Sau thông tin qua đường dâynóng của Ngân hàng Nhà nước về việc 7 ngân hàng có biểu hiện xé rào lãi suấttiền gửi 14%, lập tức một số ngân hàng trưng “dấu đỏ” thanh minh.

Phải làm gì để ổn định lãi suất tiền vay, nhưng vẫn tìm được sự đồng thuận củatoàn xã hội?

Đây, dấu đỏ chót!

Ngày 12/9, thanh tra Ngân hàng Nhà nước phát đi thông báo nghi ngờ 7 đơn vị cóbiểu hiện lách trần lãi suất tiền gửi; đồng thời, yêu cầu các  đơn vị này trongngày 13/9, phải báo cáo ngay các số liệu tiền gửi, phải thu, phải trả, chiếtkhấu giấy tờ có giá và cho vay trong ngày 8 và 9/9 cho Ngân hàng Nhà nước. 

Các ngân hàng nói trên bao gồm: Agribank (chi nhánh Thanh Xuân, Ngân hàng Thươngmại Cổ phần Việt Nam Tín Nghĩa, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Phương Tây (HàNội); Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (Hải Phòng), Maritime Bank (NinhBình), Hội sở Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đông Á (Tp.HCM).

Ngoài ra, còn 3 đơn vị khác cũng dính “nghi án” xé  rào tại Đà Nẵng là Quỹ Tiếtkiệm Đống Đa, chi nhánh Việt Nam Tín Nghĩa và chi nhánh SHB.

Phản  ứng gần như lập tức, chiều 12/9, Maritime Bank gửi ngay thông báo với nộidung: Maritime Bank Ninh Bình không xé rào lãi suất tiền gửi 14%; không khuyếnmãi; niêm yết công khai lãi suất tiền gửi. 

Ngân hàng này cũng đưa ra biên bản làm việc giữa Maritime Bank Ninh Bình vàthanh tra Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Ninh Bình do bà Đinh Thị Thủy ký xácnhận, có đóng dấu đỏ của ngân hàng để làm bằng chứng.

Tương tự, ngày 12/9, ông Trần Trọng Nghĩa, Phó giám đốc Chi nhánh Ngân hàng Nhànước thành phố Đà Nẵng và đại diện SHB Đà Nẵng cùng ký xác nhận vào biên bản làmviệc rằng: sau khi kiểm tra các hoạt động các ngày 7, 8, 9 và 10/9, gồm toàn bộchứng từ giao dịch; quỹ tiền mặt; tài khoản tiền gửi không kỳ hạn một số kháchhàng; tài khoản lãi phải trả cho tiền gửi VND và tiền gửi tiết kiệm VND cùng mộtsố tài khoản liên quan khác, SHB đã chấp hành nghiêm Chỉ thị số 02/CT - ngày 7/9của Ngân hàng Nhà nước trong việc duy trì lãi suất huy động VND và USD.

Còn tính đến cuối ngày 13/9, hầu hết những ngân hàng trong diện bị Ngân hàng Nhànước yêu cầu kiểm tra lách lãi suất đều cho rằng đã có sự nhầm lẫn, “tố điêu”hoặc Ngân hàng Nhà nước “chọn mẫu ngẫu nhiên”!

Lập lại trật tự lãi suất: Không còn “hô khoan đánh”
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Văn Bình phát biểu tại hội nghị của ngành ngân hàng ngày 7/9 (Ảnh: D.K.)

Kể  từ khi Ngân hàng Nhà nước công bố sẽ mạnh tay với lách trần lãi suất tiềnvay, đã có nhiều thông tin nóng xung quanh vấn đề này. Ví dụ, qua kiểm tra cânđối trên sổ sách hệ thống, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Hà Nội đã phát hiện ngânhàng S. bị rút đi khoảng 700 tỷ đồng, ngân hàng G. bị rút 500 tỷ đồng.

Hoặc, nhờnhận dạng các yếu tố nhân thân như số chứng minh thư, địa chỉ người gửi tiền,Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh đã phát hiện một ngân hàng dâng lãi suấtlấy của ngân hàng S. nói trên 14 tỷ đồng. Sau đó, Ngân hàng Nhà nước đã kịp thờican thiệp để vị khách trên quay lại gửi về ngân hàng cũ.

Gần đây nhất, một giám đốc doanh nghiệp đã gọi điện cho một lãnh đạo của Hiệphội Ngân hàng Việt Nam “tố” rằng, có ngân hàng vẫn huy động lãi suất 18%/nămtrong ngày 9/9 nhưng không chịu xưng danh.  

Cần hội tụ 5 yếu tố

Khác với kiểu “hô khoan đánh” của những lần trước, có thể nói, lần này, Ngânhàng Nhà nước đã mạnh tay hơn rất nhiều trước nạn xé rào lãi suất, mà đầu tiênlà khâu minh bạch thông tin.

