Người bảo, những bao tải da lợn thâm sì, bốc mùi này sau khi qua sơ chế sẽthành món canh “bì bóng” khoái khẩu trong các mâm cỗ. Người cho rằng, nó sẽđược ướp chất bảo quản rồi đem xuất khẩu sang Trung Quốc để chế biến mỹ phẩm“phục vụ” chị em. Dù là thức ăn hay mỹ phẩm, các lò sơ chế này cũng khiếnbất cứ ai đến đây đều kinh hoàng vì cái sự… bẩn!
“Lò” da tệ hơn… lều vịt!
Cách trung tâm Hà Nội hơn 30km, xã Tam Đa, huyện Yên Phong (Bắc Ninh) trảidài bên bờ con sông Cầu. Thọ Đức là thôn cuối xã, vắt dọc theo triền đê. Lônhô ven rìa thôn, phía chân đê là các xưởng sơ chế da (bì) lợn của các chủtư nhân trong vùng.
Gọi xưởng cho “oai” nhưng thực chất chỉ là những lều lán dựng lộn xộn mộtcách tạm bợ, xập xệ, cũ nát che được nắng nhưng không tránh được mưa với cơman dây rợ lằng nhằng như tấm áo vá đụp. Bên trong các xưởng này, nền ximăng lúc nào cũng ướt sũng bởi nước ứ đọng, khắp nơi bóng nhẫy mỡ lợn, nướcthan nhem nhuốc. Các loại da lợn, nước thải hoà cùng hóa chất tẩy trắng tạothành một tạp chất bốc mùi hôi khó tả.
 |
| Lều lán xập xệ, da lợn phơi trên mái đê. (Ảnh: L.H) |
Ấy thế mà, ngay trong các xưởng này, bì lợnlại được đặt thẳng xuống nền để bóc mỡ, đánh lông, ép thẳng... Bao nhiêuchất thải từ đây đổ thẳng ra sông khiến nước sông biến sắc. “Trướcđây, con sông này nước trong xanh, mùa nước cạn còn nhìn thấy cả đáy sông ấychứ. Thế mà giờ... mỗi chiều ra bờ đê, nhìn dòng sông Cầu mà tôi thấy buốtlòng cô ạ!”, một cụ già trong xã nói.
| Theo tính toán, mỗi “lò” nhập về khoảng 4 - 5 tạ da lợn/ngày. Tính ra, các “lò” ở đây sơ chế hàng tấn da lợn mỗi ngày, ngoài rác thải, hàng chục mét khối nước thải, hóa chất tổng hợp đen ngòm từ mỡ lợn, chất tẩy trắng… được tống thẳng ra sông Cầu không qua bất kỳ khâu xử lý nào. |
Đây cũng là nơi công nhân thực hiện công đoạnlàm sạch da trước khi đem phơi nắng. Hầu hết các gian phòng của xưởng đềunhầy nhụa, bẩn thỉu song đều có một rãnh nước nhỏ để xả phế phẩm ra sông.Mục sở thị các công đoạn sơ chế mà rùng mình bởi da lợn được đặt dưới nềnnhà nhớp nháp, công nhân tay trần cầm dao tách mỡ, đánh lông những mảng bìlợn đổi màu thâm xì đang dần bị phân huỷ.
“Canh bóng bì” ghê như “mỹ phẩm ngoại”
Da lợn được thu gom từ các lò giết mổ ở khắp nơi, các chợ trong vùng đưa vềđây “xử lý”. Thậm chí, “có khi da lợn dồn vài ngày, thâm xì, bốc mùi họ cũngmua. Cứ mang về ngâm vào hóa chất là lại trắng trẻo như thường thôi!”, mộtcông nhân cho hay.
Da lợn được sơ chế qua các công đoạn hết sức thủ công. Đầu tiên, công nhântập trung bóc mỡ, đánh lông, rồi cho vào chảo lớn luộc. Da lợn chín tới đượcvớt ra thả vào các bể chứa chất tẩy trắng, ngâm trong một thời gian nhấtđịnh rồi lấy ra thực hiện công đoạn “ép thẳng” bằng cách xếp các tấm dachồng nhau sau đó đè lên trên bằng... vài viên gạch cho có độ nặng!?
Những ngày trời nắng, các mảng da lợn tím tái sau khi ngâm trở thành trắngnõn đó được mang ra phơi khắp chân đê, mái đê. Nhằm ngày trời mưa, các chủ“lò” cho da vào sấy bằng lò than. Phơi, sấy khô, da lợn được đóng vào baotải đem xuất cho các ông chủ khác thực hiện những công đoạn chế biến cuốicùng để quay lại phục vụ dân.
 |
| Da lợn không rõ nguồn gốc nhập về |
Công nhân một “lò” sơ chế chỉ tay vào đống da mới nhập về nói: “Lượngda này sơ chế xong lại nhập cho các cơ sở chế biến bóng bì ở nơi khác làmnguyên liệu. Đó là món canh bóng bì trong các đám cỗ ấy mà. Riêng phần mỡsau khi tách ra được phân loại rồi cho vào chảo đun, ép lấy nước, rồi mỡnước, tóp mỡ lại bán ra thị trường”. Thật kinh người khi biết nhữngmảng da lợn tím tái và hôi thối này cuối cùng lại có mặt trên bàn ăn cácquán nhậu phục vụ thực khách hay thành món canh bóng bì “không thể thiếu”trên mâm cỗ của nhiều gia đình những ngày lễ Tết, giỗ, chạp.
Không biết ông chủ “lò” này có cảnh giác quá mà nói vậy không nhưng một côngnhân khác thì thẳng thắn: “Có thành mỹphẩm thì cuối cùng rồi nó lại quay về nước hết thôi mà! Mỹ phẩm làm ra, họlại đưa sang bán cho các bà, các cô Việt Nam dùng!”. Được biết, cácchủ xưởng nhỏ sau khi sơ chế da lợn xong đều nhập cho xưởng lớn nhất. Từ đâynhững miếng da lợn khô mới ra khỏi làng. Từ đó, da lợn “đi” về đâu thì kể cảngười dân lẫn công nhân chẳng ai hay biết.
Chỉ có một điều bất cứ ai đến đây cũng thấy rõ là các xưởng sơ chế dựng trênbãi đất trống chân đê, chất thải xả ra sông theo dòng nước phát tán khắpnơi. Mặt đê, chân đê phơi la liệt những tấm da lợn đã qua các công đoạn sơchế bám đầy ruồi nhặng.
Các “lò” sơ chế này đều nằm cách khu đông dân cư khoảng 400 – 500m, nhưngmùi hôi thối từ đây vẫn theo gió bốc lên nồng nặc vào tận trong làng. Bất cứai đi qua dù đã đeo khẩu trang vẫn phải đưa tay lên để... bịt mũi. Nguy cơbệnh tật và các loại dịch có thể xảy ra bất kỳ lúc nào!
(còn nữa)
