Lộ mặt kẻ phản bội nguy hiểm trong cơ quan tình báo Nga

Vụ bê bối tình báo đình đám giữa Nga và Mỹ vào mùa hè vừa qua lại có một bướcngoặt mới. Kết quả điều tra cho thấy, nguyên nhân của vụ lộ tẩy mạng lưới tìnhbáo của Nga tại Mỹ là do hậu quả của một kẻ phản bội nguy hiểm - Đại táAlexneder Sherbakov thuộc Cơ quan tình báo đối ngoại Nga (SVR).

Dù chính quyền Mỹ đã từ chối bình luận về phát hiện mới trên, nhưng theo cácnguồn tin từ chính báo chí nước này, tên phản bội Sherbakov đang ẩn náu tại Mỹvà được Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) bảo vệ nghiêm ngặt…

Thủ tướng nga Vladimir Putin trong một cuộc họp Nội các, tháng 10/2010.

Tay đại tá biến chất

Khi vụ bê bối gián điệp Nga hoạt động ngầm tại Mỹ nổ ra trong tháng 6/2010, Thủtướng Nga Vladimir Putin - một cựu sĩ quan KGB của Liên Xô cũ - đã thừa nhận mộtthất bại hầu như chưa từng có của tình báo Nga. Trong đó, danh tính thật của mộttrùm gián điệp Nga được cho là phản bội đất nước vẫn đang là một trong những bíẩn trong câu chuyện gián điệp còn lâu mới kết thúc. Có hai điệp viên đã về hưu -một của Nga và một của Mỹ - cho rằng, họ biết "kẻ phản bội" này là ai.

"Đó là kết quả của một vụ phản bội, và những kẻ phản bội luôn có kết cục tồi tệ.Thông thường, chúng sẽ chết vì nghiện rượu hay ma túy" - Thủ tướng Nga VladimirPutin đã bình luận như vậy về vụ bê bối tình báo được coi là lớn nhất trong lịchsử quan hệ Nga-Mỹ. Có điều, tên tuổi thực sự của tên phản bội không được cácquan chức Nga nhắc tới.

Nhưng giờ đây, chân dung của "con chuột chũi" nguy hiểm trong Cơ quan Tình báoNga đã bị hé lộ qua điều tra của tờ Kommersant (Nga). Đó chính là viên đại tátình báo Sherbakov, một quan chức lâu năm của SVR, chỉ huy Vụ nước Mỹ tại Cục"C", một bộ phận chuyên trách điều hành các mạng lưới tình báo bí mật của Ngatại nước ngoài.

SVR đã không nghi ngờ gì, ngay cả khi Sherbakov, khoảng một năm trước vụ bê bốitình báo nổ ra, đã từ chối một cơ hội được thăng chức - thực ra là một cách đểtránh thủ tục kiểm tra trước máy phát hiện nói dối theo quy định. Điều này cónghĩa là Sherbakov đã hợp tác tích cực với tình báo Mỹ trong một thời gian khádài. Cũng hồi tháng 6 vừa qua, chính quyền Mỹ đã tiết lộ rằng, họ đã tổ chứctheo dõi mạng lưới tình báo của Nga từ cả chục năm trước.

Theo báo chí Nga, con gái của Sherbakov từ lâu đã sống tại Mỹ. Trong khi contrai của ông ta - làm việc tại Cơ quan Kiểm soát ma túy quốc gia - cũng bay sangMỹ không lâu trước khi mạng lưới tình báo Nga bị vạch trần. Bản thân tên phảnbội cũng chuồn khỏi đất nước chỉ 3 ngày trước chuyến công du của Tổng thốngDmitri Medvedev tới Mỹ. Ngay sau chuyến công du trên, chính quyền Mỹ mới chínhthức thông báo về vụ bắt giữ các điệp viên của Nga.

Tổng thống Fernando Belaunde Terry của Peru (giữa) không thể ngờ rằng, nhiếp ảnh gia trẻ tuổi Juan Lazaro ngồi bên tay phải ông lại là điệp viên, anh hùng Liên Xô Mikhail Vasenkov (ảnh chụp hồi những năm 80).

