Cùng với việcgiá điện được điều chỉnh theo quý căn cứ vào giá nhiên liệu, tỷ giá ngoại tệ,các đơn vị bán buôn điện có nghĩa vụ trích lập quỹ bình ổn để sử dụng vào mụcđích bình ổn giá…, là những điểm mới trong cơ chế điều chỉnh giá điện theo cơchế thị trường đang được Bộ Công Thương xây dựng để trình Chính phủ.
Nếu được duyệt, cơchế điều chỉnh giá điện này sẽ được thực hiện từ năm 2011.
Lo tác dụngphụ
Theo phương án đượcxây dựng, hằng quý căn cứ vào giá nhiên liệu, tỷ giá ngoại tệ, cơ cấu sản lượngđiện phát, đơn vị bán buôn điện tính toán tác động của các yếu tố đầu vào để xemxét điều chỉnh giá điện. Chênh lệch chi phí phát điện tăng hoặc giảm trong quýtrước được đưa vào điều chỉnh tăng hoặc giảm giá điện trong quý sau khi vượtngưỡng cho phép điều chỉnh.
 |
Trường hợp giá hànghóa đầu vào tăng từ 1% đến 5%, đơn vị bán buôn điện được phép tăng giá điện bìnhquân quý tương ứng. Khi giá đầu vào tăng từ 5% đến 10%, đơn vị bán buôn điệnđược phép tăng giá 5% và cộng thêm 70% của mức trên 5% đến 10%. Phần chênh lệchchi phí còn lại được điều chỉnh vào các quý kế tiếp để bình ổn giá điện. Khi giáđầu vào tăng trên 10%, Thủ tướng Chính phủ công bố áp dụng các biện pháp bình ổngiá thông qua cơ chế bình ổn giá.
Tuy nhiên, giá điệnsẽ không được điều chỉnh nếu các yếu tố đầu vào biến động làm cho giá điện bìnhquân quý giảm hoặc tăng trong phạm vi 1%. Khi giá đầu vào giảm từ 1% đến 10%,đơn vị bán buôn điện phải giảm giá điện bình quân tương ứng. Trường hợp giá đầuvào giảm trên 10%, đơn vị bán buôn điện giảm giá điện khi cơ quan có thẩm quyềnxem xét áp dụng cơ chế bình ổn giá tùy theo tình hình kinh tế - xã hội.
Để thực hiện việcnày, các đơn vị bán buôn điện có nghĩa vụ trích lập quỹ bình ổn giá để bình ổngiá điện. Quỹ bình ổn giá được lập tại doanh nghiệp, được hạch toán riêng và chỉsử dụng vào mục đích bình ổn giá.
Một chuyên giakinh tế cho biết, việc lập quỹ bình ổn giá điện theo phương cách này tươngtự việc hình thành quỹ bình ổn đối với mặt hàng xăng dầu. Tuy nhiên, quỹbình ổn áp dụng với giá xăng dầu vừa qua cho thấy cần có sự điều chỉnh. Vìvậy, việc áp dụng phương pháp này cần có sự tính toán cụ thể. “Chi phí nhiềukhâu của ngành điện như giá thành sản xuất 1 kWh, chi phí truyền tải, chiphí khâu phân phối bán lẻ, tỉ lệ tổn hao điện năng hiện chưa rõ ràng.
Cùng với đó, nếuđưa vào vận hành thị trường phát điện cạnh tranh trong bối cảnh hiện nay sẽ gặpmột số khó khăn do về nguyên tắc, khi thị trường điện cạnh tranh hoạt động, hệthống phải có dự phòng công suất từ 20% đến 30%. Các đơn vị phát điện cần cốgắng hạ chi phí, giảm tổn hao trước khi tính tới đề xuất tăng giá điện. Từ khiquỹ bình ổn giá xăng vào hoạt động, giá xăng dầu tăng nhiều hơn giảm”- vị chuyêngia nói.
Khó cạnhtranh
Khi áp dụng tínhgiá điện theo thị trường, lãnh đạo một công ty thủy điện lớn của Tập đoàn Điệnlực Việt nam (EVN) nói rằng, nếu cạnh tranh về giá thì tập đoàn thắng tuyệt đốido phần lớn các nhà máy thủy điện của EVN đã hết khấu hao. Với giá bán điện nộibộ của doanh nghiệp này cho EVN chỉ ở mức 180 đồng đến 200 đồng/kWh, khó códoanh nghiệp nào khác ngoài ngành điện có thể cạnh tranh được.
“Có những thời điểmnước về nhiều, chúng tôi có thể phát miễn phí 3 tháng liên tiếp cho EVN mà khôngcần lấy một đồng. Tuy nhiên thủy điện cũng có cái khó là phụ thuộc lượng nước vềnhiều hay ít. Còn đầu tư thủy điện đương nhiên là siêu lợi nhuận”- Vị lãnh đạotuyên bố.
Ông Phạm MạnhThắng, Cục trưởng Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương) cho rằng, khó có thể tạomột thị trường điện cạnh tranh hoạt động hiệu quả nếu không tách các công ty muabán điện và Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia ra khỏi EVN. Nếu cứ để mộtngười vừa sản xuất lại vừa mua, vừa có quyền điều độ, mua của ai nhiều, mua aiít thì sẽ khó cho sự cạnh tranh trên thị trường.
Theo Phạm Tuyên
Tiền Phong
