Gần đây trên thị trường xuất hiện tin đồn đoán về sự mất cân đối cung, cầu ngoạitệ và tỷ giá USD/VND tăng đột ngột: từ ngày 23.6 đến ngày 2.7.2010, tỷ giá bánUSD/VND trên thị trường tự do tăng từ 18.890đ/USD lên 19.140đ/USD, tỷ giá bánUSD của ngân hàng thương mại niêm yết tăng từ 18.990đ/USD lên mức kịch trần19.100đ/USD.
Diễn biến này có thực sự là do sự dịch chuyển bất lợi tổng cung, tổng cầu ngoạitệ của nền kinh tế hay không? Chúng ta cùng nhau xem xét luồng chu chuyển ngoạitệ của nền kinh tế qua diễn biến của cán cân thanh toán quốc tế trong 6 thángđầu năm 2010.
Đơn vị: Triệu USD
| Quý I/2010 | Ước quý II/2010 | Ước 6 tháng đầu năm 2010 | |
| I. Cán cân vãng lai | -1.892 | -1.678 | -3.570 |
| 1. Cán cân thương mại | -2.239 | -1.963 | -4.202 |
| 2. Chuyển tiền một chiều (ròng) | 2.051 | 1.828 | 3.879 |
| II. Cán cân vốn và tài chính | 3.686 | 3.319 | 7.005 |
| 1. Đầu tư trực tiếp (ròng) | 1.670 | 2.035 | 3.705 |
| 2. Vay nước ngoài (ròng) | 898 | 702 | 1600 |
| 3. Đầu tư gián tiếp (ròng) | 1.290 | 510 | 1.800 |
| II. Tổng cán cân vãng lai và cán cân vốn và tài chính | 1.794 | 1.641 | 3.435 |
| Nguồn NHNN | |||
Nguồn cung dồi dào
Mặc dù cán cân vãng lai vẫn thâm hụt trong quý I, II/2010 do chủ yếu là thâm hụtthương mại lớn, nhưng thặng dư cán cân vốn luôn thừa để bù đắp thâm hụt cán cânvãng lai (tức là tổng thu ngoại tệ lớn hơn các tổng chi ngoại tệ của nền kinh tế).Đối với Việt Nam, thâm hụt cán cân vãng lai là vấn đề thâm niên.
Trong thời gianqua, cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam giữ được ổn định và không bị tổnthương là do cán cân vốn và tài chính luôn thặng dư và trở thành nguồn bù đắpchủ yếu cho thâm hụt cán cân vãng lai; luồng vốn vào chủ yếu là luồng vốn dàihạn, ổn định. Trong tổng thu giao dịch vốn, thu FDI giải ngân chiếm 29,9% (quýI/2010) và 41,4% (quý II/2010); rút vốn vay trung, dài hạn chiếm 18,3% (quýI/2010) và 19,6% (quý II/2010).
Trong 6 tháng đầu năm 2010 cán cân thanh toán quốc tế tổng thể được cải thiệnqua các tháng (thặng dư trong tháng 4/2010), đồng thời Ngân hàng Nhà nước đã muađược một lượng ngoại tệ đáng kể trong quý II/2010 để tạo điều kiện tăng dự trữngoại tệ nhà nước.
 |
| Trong 6 tháng đầu năm 2010 cán cân thanh toán quốc tế được cải thiện qua các tháng, đồng thời Ngân hàng Nhà nước đã mua được một lượng ngoại tệ đáng kể trong quý II/2010 để tạo điều kiện tăng dự trữ ngoại tệ nhà nước (Ảnh minh hoạ: Ảnh: H.T.) |
Đối với cán cân vãng lai, quý I/2010 thâm hụt 1,9 tỉ USD nhưng đến quý II/2010chỉ thâm hụt gần 1,7 tỉ USD do thâm hụt thương mại giảm từ 2,2 tỉ USD xuốngkhoảng 2 tỉ USD. Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa quý I/2010 tăng 1,6% và quýII/2010 tăng 30,7% so với cùng kỳ năm 2009. Xuất khẩu hàng hóa quý II/2010 tăngrất cao (22,2%) so với quý I/2010.
