Con chó Mích đã sống trong gia đình nhà lão Tộc mấy chục năm nay, từng chứng kiến bao thăng trầm nhà lão, vừa mới chết. Nó nằm sấp, hai chân xoải về phía trước ở tư thế giữ nhà. Có lẽ nó chết già! Mấy tháng nay nó ăn kém lắm, hai hàm răng rụng hết hệt răng ông chủ. Mãi đến lúc ăn cơm, lão Tộc gọi không thấy nó cựa quậy, chạy lại lắc lắc thì nó đã chết cứng từ bao giờ!
- Ôi trời ơi con Mích chết rồi! Lão tru lên rồi khóc sụt sịt như một đứa trẻ.
* *
*
Lão Tộc vừa khỏe lại sau một cơn bạo bệnh. Vợ lão về chăm lão được mấy ngày rồi lại đi bế con cho vợ chồng thằng trai đầu đang làm công nhân cạo mủ cao su tận Lâm Đồng. Nhà chỉ còn có hai cái thân già, một người, một chó, giờ nó cũng bỏ lão mà đi. Một tháng trời trên gường bệnh, con chó cứ thỉnh thoảng lại nhìn lão trân trân ra chiều lo lắng. Nó cũng bỏ ăn. Lão phải nịnh: - Mích ơi… Mày có chết thì phải đợi tao đi trước rồi mới được đi. Con chó rên ư ử ra chiều hiểu ý chủ. Thế mà lão đang sống nhăn, nó đã đi rồi! Ôi Mích ơi là Mích ơi…
Nước nắt lưng tròng, lão ôm con Mích thất thểu đi ra góc vườn. Bố mẹ lão chết từ khi lão đang còn bé. Cuộc đời lão đã từng chứng kiến bao cái chết thương tâm, tự tay đào huyệt chôn cất đồng đội không biết bao nhiêu lần. Ba mươi mấy năm nay, kể từ ngày đất nước im tiếng súng thì đây là lần “đưa tang” đau đớn nhất của cuộc đời lão.
Nhớ con chó, cả đêm lão không chợp mắt. Nhớ cái thời đang tại ngũ, sư đoàn lão vừa vào giải phóng Sài Gòn, chưa kịp nghỉ ngơi đã nhận lệnh tiến về biên giới Tây Nam tiểu trừ Pôn Bốt. Một gia đình người Việt, cả nhà bị lính Pôn Bốt sát hại, chỉ còn sống sót một con chó con. Nó sống sót là nhờ trốn được trong gầm giường. Hình như có "duyên số" gì đó, thấy lão, nó chạy ra rên ư ử, ngoáy ngoáy cái đuôi màu vàng sẫm nhỏ xíu. Nó đã yếu lắm rồi, có lẽ bị bỏ đói mấy ngày nay. Lão động lòng thương, cho nó vào ba lô rồi tiếp tục truy kích địch. Suốt tháng trời, lão nhường đường sữa cho con chó, còn mình chỉ độc lương khô. Con chó khôn từ bé, không bao giờ sủa, nó biết, trong hoàn cảnh đó, nếu mở miệng, sẽ bị đập chết ngay không thương tiếc.
Có một lần, nhờ tiếng sủa của nó, cả một đại đội thoát chết.
Sau một đợt truy kích dài ngày, bọn Pôn bốt bị tiêu diệt không còn một mống. Cả đại đội nằm lăn trên thảm lá trong rừng khộp giữa mùa khô ngủ say như chết.
Nửa đêm, bỗng con chó sủa cuống cuồng, cào cả vào tai chủ. Lão nhớ lúc đó, vừa bật dậy mũi đã sặc mùi cháy khét, bốn bề lửa đang vây bọc. Lão chỉ kịp mở chốt an toàn xả hết một băng AK rồi hô lớn: - Tất cả đại đội di chuyến nhanh về phía bờ suối.
Chỉ chậm vài phút, cả đại đội của lão đã thành tro rồi!
Mới thế mà đã mấy chục năm.
Lão nhớ ngày mới xuất ngũ, lão được xã tín nhiệm cho giữ chức phó công an. Xã lão được coi là trọng điểm vì có mỏ vàng sa khoáng. Dân anh chị các nơi kéo đến xưng hùng xưng bá. Công an huyện rồi tỉnh thỉnh thoảng về dẹp, được hôm trước, hôm sau lại đâu vào đấy. Mấy thằng đại ca coi công an xã không bằng cái đinh. Thế mà từ khi lão về, đứa nào cũng sợ. Thứ nhất, lão vốn lính đặc công, thứ hai, con chó của lão có khả năng răn đe tối đa. Một lần nhận tin có tám thằng dân tứ chiêng đi đào vàng đang hãm hiếp một cô gái. Lão cùng với hai công an viên vừa kịp lao vào giải cứu. Khi lão quật ngã một tên thì tên đứng ngoài vung chiếc xéng đào vàng bổ vào lưng lão. Không biết con Mích chạy đến từ bao giờ, nhảy phóc lên ngoạm đúng vào yết hầu tên khốn. Hắn buông cán xèng, hai tay ôm lấy cái cổ họng rách bươm, máu tóe ra đỏ lòm. Cả bọn tháo chạy. Vụ ấy, công an huyện bắt gọn cả tám thằng chỉ có một ngày.
