Cuộc không kích Libya của liênquân đã bước sang tuần thứ hai và có khả năng đang bắt đầu một cuộc chiến tranhkéo dài tại đây như lời thách thức của đại tá Muammar Gadhafi.
Sau khi nghị quyết của Liên HợpQuốc thông qua ngày 17/3 cho phép “thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệthường dân Libya đang có nguy cơ bị tấn công”, có 13 quốc gia tham gia can thiệpvào nước này với mức độ khác nhau, nhưng các cuộc oanh tạc trực tiếp chỉ do 3nước Mỹ, Anh và Pháp thực hiện.
 |
| Lực lượng chống đối Libya ăn mừng bên chiếc xe tăng bị liên quân tiêu diệt. Ảnh: AFP |
Chiến dịch mang tên Bình minhOdyssee đã cứu phe đối lập Libya ở thành phố miền đông Benghazi không bị lựclượng thân Gadhafi từ miền tây sang đè bẹp. Không tuyên bố rõ ràng nhưng cácdấu hiệu đều cho thấy liên quân quyết đánh Libya từ ngày 19/3 nhằm làm chochế độ Gadhafi sụp đổ bằng cách chống lưng cho lực lượng đối lập từ miềnđông tiến chiếm Tripoli, lập ra chính quyền mới.
Giai đoạn đầu của chiến dịch đượccoi là thành công khi liên quân khẳng định loại khỏi vòng chiến đấu lực lượngphòng không không quân của quân đội Libya, để các máy bay quốc tế thoải mái tuầntra vùng cấm bay. Tuy nhiên, dự đoán ban đầu về việc loại bỏ lực lượng này củađại tá Gadhafi sẽ dọn đường cho phe chống đối nhanh chóng chiếm nốt các vùng đấtdo ông nắm giữ đã không diễn ra.
Sau hơn một tuần được liên quânhậu thuẫn bằng chiến dịch không kích, do trang bị kém, không được huấn luyện vàthiếu tổ chức nên lực lượng chống Gadhafi tỏ ra quá yếu để có thể sớm làm lênchuyện, ngoài một số bước tiến hồi đầu tuần này khi chiếm được các thành phốẠdabiya, Brega, Ras Lanuf và Ben Jawad.
Trong khi đó, việc lực lượng ủnghộ đại tá Gadhafi phải chấp nhận rút lui tại một số mặt trận nhưng vẫn bảo toànthủ đô Tripoli cho thấy họ không dễ “bị bắt nạt”. Tuy nhiên, lực lượng này từnay không còn sự trợ giúp của không quân nên khó có thể tiếp tục chiến dịch đôngtiến để áp đảo phe chống đối.
Như vậy liên quân vẫn chưa thểkhai thông thế bế tắc tại Libya với phần phía tây thuộc phe Gadhafi và phía đôngthuộc phe chống đối, đẩy nước này tới khả năng sẽ bị chia cắt lâu dài. Cả haiphe đều tuyên bố sẽ không để điều này xảy ra, nhưng họ có thể không còn lựa chọnnào khác là phải chấp nhận nó.
 |
| Liên quân không dễ gạt bỏ chế độ Gadhafi tại Libya: Ảnh: Telegraph |
Giáo sư ngành an ninh NicolasGvosdev thuộc trường Naval War College của Mỹ cho rằng, câu hỏi không có lờiđáp hiện nay là sứ mệnh quân sự của nước ngoài ở Libya là nhằm bảo vệ thườngdân hay cố tạo ra sự thay đổi chế độ tại nước này. Theo ông, dù câu trả lờilà gì thì ngày càng có nhiều khả năng liên quân sẽ phải can dự vào một cuộcchiến kéo dài hơn những gì họ tính toán.
Sự nhùng nhằng tại Libya cũng đặtra câu hỏi về việc liệu liên quân sẽ duy trì chiến dịch không kích được bao lâunữa. Pháp và Anh đi đầu vận động để Liên Hợp Quốc thông qua nghị quyết cho phépcan thiệp vào Libya, nhưng Mỹ mới là nước góp nhiều sức mạnh nhất cho chiếndịch. Ví dụ trong ngày 22/3 có 175 đợt không kích Libya thì các máy bay Mỹ thựchiện tới 113 vụ trong số này.
Trong khi đó, Mỹ đang muốn giảmdần sự can dự vào Libya và bước đi đầu tiên của họ là trao lại quyền chỉ huychiến dịch cho các đối tác khác trong NATO. Thực tế này sẽ là một khó khăn chocác đại diện châu Âu vốn đang phải cắt giảm chi phí quân sự do khủng hoảng tàichính, nay lại phải gánh cả một cuộc chiến thay cho Mỹ.
Bối cảnh trên khiến các toan tínhđánh nhanh rút nhanh bằng lực lượng không quân áp đảo của lực lượng đa quốc giatại Libya khó thành hiện thực. Việc đại tá Gadhafi chưa bị lật đổ cũng là kếtquả mà liên quân không hề mong muốn vì chừng nào ông còn cầm quyền ở một nửa đấtnước, có nghĩa nguy cơ với thường dân theo nghị quyết của Liên Hợp Quốc vẫn còn.
Nói cách khác, nếu không "giảiquyết" nhanh được chính quyền Gadhafi, liên quân sẽ đối mặt với tương lai phảiduy trì vùng cấm bay rất tốn kém tại Libya một cách vô thời hạn. Điều này làmngười ta nhớ đến vùng cấm bay tại Iraq trước đây, chiến dịch phải kéo dài tớihàng thập kỷ cho tới khi Mỹ cầm đầu liên quân đưa cả bộ binh vào đánh chiếm Iraqvà lật đổ chế độ Saddam Hussein năm 2003.
Diễn biến hiện nay dẫn đến nghingại có thể liên quân sẽ trang bị vũ khí cho lực lượng đối lập Libya, thậm chítriển khai bộ binh để giúp lật đổ nhanh chế độ Gadhafi. Nhưng động thái này sẽvượt quá giới hạn của nghị quyết Liên Hợp Quốc. Hơn nữa Mỹ và Anh cũng ít có khảnăng dám mạo hiểm tung bộ binh vào thêm một chiến trường nữa sau Afghanistan vàIraq.
Interfax dẫn lời đại sứ Nga tạiNATO Dmitry Rogozin bình luận: "NATO đang ngày càng lấn sâu vào cuộc chiến ở BắcPhi và có nguy cơ bị đẩy vào một cuộc chiến toàn diện tại Libya". Nguồn tin tìnhbáo do hãng tin khác của Nga là Ria Novosti trích dẫn cũng dự đoán có thể lựclượng đa quốc gia đang tích cực lên kế hoạch cho binh sĩ đổ bộ vào Libya vàocuối tháng 4 hoặc đầu tháng 5 tới.
Trong khi đó, NATO bắt đầu tiếpquản quyền chỉ huy chiến dịch Libya từ ngày 24/3 thay cho Mỹ và các quan chứckhối quân sự này dự tính chiến dịch can thiệp vào Libya có thể kéo dài khoảng 90ngày và sẽ thay đổi tuỳ theo tình hình. Như vậy nếu tình hình không như tínhtoán của liên quân, thì thời gian cho chiến dịch sẽ phải tính bằng đơn vị thánghay thậm chí bằng đơn vị năm là điều khó tránh khỏi.
Theo Đình Nguyễn
Vnexpres