Tính chung 6 tháng đầu năm 2010, tổng kimngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 32,1 tỉ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm 2009 (caohơn nhiều mục tiêu tăng trưởng 6% của cả năm). Nếu loại trừ tái xuất vàng, thìkim ngạch xuất khẩu hàng hóa 6 tháng đầu năm 2010 tăng 22,4% so với cùng kỳ năm2010.
Chuyển tiền một chiều ròng quý I/2010 đạt hơn 2 tỉ USD, tăng 32,5% và quýII/2010 đạt 1,8 tỉ USD, tăng 15,8% so cùng kỳ năm 2009. Tính chung 6 tháng đầunăm 2010, chuyển tiền một chiều ròng đạt gần 3,9 tỉ USD, tăng 24% so cùng kỳ năm2009. Chuyển tiền kiều hối 6 tháng đầu năm 2010 đạt khá, ước đạt 3,6-3,7 tỉ USD,tăng hơn 20% so cùng kỳ năm 2009. Đặc biệt, quý II/2010 mặc dù không phải là“mùa kiều hối” nhưng lượng kiều hối về vẫn duy trì được ở mức khá cao (bình quân500-600 triệu USD/tháng)
Luồng vốn FDI (ròng) tiếp tục đổ vào Việt Nam cho thấy các nhà đầu tư nước ngoàivẫn tin tưởng vào triển vọng kinh tế tốt đẹp và môi trường kinh doanh thuận lợicủa Việt Nam, trong đó có sự ổn định tỷ giá USD/VND.
Quý I/2010, vốn FDI ròngthặng dư 1,67 tỉ USD, giảm 4,8% nhưng đến quý II/2010 đạt hơn 2 tỉ USD, tăng15,8% so với cùng kỳ năm 2009. Quý II/2010, vốn FDI thực hiện đạt 2,9 tỉ USD,trong đó phần vốn thực hiện của nhà đầu tư nước ngoài là 2,35 tỉ USD, tăng 21,3%so cùng kỳ năm 2009 và 18,7% so với quý I/2010.
Tính chung 6 tháng đầu năm 2010,vốn FDI đăng ký đạt 8,4 tỉ USD, trong đó vốn đăng ký của các dự án cấp phép mớiđạt 7,9 tỉ USD, tăng 43% về vốn. Vốn FDI thực hiện đạt 5,4 tỉ USD, tăng 5,9% socùng kỳ năm 2009, trong đó phần vốn thực hiện do nhà đầu tư nước ngoài thực hiệnđạt 4,33 tỉ USD, tăng 14% so cùng kỳ năm 2009.
Như vậy, chỉ tính riêng thặng dư của chuyền tiền một chiều và thặng dư vốn FDIđủ bù đắp cho nhập siêu trong quý I, II và cả 2 quý đầu năm 2010, từ đó giảmthiểu áp lực đến cung, cầu ngoại tệ trên thị trường.
Luồng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) tiếp tục duy trì xu hướng thặng dư.Trong quý II/2010, các nhà đầu tư nước ngoài mua ròng trên thị trường chứngkhoán khoảng 500 triệu USD. Tính chung 6 tháng đầu năm 2010, vốn FII ròng đạtmức thặng dư 1,8 tỉ USD (cùng kỳ năm 2009 vẫn còn thâm hụt 492 triệu USD).
VốnFII thặng dư lớn là do đầu năm 2010, Chính phủ Việt Nam đã phát hành thành công1 tỉ USD trái phiếu ra thị trường quốc tế (theo phương pháp luận thống kê cáncân thanh toán quốc tế, giao dịch này phải được thống kê vào hạng mục FII thayvì vay nợ của Chính phủ).
| |
Nếu loại trừ phát hành trái phiếu của Chính phủ thìtrong 6 tháng đầu năm 2010 các nhà đầu tư nước ngoài vẫn mua ròng trên thịtrường chứng khoán Việt Nam khoảng 800 triệu USD (bao gồm cả thị trường OTC),trong đó quý I/2010 là 290 triệu USD.