Tổng thống Fernando Belaunde Terry của Peru (giữa) không thể ngờ rằng, nhiếp ảnhgia trẻ tuổi Juan Lazaro ngồi bên tay phải ông lại là điệp viên, anh hùng LiênXô Mikhail Vasenkov (ảnh chụp hồi những năm 80).

Cựu sĩ quan tình báo Nga Igor Prelin nói trong một cuộc phỏng vấn: "Tôi đượcbiết đến cái tên Sherbakov chừng vài ngày sau khi các gián điệp Nga ở Mỹ bị bắtgiữ. Sau đó tôi đã gặp các đồng nghiệp, một người nói Sherbakov là điệp viên haimang và ông ta đã phản bội đất nước để đoàn tụ với gia đình đang sống ở Mỹ".Prelin nói: "Vụ đào ngũ của Sherbakov được coi là hành vi phản bội lớn nhất kểtừ sau những vụ bắt giữ của FBI đối với Aldrich Ames năm 1994 và Robert Hanssennăm 2001".

Vị tướng tình báo là nạn nhân của sự phản bội

Trong mạng lưới điệp viên bị phát hiện mới đây, Sherbakov đóng vai trò chínhtrong việc tiết lộ một trong những điệp viên nội gián được đánh giá là có kinhnghiệm và giá trị nhất của tình báo Nga - đó là Mikhail Vasenkov (65 tuổi),người còn được biết đến dưới cái tên Juan Lazaro.

Ngay từ những năm 60 của thế kỷ trước, Vasenkov - Lazaro đã được cử tới Tây BanNha, và từ đây tới Chile để hoạt động dưới vỏ bọc của một nhà nhiếp ảnh. "Ông ấycó khả năng chụp ảnh tuyệt vời, và đã biết biến tài năng của mình thành vỏ bọchữu hiệu cho việc thực thi các nhiệm vụ" - đồng nghiệp của Lazaro nhận xét vềông.

Với lý do tìm kiếm những khung cảnh đẹp, Lazaro đã lang bạt khắp châu Mỹ Latinh,từ đó có nhiều cơ hội làm quen với các chính trị gia và thương gia nổi tiếng -nhiều người trong số này được Cơ quan Tình báo Nga hợp tác không chỉ với vai trònguồn tin, mà còn với nhiệm vụ của những điệp viên ảnh hưởng có giá trị.

Khoảng những năm 70, Vasenkov cưới Vicky Pelaez, một nữ phóng viên người Peru,trước khi cả hai chuyển tới định cư ở Mỹ. Thực ra, đây là kế hoạch đã được phêchuẩn theo yêu cầu nhiệm vụ của tình báo đối ngoại.

Tại Mỹ, gia đình Lazaro sống một cách khá thầm lặng, cho dù bà Pelaez là một nữphóng viên có ảnh hưởng của tờ báo tiếng Tây Ban Nha El Diario, và bản thânVasenkov có nhiều người quen là quan chức cao cấp của phe cánh tả trong đảng Dânchủ.

Cũng nhờ những thành tích xuất sắc cho Cơ quan Mật vụ Xôviết, Vasenkov ngay từnhững năm 80 đã được phong danh hiệu Anh hùng Liên Xô theo một chỉ thị bí mậtcủa giới lãnh đạo tình báo Xôviết hồi đó.

Khả năng và những mối quan hệ của Vasenkov đã gây được ấn tượng đặc biệt với cấptrên của mình. Chẳng hạn như Vasenkov -Lazaro đã khai thác được lịch trình cácchuyến công du nước ngoài của Tổng thống Mỹ trong vài năm trước. Trong suốt thờigian hoạt động của nước ngoài, ông đã kiếm thêm được ba tấm bằng cao cấp khácnhau. Chẳng hạn khi ở độ tuổi 60, Vasenkov đã có được học vị cao cấp về chínhtrị học.

"Trong thời gian hoạt động lâu dài ở nước ngoài, Vasenkov vào vai thành công đếnnỗi ông thực tế đã quên cả tiếng Nga - Một đồng nghiệp trong cơ quan tình báonhận xét - Đối với một chuyên gia ở mức độ cao như vậy, người Mỹ không thể nàolần ra nếu không có kẻ phản bội".

