Không thể duy trì hòa bình châu Á nếu thiếu Mỹ?

Nhiều người cho rằng nếuthế giới thuộc về phương Tây trong suốt thế kỷ 19 và thế kỷ 20 thì thếkỷ 21 sẽ được viết tại châu Á – Thái Bình Dương vì khu vực này có sựtăng trưởng kinh tế mạnh mẽ, liên tục trong suốt bốn thập kỷ qua.

Ngoài ra, nhờ các giá trị dân chủ được phổ biến rộng rãi hơn mà châu Á –Thái Bình Dương trở thành một khu vực hòa bình, thịnh vượng và hội nhập.Và đóng góp vào sự thành công của châu Á, không thể không nhắc đến vaitrò của Mỹ.

Một thực tế là, sức mạnhquân sự của Mỹ cùng các đồng minh của Mỹ trong những thập kỷ qua đã giúptạo nên một môi trường ổn định, làm đòn bẩy cho châu Á gặt hái thànhcông.

Tuy nhiên, một môi trườngổn định để phát triển bền vững như thế có khả năng sẽ không thể được duytrì bởi quyết định cắt giảm chi tiêu quốc phòng của Mỹ.

Cụ thể, Quốc hội Mỹ vừabỏ phiếu cắt giảm thêm 465 tỷ USD từ ngân sách quốc phòng trong thập kỷtới. Sự cắt giảm này sẽ buộc Bộ quốc phòng Mỹ phải “ngậm ngùi nhịn” muasắm, nghiên cứu, chế tạo thêm các trang thiết bị quân sự; hiện đại hóahệ thống vũ khí cần thiết để bảo đảm các lợi ích của Mỹ cũng như an ninhtại châu Á – Thái Bình Dương, khu vực mà Mỹ vừa đặt làm trung tâm trongchiến lược mới.

Việc cắt giảm ngân sáchquốc phòng có thể dẫn đến việc hải quân Mỹ sẽ phải ngậm ngùi chấp nhậncắt giảm lượng tàu chiến từ 285 xuống còn 238, một con số quá chênh lệchvới những gì mà người siêu cường châu Á đang sở hữu.

Quân đội Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dương. Ảnh Reuters.

Chịu chung số phận vớihải quân Mỹ là lực lượng không quân khi cũng phải đối mặt với nguy cơkhông có tiền để duy trì hoạt động của hàng trăm máy bay các loại. Cácchương trình hệ trọng như nghiên cứu, chế tạo các loại máy bay ném bomthế hệ mới cũng có khả năng bị đổ vỡ.

Thậm chí, lực lượng thủyquân lục chiến, “con cưng” và là niềm tự hào của quân đội Mỹ đang đượctriển khai ở Nhật Bản cũng có nguy cơ chỉ nhận được một khoản ngân sách“eo hẹp”, làm suy yếu hoạt động của họ.

Tồi tệ hơn là, trong khiMỹ buộc phải cắt giảm chi tiêu quốc phòng thì siêu cường châu Á lại đanggấp rút tăng cường hiện đại hóa quân đội của họ.

Bất chấp cam kết sẽ theođuổi một quá trình phát triển hòa bình, nhiều người quan ngại họ chỉ“nói suông” khi mà trên thực tế, không tiếc tiền của để hiện đại hóaquân đội. Quân đội họ đang tích cực trang bị thêm tên lửa, tàu ngầm, cácphương tiện chống chiến tranh mạng và vũ khí chống vệ tinh nhằm để đốiphó với lực lượng hải quân và không quân tinh nhuệ hơn của Mỹ.

Ngoài ra, nhiều người đồnđoán rằng việc cường quốc số 1 châu Á hiện đại hóa quân đội, tìm kếm sựngang bằng về mặt quân sự với Mỹ  chính là một cách để Bắc Kinh loạiWashington khỏi khả năng can thiệp vào một cuộc tranh chấp có thể xảy raở khu vực châu Á – Thái Bình Dương; đồng thời  gây khó dễ cho các lựclượng Mỹ đang hoạt động tại các căn cứ quân sự ở Nhật Bản, Hàn Quốc vàGuam.

Từ quyết định cắt giảmngân sách quốc phòng của Mỹ đến việc nước này không tiếc tiền của hiệnđại hóa quân đội, nhiều chuyên gia dự đoán cán cân quyền lực tại khu vựcchâu Á – Thái Bình Dương trong thời gian tới có nhiều khả năng sẽ thayđổi, đe dọa đến sự ổn định và thịnh vượng của khu vực này đồng thời cũngtác động tiêu cực đến lợi ích quốc gia của Mỹ.

Ngoài ra, độ tin cậy củacác cam kết an ninh của Mỹ tại khu vực này vì thế cũng bắt đầu suy yếu.Các quốc gia như Australia, Nhật Bản và Singapore đang bắt đầu đặt câuhỏi về sự hiện diện của Mỹ trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương vàquan ngại sự nổi lên của cường quốc châu Á.

Không có gì nghi ngờ vềviệc Mỹ có lợi ích cốt lõi ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương và việccắt giảm chi tiêu quân sự chắc chắn tác động tiêu cực lên việc duy trìcác lợi ích này.

Hiện nay, hầu nhưcác quốc gia châu Á – Thái Bình Dương đang là đối tác thương mại hàngđầu của Mỹ bao gồm Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc và Singapore. Tuy nhiên,hàng hóa từ Mỹ muốn vận chuyển đến các quốc gia này phải vượt qua cáctuyến hàng hải quan trọng trong khu vực trong đó có nhiều tuyến đường làcác điểm nút giao thông “nóng”, nhạy cảm và tranh chấp. Một trong số đólà eo biển Malacca, huyết mạch trên biển của khu vực châu Á – Thái BìnhDương với hơn 50.000 lượt tàu thuyền lưu thông qua eo biển này mỗi năm, chiếm 40% thương mại của thế giới.

Do đó, việc duy trì khảnăng nhằm đảm bảo an ninh cho những tuyến đường biển này cũng như để bảovệ tự do hàng hải sẽ là điều vô cùng quan trọng về mặt thương mại lẫnquân sự đối với Mỹ. Tuy nhiên, với quyết định cắt giảm chi tiêu quốcphòng, Mỹ rất có thể mất đi khả năng này, đồng nghĩa với việc mất đi lợiích.

Hơn nữa, nếu các quốc gianhư Hàn Quốc, Đài Loan hay Nhật Bản nhận thấy Mỹ có bất cứ độngthái nào làm yếu đi các cam kết an ninh từng ký, họ tất yếu sẽ tìm mộtgiải pháp thay thế. Không loại trừ khả năng giải pháp mà họ chọn sẽ làđầu tư trang bị vũ khí hạt nhân như là cách hiệu quả nhất giúp họ ngănchặn các mối đe dọa về an ninh đến từ việc thiếu đi sự “che chở” của Mỹ.Hậu quả là, khu vực châu Á – Thái Bình Dương lẫn cộng đồng quốc tế sẽ bịđặt trong một tình thế nguy hiểm hơn rất nhiều.

Theo Đất Việt