Vay nước ngoài cải thiện rõ rệt so với cùng kỳ năm 2009 nhờ chủ yếu Chính phủ,các bộ, ngành và địa phương đẩy mạnh việc hoàn tất đàm phán, ký kết và đẩy nhanhtiến độ giải ngân các khoản vay ODA (trung, dài hạn) theo các chương trình, dựán đã cam kết. Vốn ODA giải ngân trong 6 tháng đầu năm 2010 ước đạt 1,41 tỉ USD,tăng 11% so cùng kỳ năm 2009. Tính chung 6 tháng đầu năm 2010, vay nước ngoàiròng ước đạt 1,6 tỉ USD, tăng 150% so cùng kỳ năm 2010.
Với diễn biến thu, chi ngoại tệ của nền kinh tế qua các hạng mục chính của cáncân thanh toán quốc tế, có thể thấy rằng tổng cung, tổng cầu ngoại tệ của nềnkinh tế trong quý II/2010 và 6 tháng đầu năm 2010 vẫn trong trạng thái ổn định,tích cực.
Tăng tỉ giá: Do yếu tố tâm lý
Sau khi đã bù đắp thâm hụt cán cân vãng lai, thặng dư cán cân vốn của Việt Namvẫn thừa 1,64 tỉ USD trong quý II/2010 và 1,8 tỉ USD trong quý I/2010. Vì vậy,tỷ giá USD/VND tăng trong mấy ngày qua không phải xuất phát từ các yếu tố nềntảng kinh tế vĩ mô và biến động bất lợi tổng cung, tổng cầu ngoại tệ của nềnkinh tế.
Về triển vọng thị trường 6 tháng cuối năm 2010, lãi suất ngoại tệ trong nước vềcơ bản biến động phù hợp với lãi suất trên thị trường quốc tế và cung, cầu vốntrên thị trường trong nước, đồng thời không có khả năng tăng mạnh, do mặt bằnglãi suất trên thị trường quốc tế có xu hướng ổn định và ở mức thấp nhờ ngân hàngtrung ương của hầu hết các nền kinh tế chủ chốt chưa thắt chặt chính sách tiềntệ.
Trong khi đó, thị trường tiền tệ trong nước đã liên thông với thị trườngtiền tệ quốc tế, sự chênh lệch quá mức lãi suất ngoại tệ giữa thị trường trongnước và thị trường quốc tế sẽ được trung hoà bởi sự dịch chuyển vốn (tiền gửi,tiền vay) giữa các ngân hàng Việt Nam với người không cư trú, đặc biệt giữa cácngân hàng mẹ ở nước ngoài và ngân hàng con (chi nhánh, ngân hàng 100% vốn nướcngoài) hoạt động tại Việt Nam.
Cho đến thời điểm hiện tại, thanh khoản ngoại tệ của hệ thống ngân hàng vẫn bảođảm an toàn, có khả năng đáp ứng đầy đủ các nghĩa vụ đến hạn và thỏa mãn hầu hếtcác nhu cầu ngoại tệ của nền kinh tế; trong khi cung, cầu ngoại tệ trên thịtrường vẫn ổn định thì yếu tố tâm lý và kỳ vọng bất hợp lý của thị trường đượctạo lập trên cơ sở các thông tin bất đối xứng và/hoặc không đáng tin cậy lànguyên nhân chính dẫn đến tăng tỷ giá USD/VND không hợp lý.
Trong nền kinh tế có mức độ đô la hóa cao thì tác động của yếu tố tâm lý đến ổnđịnh tỷ giá là rất lớn, có thể dẫn đến những phản ứng thái quá của thị trường vàđể lại những hậu quả đáng tiếc cho các chủ thể và nền kinh tế. Do đó, người dânvà doanh nghiệp cần hết sức thận trọng với các thông tin bất đối xứng hoặc lờiđồn đoán thiếu căn cứ để không phải gánh chịu rủi ro tỷ giá không đáng có. Cácdoanh nghiệp và tổ chức tài chính cần hành động một cách thông minh, có tráchnhiệm với cộng đồng và nền kinh tế.
Theo Website NHNN
