Quý1, kim ngạch xuất khẩu của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài(FDI) đạt hơn 8 tỉ USD, tăng 29,3 %, trong khi nhập khẩu khoảng 7,1 tỉ USD, đạtmức xuất siêu 0,9 tỉ USD. Nhưng thực tế, nếu không kể dầu thô, khối doanh nghiệpnày vẫn nhập siêu hơn 400 triệu USD trong quý 1.
Mặcdù kỳ vọng khu vực FDI là nơi sản xuất phải hướng về xuất khẩu (Nhà nước cóchính sách khuyến khích doanh nghiệp FDI xuất khẩu trên 80% sản phẩm sản xuất ởViệt Nam), nhưng thực chất, kết quả xuất, nhập khẩu của khu vực doanh nghiệp FDItrong mấy năm qua là nhập khẩu tăng nhanh và thường cao hơn kim ngạch xuất khẩu.
Mộtthống kê mới công bố của tổng cục Hải quan cho thấy, kim ngạch nhập khẩu củakhối doanh nghiệp FDI trong các năm 2006 - 2009 chiếm khoảng 36% so với kimngạch nhập khẩu cả nước.
Riêng năm 2009, thiết bị, máy móc chiếm khoảng 6%,nguyên vật liệu chiếm khoảng 26% của cả nước và tương ứng chiếm khoảng 15% và70% so với kim ngạch nhập khẩu của khối FDI. Ở khu vực FDI, kim ngạch nhập khẩuthường cao hơn kim ngạch xuất khẩu khoảng 10%/năm. Tốc độ tăng nhập khẩu củakhối này trung bình khoảng 30%/năm.
Theo ông Trần Đình Thiên, việntrưởng viện Kinh tế Việt Nam, do Việt Nam là một nước có trình độ kỹ thuật kémphát triển, sản xuất trong nước phụ thuộc vào nhập khẩu máy móc, thiết bị nênkhu vực FDI gây thâm hụt thương mại rất lớn là một thực tế dễ hiểu.
“Hoạt động FDI tuy được hướng vềxuất khẩu nhưng do phải lệ thuộc nhiều vào nhập khẩu nguyên liệu nước ngoài, lạichưa tạo lập và khai thác các ngành công nghiệp phụ trợ để tạo động lực cho pháttriển sản xuất trong nước cho nên, khu vực này không chỉ gây ra thâm hụt thươngmại lớn mà còn là tác nhân làm thâm hụt cán cân thanh toán vãng lai”, ông Thiênnhận xét.
| |
| Các cấp, các ngành vẫn đang loay hoay trong bài toán chống nhập siêu (Ảnh: VNE) |
Kim ngạch nhập khẩu của khối doanh nghiệp FDIthường vẫn cao hơn xuất khẩu cũng có cơ sở kháchquan là do Việt Nam còn phải tăng cường thu hútvốn FDI, số dự án FDI còn phải tăng nhiều và đểthực hiện dự án, nhà đầu tư trước hết phải đầutư tạo tài sản cố định.
Nhưng, một chuyên gia trong ngànhcông thương - một ngành thu hút nhiều vốn FDI nhất lại cho rằng, trên thực tế,nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam thường lấy mục tiêu tiêu thụ sản phẩm sảnxuất tại Việt Nam là chính, sau đó mới tính đến xuất khẩu.
Hiệuquả kinh tế đem lại cho Việt Nam từ hoạt động xuất, nhập khẩu của doanh nghiệpFDI theo một số chuyên gia kinh tế là không cao. Bởi, nhiều doanh nghiệp FDI hầunhư không hạch toán lợi nhuận do toàn bộ giá trị sản phẩm ở các doanh nghiệp nàyđược xuất khẩu, qua một số khâu khác mới hình thành giá bán. Nên Việt Nam khôngthu được đồng thuế giá trị gia tăng nào trong khi các doanh nghiệp FDI được hoànthuế.
|
Còn trongviệc sản xuất hàng tiêu thụ tại Việt Nam thìphần lớn các nguyên vật liệu chính (như sản xuấtbột ngọt, giày thể thao, bột giặt...) đều nhậpkhẩu. Tình trạng “gửi giá” vào máy móc, thiết bị,vật tư nhập khẩu ở khu vực doanh nghiệp FDI cũnglà yếu tố làm cho giá nhập khẩu thường cao hơnmức thực tế, khiến cho các doanh nghiệp FDI lãithật, lỗ giả mà cơ quan thuế thu được ít thuếthu nhập doanh nghiệp từ khối này.
Chonên, mặc dù vẫn khẳng định, việc nhập khẩu máy móc, thiết bị tạo tài sản cố địnhban đầu hay nguyên vật liệu phục vụ sản xuất của các doanh nghiệp FDI là cầnthiết nhưng tình trạng nhập nhiều hơn xuất của khối doanh nghiệp này đã đặt ravấn đề phải kiểm soát, hạn chế lượng hàng nhập khẩu ở khu vực này.
Gần đây, các bộ, Kế hoạch và đầutư, Công thương, Tài chính cũng đã ngồi lại bàn với nhau để có giải pháp chốngnhập siêu trong khu vực FDI.
Một số biện pháp được gợi ý là: rà soát lại các ưuđãi hiện hành cho doanh nghiệp FDI để điều chỉnh, hạn chế bớt diện được miễnthuế tạo tài sản cố định, nguyên vật liệu sản xuất; tạo rào cản kỹ thuật đối vớimáy móc, thiết bị đã qua sử dụng để tạo tài sản cố định như: hạn chế năm sảnxuất, công nghệ, đánh giá đúng mức quan trọng của thiết bị nhập về trong dâychuyền sản xuất; thẩm định chính xác về giá nhập…
Theo MạnhQuân
