Washington có nguy cơ sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng của chính mìnhnếu các nhà lãnh đạo Mỹ không có đủ quyết tâm chính trị để giải quyết tình trạngthâm hụt ngânsách ngày càng lớn.
Tổng thống Mỹ Barack Obama đang hối thúc Hy Lạp và Tây Ban Nha đưa ra nhữngquyết định quan trọng và theo đuổi các cuộc cải cách để lấy lại lòng tin của thịtrường. Obama và các cố vấn của ông cũng thúc giục châu Âu hành động táo bạo đểtrấn an các thị trường tài chính. Tuy nhiên, bản thân Washington cũng có nhiềuvấn đề về ngân sách. Cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái nhữngnăm 30 của thế kỷ trước đã khiến Mỹ thâm hụt 1,4 nghìn tỷ USD, xấp xỉ 10% giátrị nền kinh tế nước này.
Sức ép lên tài chính sẽ tăng do dân số Mỹ ngày càng lão hóa kéo theo chính phủphải tăng chi tiêu cho y tế và trợ cấp hưu trí. Còn lúc này, giới đầu tư đangtháo chạy khỏi những con nợ đang gặp khó khăn, nên đổ tiền cho Mỹ vay. Nhưng nếucác nhà đầu tư kết luận rằng tốc độ vay nợ hiện nay của Mỹ là không thể chấpnhận được, thì Mỹ có thể phải đối diện với chính cuộc khủng hoảng nợ đang tànphá Hy Lạp, Tây Ban Nha và một số nước khác.
| |
| Tổng thống Obama đang đau đầu trong việc giải quyết các vấn đề của kinh tế Mỹ |
Chuyên gia kinh tế Douglas Holtz-Eakin phục vụ dưới thời chính quyền Tổng thốngGeorge W. Bush nhận định “Mỹ đang gặp phải những vấn đề lớn về tài chính. Ngườita ngày càng nhận thấy rõ điều gì sẽ xảy ra, song không hề thực sự có quyết tâmgiải quyết chúng trong năm nay".
Nhà Trắng nhận thức rất rõ về những rủi ro. Peter Orszag, một quan chức phụtrách ngân sách của Chính phủ Mỹ cho biết những khó khăn của châu Âu cho thấy sựcần thiết Mỹ phải sớm hành động để thiết lập kỷ cương tài chính.
Thế nhưng điều nguy hiểm là bầu không khí chính trị bị phân cực tại Washingtonkhiến Quốc hội Mỹ khó có thể thống nhất biện pháp mạnh cần thiết để đưa thâm hụtvào vòng kiểm soát. Đó là lý do tại sao Tổng thống Obama, một đảng viên Dân chủ,lại thành lập một ủy ban lưỡng đảng để đưa ra những kiến nghị về việc cần phảikiềm chế thâm hụt ngân sách. Để ủy ban này không bị ảnh hưởng bởi những tranhgiành chính trị trong năm bầu cử quốc hội.
Obama chỉ thị các thành viên ủy ban nộp báo cáo vào ngày 1/12 - vài tuần sau bầucử. Tuy vậy, một số đảng viên Cộng hòa đã cáo buộc Obama dùng ủy ban trên để tạovỏ bọc chính trị cho việc tăng thuế, trong khi một số nhóm theo trường phái tựdo cho rằng cần phải bỏ kế hoạch giảm chi tiêu cho các chương trình như an sinhxã hội.
Mỹ, vốn được lợi nhờ vị thế là nền kinh tế lớn nhất thế giới và vai trò truyềnthống mạnh mẽ của đồng USD như một đồng tiền an toàn, có nhiều cách hơn Hy Lạptrong việc xử lý các khoản thâm hụt ngân sách lớn. Song, nước Mỹ có thể rơi vàocơn ác mộng, đó là lãi suất cho vay tăng vọt và chính phủ buộc phải giảm chitiêu đúng lúc nền kinh tế suy yếu.
Hiện tại, việc các nhà đầu tư rút tiền khỏi thị trường trái phiếu châu Âu đểchuyển sang trái phiếu ngắn hạn của Bộ Tài chính Mỹ đang làm lợi cho Mỹ, giúp Mỹcó thể duy trì lãi suất thấp.
Tuy nhiên, Holtz-Eakin, cố vấn tài chính và kinh tế cho các nghị sĩ Mỹ, cảnh báotâm lý của các thị trường tài chính có thể thay đổi đột ngột. Trong khi đó,Allen Sinai chuyên gia kinh tế của công ty Decision Economics Inc. ở Boston,nhận định Mỹ có thể phải thừa hưởng một di sản què quặt, bắt nguồn từ gói kíchthích tiền tệ và tài chính khổng lồ mà giới chức Mỹ thực hiện để đối phó với suythoái.
Những biện pháp này là cần thiết để ngăn chặn nền kinh tế Mỹ cũng như toàn cầusụt giảm hơn nữa, song chúng lại được thực hiện quá muộn để có thể chặn đứng đàsuy giảm mạnh của các hoạt động kinh tế.
 |
| Vai trò mạnh mẽ truyền thống của đồng USD giúp Mỹ có nhiều cách hơn Hy Lạp trong việc xử lý thâm hụt ngân sách |
Ông Sinai cho rằng tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ hiện ở mức gần 10% là "thùng thuốcnổ chính trị" và gánh nặng nợ nần của Mỹ đã tăng nhanh đến mức các nhà hoạchđịnh chính sách không còn nhiều phương án.
Theo ông, chính sách tài chính của Mỹ sẽ bị trói buộc bởi tình trạng nợ công -thâm hụt ngân sách liên bang hiện cao kỷ lục và tổng nợ công so với tổng sảnphẩm quốc nội (GDP) đang đặt tiền đề cho một cuộc khủng hoảng nợ quốc gia.
Tuy lo ngại về nguy cơ những vấn đề dài hạn đang lan rộng, một số nhà phân tíchlưu ý có nhiều khác biệt giữa các vấn đề mà những nước như Hy Lạp đang phải đốimặt và những vấn đề đang nổi lên ở Washington.
James Horney, Giám đốc phụ trách chính sách tài chính liên bang tại Trung tâm Ưutiên ngân sách và chính sách, nhấn mạnh điều đó có nghĩa là các nhà hoạch địnhchính sách Mỹ không nên lơ là việc tập trung phục hồi sức mạnh của nền kinh tếtrước khi cắt giảm ngân sách.
Theo Minh Tâm
