Đó là ý kiến của ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường tráiphiếu Việt Nam khi lý giải về căn nguyên tại sao đến thời điểm này lãisuất vẫn chưa giảm như mục tiêu mà Ngân hàng Nhà nước đề ra.
Ai là "kẻ phá bĩnh" đầu tiên khiến lãisuất khó giảm, thưa ông?
Lãi suất là giá của đồng vốn được hình thành và tác động khách quan bởicung - cầu vốn trên thị trường. Ngoài ra, biến động lãi suất có thể bịtác động do các chính sách chủ quan của cơ quan quản lý. Các chính sáchnày có thể là những biện pháp hành chính ngắn hạn tác động trực tiếp,tức thời vào lãi suất, hoặc các chính sách có tính chất định hướng dàihạn để tác động vào tương quan cung - cầu vốn trong tương lai và qua đótác động vào lãi suất.
Mặt bằng lãi suất cao phản ánh tình trạng cung nhỏ hơn cầu vốn và là hệquả của một quá trình tích tụ kéo dài, chứ không đơn thuần là do cácnguyên nhân tức thời tác động. Điều này thường tồn tại ở các nước đangphát triển.
Đối với Việt Nam, sở dĩ lãi suất cao suốt thời gian qua là do ảnh hưởngcủa tình trạng lạm phát, bất ổn kinh tế vĩ mô, sự kém hiệu quả của nềnkinh tế nói chung và thị trường tài chính nói riêng, do cả các nguyênnhân khách quan và chủ quan từ trước đó.
Khi các yêu cầu, chuẩn mực về an toàn hoạt động và quản lý rủi ro đượcáp dụng với các ngân hàng còn thấp, thì có thể dẫn đến hiện tượng cácngân hàng có môi trường để cạnh tranh chủ yếu bằng lãi suất chứ khôngphải bằng chất lượng sản phẩm, dịch vụ.
Đây là lý do làm xuất hiện "kẻ phá bĩnh" thứ nhất: các ngân hàng yếu,thường là những ngân hàng mới, quy mô nhỏ, khiến mặt bằng lãi suất tăngcao.
 |
| Sau nhiều nỗ lực nhằm thiết lập mặt bằng lãi suất "vào 10 ra 12", đến thời điểm này vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy sớm đạt mục tiêu (Ảnh: minh họa) |
Ông có thể phân tích rõ hơn vì saongân hàng yếu, mới, quy mô nhỏ lại là "thủ phạm" đẩy lãi suất tăng cao?
Như tôi đã đề cập, các ngân hàng Việt Nam cạnh tranh nhau chủ yếu bằnglãi suất, nên luôn tiềm ẩn nguy cơ xuất hiện cuộc đua tăng lãi suất huyđộng.
Trong khi các ngân hàng lớn khá trường vốn, thì không hiếm ngân hàng yếu,mới ra đời, quy mô vừa và nhỏ thường đối mặt với khó khăn trong đảm bảothanh khoản. Bởi vậy, để "sống" được, họ thường luôn đưa ra mức lãi suấthuy động cao nhằm huy động được vốn bằng mọi giá.
Đây có thể là một lý do quan trọng khiến mặt bằng lãi suất huy động luôntrong trạng thái có thể bị phá vỡ và đẩy lên mức cao bất cứ lúc nào.
Vậy thủ phạm "phá bĩnh" thứ hai là…?
Đó là các doanh nghiệp yếu kém, tiêu tốn nhiều nguồn lực, nhưng hiệu quảmang lại thấp; thậm chí làm ăn thua lỗ kéo dài, nhưng vẫn phải tìm đủcách huy động vốn để tồn tại, qua đó tác động khiến lãi suất cho vay củacác ngân hàng luôn tiềm ẩn nguy cơ bị đẩy lên cao.
Căn nguyên của tình trạng này là do số doanh nghiệp làm ăn yếu kém phảiphá sản theo Luật Phá sản đến nay rất ít. Điều này gây nên những tácđộng tiêu cực đến "sức khoẻ" của nền kinh tế.
|
Một nền kinh tế chỉ thực sự khoẻ, lành mạnh khi nó có khả năng đào thảihiệu quả các doanh nghiệp hoạt động yếu kém, buộc và tạo điều kiện đểcác doanh nghiệp này phá sản. Bởi chỉ như vậy thì nguồn lực từ các doanhnghiệp hoạt động yếu kém mới được nhanh chóng chuyển hóa sang cho cácdoanh nghiệp có khả năng làm ăn hiệu quả hơn.
Chính vì "bộ lọc" doanh nghiệp yếu kém của nền kinh tế có vấn đề, nêndẫn đến tình trạng để "sống" được, các doanh nghiệp này tìm đủ mọi cáchnhằm có vốn sản xuất - kinh doanh. Hệ quả là họ chấp nhận trả lãi suấtvới mức cao miễn sao có được vốn, nên đã tạo ra phản ứng dây chuyềnkhiến mặt bằng lãi suất cho vay tăng.
Theo ông, đâu là biện pháp hữu hiệu đểxử lý "hai kẻ phá bĩnh" kể trên, nhằm tạo lập một mặt bằng lãi suất hợplý không chỉ trong trước mắt?
Cần sớm thiết lập "bộ lọc" thực sự nhạy bén, hiệu quả để lọc được cácdoanh nghiệp làm ăn yếu kém ra khỏi nền kinh tế.
Muốn vậy, cần coi việc doanh nghiệp phá sản là bình thường, là động tháitích cực cho nền kinh tế, bởi một lớp doanh nghiệp làm ăn kém bị đàothải sẽ được thay thế bằng một lớp doanh nghiệp khác.
Với quy luật đào thải khách quan như vậy, sẽ dần hình thành được đội ngũdoanh nghiệp biết cách tiêu tốn nguồn lực ít nhất nhưng tạo ra giá trịcao nhất. Khi "sức khoẻ" của các doanh nghiệp tốt hơn và cạnh tranh lànhmạnh, thực chất hơn thì mới hoá giải được tình trạng kích lãi suất tăngcao ở khâu cho vay.
Đặc biệt, cần có chiến lược phát triển đồng bộ thị trường tài chính, đểgiảm sức ép cung vốn cho nền kinh tế lên vai hệ thống ngân hàng. Đi liềnvới đó là tạo ra khuôn khổ pháp lý chặt chẽ, minh bạch, từng bước nângcao chuẩn mực an toàn hoạt động đối với hệ thống ngân hàng, để giúp họcạnh tranh với nhau bằng chất lượng sản phẩm, dịch vụ, chứ không phảichủ yếu bằng lãi suất như hiện nay.
Theo Hữu Hòe
Đầu tư Chứng khoán