Sau vụ đó, uy của lão và con Mích trở nên lừng lẫy. Bất cứ lò vàng nào, nghe nói có lão là bọn chúng bỏ cả dụng cụ chạy tháo thân.
Tụ điểm khai thác vàng trái phép, tỉnh, huyện không phải dẹp, cứ vắng dần rồi yên.
Cuối năm, lão được huyện tặng bằng khen và được cử đi báo cáo điển hình trong hội nghị “phong trào quần chúng bảo vệ an ninh tổ quốc” toàn tỉnh. Khi lên báo cáo thành tích, đáng lẽ phải nói về thành tích của mình và sự chỉ đạo tài tình của các ngành các cấp thì lão toàn nói về chiến công của con Mích. Có người nhầm con Mích với một "đồng chí" công an nào đó, phát biểu là phải nhân điển hình gương dũng cảm của "đồng chí Mích" để lực lượng công an trong tỉnh nói riêng và lực lượng công an cả nước nói chung học tập. Bài phát biểu làm mọi người được một bữa cười muốn vỡ hội trường…
Đã ba ngày rồi lão chả buồn ăn uống gì. Lão cứ nằm dài trên giường, người lúc nóng lúc lạnh. Lão cảm giác cơ thể lão cứ đuối dần, mắt cứ mờ mờ như có làn sương phủ. Lão muốn điện thoại cho con lão nhưng hiềm nỗi mấy hôm nay đầu óc lão lú lẫn không biết cái điện thoại di động lão ném ở góc nào. Mấy đứa con nhà lão cũng chu đáo. Số điện thoại chúng cài đặt sẵn, cần, bố nhấn gọi là gặp được con ngay. Mọi khi con Mích đang còn sống, quên chỗ nào, chỉ cần gọi nó lại, úp bàn tay vào lỗ tai là nó hiểu ý chủ, dù lão có quên ngoài vườn, nó cũng tìm thấy và công lại cho lão ngay. Bây giờ nó đã chết, lão đành bất lực...
Đêm xuống, xung quanh nhà lão vắng tanh vắng ngắt. Trước đây còn sinh hoạt Đảng, thỉnh thoảng các đồng chí trong chi bộ còn kéo đến nhà lão bàn công tác chỉ đạo sản xuất, cho dù lão chả làm được gì cũng góp ý nọ kia cho có vẻ ta đây còn có ý thức trách nhiệm trước nhân dân. Từ ngày lão xin nghỉ sinh hoạt, chi bộ chẳng mấy ai đến nhà lão nữa. Lão cũng rất buồn. Biết làm sao được? Mình già rồi, giờ nói ai nghe. Suốt cuộc họp, lão chỉ ngồi ho khù khụ. Mấy đồng chí trẻ tỏ ra thông cảm cho tuổi già của lão, bàn cho lão nên làm đơn xin nghỉ sinh hoạt…
* *
*
Có tiếng chó sủa! Trời ơi, đúng là giọng của con Mích rồi. Lão lập cập đi ra ngõ. Trời sáng trăng vằng vặc. Con Mích vồ lên người lão, quấn quýt mừng rỡ rồi nó te tái chạy trước ý chừng dẫn lão đi. Lão cứ đi theo con Mích như người mộng du. Hình như lão không đi bằng chân mà lão đang lướt cố bám theo cái đuôi của con Mích. Lão cứ lướt cứ lướt như đang đi đến một cõi nào khác chứ không phải cái "CÕI NGƯỜI" nơi lão đang hiện diện. Đột nhiên lão cảm thấy lạnh như đang chìm vào hố băng. Lão rùng mình, nhận ra cái góc vườn, dưới gốc cây khế ngọt nơi lão đã đào hố chôn con Mích mấy ngày trước, đất đào vẫn đang còn mới. Lão đổ sụp xuống, hơi đất nơi mộ con Mích tỏa vào mũi lão ngai ngái…
Phải ba ngày sau, nhờ mấy đứa trẻ con vào trộm khế, người ta mới biết
lão chết. Lão nằm còng queo bên cạnh mộ con Mích. Ngày chôn cất lão
cũng là ngày vợ con lão làm cỗ cúng ba ngày cho lão…
