Hệ số an toàn vốn tối thiểutheo Quyết định 457/2005/QĐ-NHNN và áp lực tăng vốn điều lệ tại Nghị định 141 là cơhội để sàng lọc ngân hàng thương mại nhỏ, yếu và đẩy nhanh tiến trình mua bán -sáp nhập (M&A).
Tuy nhiên, thái độ ứng xử của Nhànước trong câu chuyện này mới là quan trọng. Chúng tôi đã có cuộc trao đổi vớiông Lê Đức Thúy, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, nguyên Thống đốcNgân hàng Nhà nước.
Áp lực của pháp lý và thực tiễn kinh doanh
Thưa ông, hiện có khoảng 20 ngân hàng thương mại phải tăng đủ vốn điều lệ lên mức 3.000 tỷ đồng trong năm nay. Vì sao câu chuyện này quá quan trọng nhưvậy?
Nếu xét trên phương diện luật pháp thì năm 2010 là kỳ hạn cuối cùng để các ngânhàng thương mại có mức vốn dưới 3.000 tỷ đồng phải đáp ứng mức vốn điều lệ tốithiểu là 3.000 tỷ đồng và hiện có khoảng 20 ngân hàng chưa đạt yêu cầu này.
Còn xét trên phương diện hệ số an toàn vốn tối thiểu (vốn tự có/tổng tài sản córủi ro - Capital Adequacy Ratio - CAR) theo chuẩn quốc tế thì nếu nhìn chung cảhệ thống thì đều đạt mức 8%. Tuy nhiên, khi đi sâu vào chi tiết thì có khá nhiềuvấn đề rất đáng bàn.
Vì thế, áp lực của pháp lý và thực tiễn kinh doanh trong việc đạt hệ số an toànvốn đã buộc các tổ chức tín dụng phải tính đến phương án tăng vốn điều lệ.
Ngoài ra, do nhu cầu thực tế, nếu tổ chức tín dụng muốn mở rộng quy mô hoạt độngthì phải nâng vốn điều lệ. Chẳng hạn, cơ quan quản lý đang gắn việc mở chi nhánh,phòng giao dịch, mở rộng tín dụng của ngân hàng thương mại với vốn điều lệ.
Xu hướng chung trên thế giới là phải nâng hệ số này cao hơn nữa. Nhiều nướctrong khu vực đã đạt 12% từ lâu và chưa dừng ở đây, còn ở các nước phát triểncòn khuyến nghị cao hơn, tiêu chuẩn Basel II đặt ra mức là 15%.
Kinh doanh ngân hàng không thể chỉ bằng nước bọt
| |
| Ông Lê Đức Thúy, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước |
Ông đánh giá gì về hệ số CAR giữa các nhómngân hàng thương mại nhà nước và ngân hàngthương mại cổ phần hiện nay?
Trong nhóm ngân hàng thương mại nhà nước, cónhiều đơn vị chưa đạt tiêu chuẩn vì nhiều lý dovề chính trị, kinh tế, cho vay kích cầu, cho vaydự án các doanh nghiệp nhà nước nên mức tăngtrưởng tín dụng rất cao.
Trong khi đó, vì là ngân hàng thương mại nhànước nên vốn điều lệ phải do nhà nước cấp nhưnghiện nay, nhà nước chưa cấp đủ số vốn điều lệcần thiết cho họ nên hệ số CAR nhóm này còn thấp.
Còn ngân hàng thương mại cổ phần, kể cả số đãđáp ứng đủ mức vốn điều lệ tại Nghị định 141 thìvề hình thức, hệ số an toàn vốn đạt tỷ lệ mứcbình quân khoảng 12% - 13%, cao hơn nhóm ngânhàng thương mại nhà nước nhưng nhìn chung, họđều dùng vốn điều lệ để góp vốn, kinh doanhnhiều lĩnh vực, trong khi mức khấu trừ ra khỏivốn điều lệ để tính toán hệ số nói trên còn chưachặt chẽ.
Vì thế, tính trên hình thức thì có vẻ đạt hoặccao hơn tiêu chuẩn nhưng đi vào thực chất bóctách từng khoản đã đầu tư, đôi khi ở vượt quágiới hạn cho phép.