Một cán bộ của Hiệp hội Ngân hàng nói: “Chưa biết thực hư ra sao, nhưng sự côngbố thông tin kịp thời đối với những trường hợp nghi vấn đã đánh động những ngânhàng đã, đang và có ý định xé rào lãi suất”. Các ngân hàng thừa hiểu rằng, nếubị “bêu riếu” trước công chúng, đồng nghĩa với việc mang nhiều tiếng xấu “thanhkhoản đang gặp vấn đề”, làm ăn bất minh và tất nhiên, chẳng ai muốn “kiếm củi banăm, thiêu rụi một giờ”.

Thứ hai, đối với vấn đề thanh tra. Một khó khăn  đối với Ngân hàng Nhà nước làmạng lưới hệ thống của 100 tổ chức tín dụng hiện nay lên tới hàng trăm nghìnđiểm, rải khắp 63 tỉnh, thành. Trong khi đó, chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tạicác địa phương chỉ khoảng dăm chục đơn vị, quân số  trung bình ước khoảng vàitrăm người/chi nhánh. 

Mặc dù lực lượng mỏng nhưng Ngân hàng Nhà nước đã biết “xã hội hóa” khâu cungcấp thông tin qua đường dây nóng để khách hàng “tố” và các tổ chức tín dụng “tố”lẫn nhau. Tuy nhiên, nếu không cẩn trọng, rất có thể sẽ rất tốn kém trong việcxác minh mà không đưa lại hiệu quả như mong muốn. 

Bằng chứng ở đây là trong số 7 trường hợp Ngân hàng Nhà nước công bố nghi ngờ,rốt cục chưa phát hiện được ai vi phạm. Hơn nữa, nếu không khách quan, dư luậnsẽ hiểu lầm chính thanh tra Ngân hàng Nhà nước lại “có gì” với đơn vị bị thanhtra nên toàn bộ kết quả mới “âm tính” như vậy.

Thứ ba, thông thường, tổ chức tín dụng buộc phải lách trần lãi suất  đều nằmtrong tình trạng không cân đối được giữa nguồn và sử dụng nguồn, nhất là từ  nayđến cuối năm, nhu cầu vốn rất cao, trong đó, có  nhu cầu thanh toán các khoảnphải trả nhưng việc thu nợ không dễ dàng.

Điểm dễ nhận thấy trong mấy ngày qua, kể từ khi Ngân hàng Nhà nước công bố thiếtlập trật tự lãi suất tiền vay thì lãi suất trên thị trường 2 nóng lên. Nguồn củatổ chức tín dụng bao giờ cũng được hình thành theo thứ tự: huy động ở thị trường1, thị trường 2, giao dịch trên OMO và cuối cùng là tái cấp vốn.

Rất nhiều đơn vị yếu thanh khoản lại không có  nhiều giấy tờ có giá để giao dịchOMO thì  sau khi không thể huy động ở thị trường 1 hoặc vay mượn trên thị trường2, chỉ còn cách vay tái cấp vốn.

Quan điểm của Ngân hàng Nhà nước khá sòng phẳng khi Thống đốc Nguyễn Văn Bìnhtuyên bố: “Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện đúng chức năng người mua bán cuốicùng và sẵn sàng tái cấp vốn”. Tuy nhiên, để được tái cấp vốn, gần như tổ chứctín dụng phải trưng ra toàn bộ  sổ sách giấy tờ, phải “vạch áo” cho Ngân hàngNhà nước “xem lưng”. Sự sòng phẳng đó là đúng nhưng đang khiến nhiều người nghĩrằng, một số tổ chức tín dụng yếu thanh khoản thà làm bậy còn hơn lên xin táicấp vốn.

Thứ tư, để việc thiết lập trần lãi suất nghiêm túc, hơn ai hết, các tổ chức tíndụng phải nghiêm túc thực hiện. Ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch Hội đồng Quản trị BIDVnói: “Nếu chỉ có chúng tôi nghiêm mà ngân hàng khác không nghiêm thì BIDV lạimất vốn như những lần đồng thuận trước”. 

Thứ năm là vai trò đối với người gửi tiền. Lâu nay, theo luật, mức bảo hiểm tiềngửi chỉ 50 triệu  đồng/món, nhưng người gửi tiền vẫn ngầm cho rằng, Chính phủkhông bao giờ cho phép đổ vỡ hệ thống ngân hàng. Nhưng cũng chính vì thế, nhậnthức này đã làm cho người gửi tiền ỷ lại và nảy sinh việc mặc cả lãi suất tiềngửi như mớ cá, mớ tôm ngoài chợ.

Có lẽ, Ngân hàng Nhà nước cũng nên minh bạch tình hình tài chính của một số ngânhàng yếu kém, thậm chí sẵn sàng cho “sập tiệm” một vài đơn vị.

Theo Nguyễn Hoài
VnEconomy