LTS: Lãisuất huy động của ngân hàng thương mại có nên và cần phải "thực dương" (cao hơntỷ lệ tăng CPI) hay không, trong mục tiêu chung là kìm chế lạm phát cao, đangcòn những tranh luận khác nhau.
Chúng tôi ghilại một số ý kiến chuyên gia về vấn đề này.
Khác với quanđiểm của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về lãi suất “chưa thể thực dương trong bốicảnh kinh tế khó khăn”, một số chuyên gia kinh tế-tài chính lại cho rằng: Việckhống chế trần lãi suất và các biện pháp điều chỉnh trần lãi suất không theo cơchế thị trường khiến NHNN đến thời điểm hiện tại vẫn rất lúng túng trong việcđiều chỉnh lãi suất nên như thế nào
TS. Phạm Thế Anhcho rằng: Ấn định trần lãi suất huy động, trong khi thả nổi lãi suất cho vay,không giúp nhiều cho việc hạn chế rủi ro hệ thống. Công cụ trần lãi suất huyđộng 14%/năm hay 1,16%/tháng hiện nay không giúp tạo ra được mức lãi suất thựcdương, và do đó, không làm tăng được các khoản tiền gửi dài hạn để chống lạmphát. Do vậy, nền kinh tế sẽ mắc kẹt ở mức lạm phát cao và lãi suất cao trongthời gian dài.
Chính sách tiềntệ không thể bắt người dân, những người có thu nhập danh nghĩa cố định, phải“chia sẻ” với doanh nghiệp khi thu nhập thực của họ đang giảm dần theo lạm phát,và khi các NHTM vẫn báo cáo lãi hàng ngàn tỉ đồng nhờ khoảng cách lãi suất ngàyđược tăng lên. Việc chia sẻ nên đặt theo chiều ngược lại.
T.S Anh nhận định:“lạm phát hiện nay đã ở mức trầm trọng, xấp xỉ 2%/tháng trong nhiều tháng liêntiếp, và khác xa so với những dự báo đầu năm của Chính phủ. Do vậy, các mục tiêuvề tăng trưởng cung tiền và tín dụng cũng cần phải được điều chỉnh”.
T.S Phạm Thế Anhđưa dẫn chứng: Thật đáng ngạc nhiên là trong vòng xoáy lạm phát, cung tiền vàtín dụng của quí I năm nay vẫn lần lượt được thả ở mức trên 2% và xấp xỉ 4%.
Lượng tiền cơ sởtrong nền kinh tế hiện nay được NHNN điều tiết chủ yếu qua hai kênh: thị trườngmở và cửa sổ tái cấp vốn/tái chiết khấu. Ngoài số liệu hoạt động thị trường mởđược công khai hàng ngày, chúng ta không có thông tin gì về nghiệp vụ tái cấpvốn/tái chiết khấu.
Về bản chất, việccho vay của NHNN đối với các NHTM qua cửa sổ tái cấp vốn là một hình thức đònbẩy tín dụng và, trừ lý do khẩn cấp về thanh khoản, nó cần được tuyệt đối hạnchế trong thời kỳ chống lạm phát cao.
 |
| (Ảnh minh họa: Vietstock) |
Lý giải duy nhấtcho mức tăng trưởng cung tiền/tín dụng dương đó là cụm từ “chính sách tiền tệlinh hoạt” để đảm bảo thanh khoản cho các ngân hàng. Tuy nhiên, các tiêu chí vềviệc ngân hàng nào, trong điều kiện nào… thì được tái cấp vốn từ NHNN lại khôngđược công khai.
Đặc biệt, việc đểmức lãi suất tái cấp vốn ở mức thấp, 11%, 12% rồi 13% trong hai tháng vừa qua,trong khi lãi suất cho vay của các NHTM lên tới xấp xỉ 20% sẽ không ngăn chặnđược vấn đề rủi ro đạo đức (moral hazard). Tức là, các NHTM sẽ kém thận trọnghơn với các quyết định kinh doanh có khả năng gây thiếu hụt thanh khoản, khi họbiết rằng NHNN cho phép, mặc dù là có sàng lọc, thực hiện nghiệp vụ tái cấp vốnvới giá rẻ.
Giả sử lãi suấtcho vay là 20%, thì cứ mỗi một hợp đồng tín dụng được chấp nhận qua cửa sổ táicấp vốn, NHTM sẽ có thêm khoảng 7 điểm phần trăm tiền lãi.
“Trong thời kỳchống lạm phát, thanh khoản của hệ thống ngân hàng phải được cải thiện nhờ thuhút tiền gửi từ công chúng chứ không thể nhờ kênh bơm tiền từ NHNN. Và điều đóchỉ có thể làm được với mức lãi suất thực dương.”, T.S Anh kết luận.
Theo TS. Cấn VănLực - Cố vấn cao cấp Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam,trong thời điểm nước sôi lửa bỏng, thị trường có quá nhiều biến động mà NHNN thìbắt buộc phải sử dụng biện pháp hành chính. Tuy nhiên, không nên lặp lại quánhiều và tần suất quá gần nhau.
Bên cạnh đó, sựkhông nhất quán trong điều hành chính sách tiền tệ sẽ đưa đến 3 điểm: thứ nhất,tạo nên khó khăn trong dự báo, dự trù kinh phí kinh doanh của DN; thứ hai, niềmtin đối với chính sách tiền tệ sẽ mất dần; thứ ba, sự phối kết hợp giữa các banngành với nhau sẽ khó khăn hơn.
TS. Lê Xuân Nghĩa,Phó chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia cũng cho rằng, lạm dụng các biệnpháp hành chính sẽ làm thị trường trở nên méo mó, gây trở ngại cho công việcgiám sát cũng như tạo ra nhiều rủi ro đạo đức trong khu vực ngân hàng.
"Thực tế cho thấy,tự do hoá lãi suất đã được thực thi một thời gian dài. Khi đó, các NHTM có cơhội cạnh tranh nhau để giảm lãi suất cho vay và kéo lãi suất huy động giảm xuống.Tự do hoá lãi suất là vấn đề cốt lõi của toàn bộ chính sách tiền tệ. Nó khôngchỉ ảnh hưởng đến nền tảng tài chính của các NHTM mà ảnh hưởng đến ngay chínhsách tiền tệ của NHNN", ông Nghĩa nói.
Đồng quan điểmtrên, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng nhận xét, các biệnpháp hành chính, phi thị trường khó đem lại kết quả như mong đợi, bởi các biệnpháp lách luật ngày càng tinh vi hơn. Đồng thời, vừa qua kết quả chưa như mongđợi có thể do chính sách tiền tệ chưa được phối hợp với các chính sách vĩ môkhác như chính sách tài khoá, vấn đề nợ công, chi phí công…
"NHNN nên có sựnhất quán trong việc điều hành và thả nổi lãi suất theo cơ chế thị trường. Đặcbiệt, nếu quý II/2011, dòng vốn không được lưu thông, tác động tiêu cực đến tăngtrưởng kinh tế thì nên cân nhắc thả nổi lãi suất trong quý III/2011", ông Hiếunhấn mạnh.
Theo Thuận Hải
ĐTCK, TBKTSG
