: “Chính sách Biển Đông hiện nay của Mỹ trước hết là nhằm kiểm soátTrung Quốc”.

Trong khi đó, Nga đang trởthành một quốc gia có tầm ảnh hưởng đối với những vấn đề an ninh khu vựcchâu Á-Thái Bình Dương. Các nhà lãnh đạo Nga đang ngày càng tập trung vàoviệc thiết lập dấu ấn chiến lược của Nga ở châu Á, đặc biệt trong tình hìnhkhủng hoảng tài chính toàn cầu và kinh tế Trung Quốc đang lên.

Tuy trong quan hệ hai nướchiện nay, lợi ích lớn hơn tranh chấp, nhưng cùng với việc Trung Quốc ngàycàng lớn mạnh, Nga sẽ thay đổi như thế nào trong chính sách ngoại giao đốivới Trung Quốc vẫn rất khó nói. Trước mắt, một sĩ quan quân đội cao cấp ởMátxcơva đã khẳng định Nga liên tục giám sát những tiến triển quốc phòng củaTrung Quốc.

TIN LIÊN QUAN