Đây là một trong những điểm mới tại Dự thảo lần 3 Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 72/2025/NĐ-CP về cơ chế và thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân.

Phải tách bạch rõ các khoản lỗ của EVN

Trước đó, Dự thảo Tờ trình gửi Chính phủ về Dự thảo lần 2 Nghị định 72 đã đề xuất cho phép tính toán và phân bổ vào giá điện những khoản chi phí sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp trước đây.

Bộ Công Thương dẫn báo cáo của EVN cho hay, do ảnh hưởng tình hình địa chính trị, chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn 2022-2023 khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, lỗ lũy kế khoảng 50.029 tỷ đồng. Đến hết năm 2024, lỗ lũy kế của công ty mẹ EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng, làm giảm vốn đầu tư Nhà nước và không bảo toàn vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.

EVN kiến nghị cho phép tính toán khoản lỗ lũy kế này là một khoản chi phí được phép tính vào giá bán lẻ điện bình quân.

Ngoài ra, các chi phí khác chưa được tính đầy đủ vào giá điện cũng được đề xuất phân bổ, gồm chi phí phục vụ trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện được xác định theo báo cáo tài chính kiểm toán hằng năm từ 2022 trở đi. 

gia dien
Nhiều ý kiến góp ý đề nghị cần tách bạch các khoản lỗ của EVN trước khi tính khoản lỗ vào giá điện. Ảnh minh họa: EVNNPC

Về việc sửa đổi, bổ sung điểm g khoản 2 Điều 4 Nghị định 72 xuất phát từ đề xuất của EVN nhằm khắc phục khoản lỗ lũy kế các năm trước đây, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương rà soát lại để đảm bảo phù hợp và đúng nguyên tắc định giá và quy định. 

Theo Bộ Tài chính, để giải quyết khó khăn của EVN và giảm các tác động tiêu cực đến tình hình tài chính của EVN, Bộ Công Thương cần rà soát, nghiên cứu đề xuất các cơ chế về điều chỉnh giá bán lẻ điện phù hợp. 

Đồng thời, chỉ đạo tập đoàn báo cáo rõ về các khoản lỗ, tách bạch các khoản lỗ do an sinh xã hội với các lỗ do hoạt động sản xuất kinh doanh, trong đó lưu ý các khoản lỗ do đầu tư ngoài ngành (nếu có); các khoản lỗ (nếu có) do phải thực hiện chính sách hỗ trợ các ngành, lĩnh vực theo chỉ đạo.

Cùng với đó, báo cáo rõ tác động của việc điều chỉnh giá điện và các giải pháp hạn chế tác động của việc điều chỉnh này. 

"Với vai trò quản lý ngành, Bộ Công Thương chịu trách nhiệm toàn diện đối với việc rà soát, kiểm tra các nội dung báo cáo của EVN và giám sát việc điều chỉnh giá điện bán lẻ bình quân của EVN", Bộ Tài chính lưu ý trong phần góp ý.

Theo Hội Điện lực Việt Nam, dự thảo cũng chưa quy định rõ các chi phí phát sinh do các yếu tố chủ quan, ngoài tầm kiểm soát của EVN. Các chi phí phát sinh xảy ra trong 1 năm, 2 năm, 3 năm... khi các yếu tố đó kết thúc, việc điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân thế nào cũng chưa quy định rõ.

Đề xuất 2 phương án phân bổ khoản lỗ

Trước các góp ý của các bộ ngành, hiệp hội, chuyên gia, tại Dự thảo lần 3, Bộ Công Thương đã có sự điều chỉnh.

Cụ thể, Bộ Công Thương đề xuất 2 phương án sửa đổi, bổ sung điểm g khoản 2 Điều 4 Nghị định số 72. Nội dung tập trung vào việc cho phép phân bổ các khoản chi phí được phép tính nhưng chưa tính đầy đủ vào giá bán lẻ điện bình quân.

Phương án 1: Các khoản chi phí trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân trước đây được xác định theo kết quả hoạt động kinh doanh (sau khi giảm trừ lợi nhuận hoạt động khác, nếu có) trong báo cáo tài chính riêng hằng năm của EVN đã được kiểm toán độc lập kể từ năm 2022.

Phương án 2: Các khoản chi phí trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân từ năm 2022 đến trước thời điểm nghị định này có hiệu lực, được xác định theo kết quả hoạt động kinh doanh (sau khi giảm trừ lợi nhuận hoạt động khác, nếu có) trong báo cáo tài chính riêng hằng năm của EVN đã được kiểm toán.

Khi thực hiện phương án 1 hoặc phương án 2, Bộ Công Thương sẽ xem xét, có ý kiến đối với phương án phân bổ các khoản chi phí tại điểm này do EVN đề xuất.

Theo Bộ Công Thương, phương án 1 được bổ sung nhằm áp dụng ở phạm vi rộng, cho phép phân bổ các khoản chi phí trực tiếp phục vụ sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân năm 2022 và 2023, đồng thời tiếp tục áp dụng trong các năm sau nếu phát sinh tình huống tương tự.

Quy định này bảo đảm tính chủ động trong xử lý khi các khó khăn như giai đoạn 2022-2023 tái diễn.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại quy định này sẽ triệt tiêu động lực tiết kiệm chi phí của các đơn vị điện lực, bởi mọi khoản phát sinh đều có thể được bù đắp qua giá bán lẻ điện bình quân.

Còn phương án 2 chỉ xử lý các khoản chi phí trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân giai đoạn 2022 đến trước khi nghị định có hiệu lực. Cách làm này không áp dụng cho những năm sau nếu tình huống tương tự tiếp tục phát sinh.

Theo đó, các đơn vị điện lực buộc phải rà soát và kiểm soát chặt chi phí để tránh tái diễn tình trạng thua lỗ trong tương lai.

Bộ Công Thương nhấn mạnh, quy định bổ sung nêu trên đảm bảo bao quát cả kết quả sản xuất kinh doanh điện và các hoạt động liên quan, vốn là nguồn thu lớn hằng năm.

Đơn cử, năm 2022 và 2023, doanh thu hoạt động tài chính của EVN lần lượt là 12.070 tỷ đồng và 14.982 tỷ đồng, giúp bù đắp đáng kể chênh lệch doanh thu và giá thành sản xuất kinh doanh điện. Nếu không có khoản thu nhập này thì chênh lệch cần phải bù đắp còn cao hơn. 

Theo Bộ Công Thương, nhờ điều kiện thủy văn thuận lợi trong 7 tháng năm 2025, kết quả kinh doanh của EVN khả quan hơn dự kiến. Do đó, nếu EVN được bổ sung quy định tính khoản lỗ vào giá, mặt bằng giá điện cuối năm gần như không thay đổi, hoặc chỉ tăng nhẹ 2-5%. Trường hợp tăng 3% từ tháng 10, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả năm chỉ tăng thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.

Theo VietNamNet