Tôi ví dụ đơn giản thế này: một ngân hàng có vốnđiều lệ 1.000 tỷ đồng, và muốn có một tổng tàisản rủi ro khoảng 12 nghìn tỷ, nhưng nếu ngânhàng đó đã dùng khoảng 300 tỷ trong số vốn điềulệ góp vào một dự án bất động sản thì vốn điềulệ để tính toán hệ số chỉ 700 tỷ chứ không cònlà 1.000 tỷ nữa. Như vậy, hệ số an toàn vốn tốithiểu đã thay đổi theo hướng giảm đi.
Nhưng thưa ông, vốn nào mà chẳng phải kinhdoanh? Vì sao đưa một phần vốn điều lệ kinhdoanh khác ngành đăng ký thì không được “xập xíxập ngầu” vào vốn tự có để tính toán hệ số CAR?
Đã kinh doanh ngân hàng thì không thể chỉ bằngnước bọt. Ngân hàng đi vay 10 đồng về để cho vaylại, chẳng may rủi ro mất một đồng thì còn cótiền túi để bù đắp rủi ro đó. Vốn điều lệ thìphải kinh doanh đúng ngành nghề của mình, cònmang bớt đi kinh doanh ngành nghề khác thì quymô kinh doanh ngành nghề đã đăng ký phải thu hẹplại.
Và cũng đừng nên “xập xí xập ngầu chỗ này”.Trong trường hợp trên nếu muốn mở rộng kinhdoanh thì phải tăng vốn tự có và đó là đạo lýbình thường trong làm ăn.
Nên buộc sáp nhập ngân hàng không đủ vốn điềulệ
Theo ông, trong khi thị trường chứng khoáncòn khó khăn, làm thế nào để các ngân hàngthương mại trong diện tăng vốn thành công?
Nếu là nhóm ngân hàng thương mại nhà nước thìviệc tăng vốn điều lệ phải phụ thuộc vào việcnhà nước cấp thêm vốn từ ngân sách, bằng cáchhoặc dùng ngân sách tăng vốn cho họ hoặc đẩynhanh tiến trình cổ phần hóa các ngân hàng nàyđể thu hút vốn từ bên ngoài.
Hiện nay, nhóm này mới chỉ có VietinBank vàVietcombank đã cổ phần hóa nhưng tỷ lệ phát hànhra công chúng vẫn rất nhỏ. Tất nhiên, khi cổphần hóa các ngân hàng này thì giá sẽ không còncao như vài năm trước nhưng nếu gọi được các cổđông chiến lược, bán với mức giá gấp vài ba lầnmệnh giá thì việc tăng vốn cũng không phải quákhó khăn.
Còn đối với các ngân hàng thương mại cổ phầnthì là cả một vấn đề. Đối với các đơn vị chưađáp ứng đủ mức vốn điều lệ 3.000 tỷ đồng thì áplực mạnh hơn rất nhiều, nhất là lúc thị trườngchứng khoán èo uột và lòng tin vào cổ phiếu ngânhàng bị giảm sút rất mạnh. Nếu có chút lợi nhuậnthì phải giữ lại để tăng vốn và chia cổ tức bằngcổ phiếu.
Trong trường hợp “cố” bán ra ngoài thì không hẳnđã là tốt. Bởi lẽ, khi cổ phiếu của một ngânhàng đang được giao dịch với mức giá “1.8” màmuốn thu hút nhiều bán rẻ xuống “1.1” thì sẽphương hại đến cổ đông hiện hữu.
Theo ông, nếu các ngân hàng thương mại khôngthể nâng vốn điều lệ theo mức quy định thì nênứng xử như thế nào?
Tôi được biết không ít ngân hàng đã đề nghịChính phủ cho giãn tiến độ thực hiện lộ trìnhtăng vốn điều lệ theo Nghị định 141.
Tất nhiên, Chính phủ quyết định theo hướng nàolà do Chính phủ. Cá nhân tôi cho rằng, nên kiênquyết buộc những tổ chức tín dụng không tự nângvốn điều lệ theo quy định phải sáp nhập với nhau,để đẩy nhanh quá trình mua lại, sáp nhập cácngân hàng, không nên để quá nhiều ngân hàng nhỏ,làm thị trường rối thêm.
Quá trình sáp nhập, mua lại luôn tốt đối với cácngân hàng đủ vốn và nhất là các ngân hàng khôngcó khả năng tăng vốn. Ngoài ra, chúng còn làmgiảm bớt số lượng tổ chức tín dụng đang hiểndiện khá đông trong nền kinh tế so với quy môthị trường nhỏ như hiện nay.
Theo Nguyễn Hoài