Không lâu trước khi bị bắt, Mikhail Vasenkov đã được phong quân hàm tướng. Quyếtđịnh này chính thức được ký sau vài năm ông được xếp vào danh sách "đã nghỉ hưu",tức là về hình thức có thể từ bỏ hoàn toàn việc hoạt động tình báo. NhưngVasenkov đã không làm như vậy. Ngay cả khi đã bị bắt, mật vụ Mỹ cũng tỏ ra bấtlực trong việc bắt ông phải thừa nhận mối quan hệ của mình với tình báo Nga.

Trước mặt các nhân viên điều tra, người đàn ông 65 tuổi này vẫn khẳng định mìnhlà công dân Mỹ Lazaro, đồng thời sẵn sàng khẳng định mọi chi tiết trong cuộcsống trước đây của mình. Nhiều đồng nghiệp của Vasenkov còn cho rằng, cuối cùngông sẽ được trả tự do vì người Mỹ không có bằng chứng buộc tội.

Tuy nhiên, mọi chuyện đã thay đổi hoàn toàn khi người Mỹ buộc phải đưa tên phảnbội Sherbakov ra đối chất. Khi tên này xuất hiện, yêu cầu Vasenkov phải thú nhậnbằng tiếng Nga, ông vẫn khẳng định không hiểu thứ tiếng này. Cuối cùng,Sherbakov phải trưng ra hồ sơ cá nhân của ông do đích thân hắn mang tới từMoskva. Đến lúc này, Vesenkov mới thừa nhận tên thật của mình, nhưng bổ sungthêm sẽ không có bất cứ khai báo nào khác.

Phải đến khi Vasenkov trở về Moskva sau khi được trao đổi với 4 gián điệp của Mỹhồi tháng 7, người ta mới biết viên tướng tình báo này của Nga đã bị tra tấn gãycả xương sườn. Trong toàn bộ mạng lưới tình báo là nạn nhân của tên phản bộiSherbakov, chỉ có duy nhất một điệp viên - sĩ quan thông tin tác chiến có tênRobert Christopher Metsos - đã kịp thời chạy thoát khỏi nước Mỹ. Tuy nhiên chỉsau đó một thời gian, Metsos cũng bị bắt giữ tại đảo Síp.

Cần nói thêm rằng, tên tuổi của những điệp viên được phía Nga trao đổi với Mỹcũng rất đáng chú ý. Đầu tiên là Alexander Zaporozski, cựu đại tá tình báo đốingoại, bị kết án 18 năm tù vì tội hoạt động gián điệp cho Mỹ. Từng nắm vai tròPhó chỉ huy Ban 1 của Cục Phản gián của SVR, Zaporozski trong suốt 5 năm đã traocho người Mỹ nhiều thông tin mật về hoạt động và biên chế của các cơ quan tìnhbáo Nga. Báo chí còn cho rằng, chính Zaporozski là kẻ đã chỉ điểm cho người Mỹvề hai điệp viên Robert Hansen và Aldrich Aimes.

10 điệp viên của Nga bị bắt giữ do hậu quả sự phản bội của Sherbako

Đối tượng thứ hai là Gennadi Vasilenko, cựu nhân viên KGB và Phó chỉ huy bộ phậnan ninh của kênh truyền hình "NTV Plus". Thứ ba là cựu Đại tá tình báo SergeySkripal bị phát hiện và bắt giữ vào năm 2004. Vì tội trao cho mật vụ Anh nhiềuthông tin quan trọng về các điệp viên Nga đang hoạt động ở nước ngoài, Skripalđã bị kết án 13 năm tù. Cuối cùng là nhà khoa học Nga Igor Sutiagin bị kết án 15năm tù vì tội chuyển giao những thông tin mật về các loại vũ khí mới nhất củaNga cho nước ngoài.

Những hậu quả

Một số chuyên gia Nga cảnh báo câu chuyện về Đại tá Sherbakov không bảo đảm chứanhiều sự thật trong đó. Alexander Golts, chuyên gia an ninh và Phó giám đốc tờbáo mạng độc lập Yezhednevny Zhurnal, nói: "Tôi cho rằng giới lãnh đạo Nga rấtkhó chịu về scandal gián điệp đã khiến cho tình báo của chúng ta trở thành tròhề, cho nên họ đã phải bịa ra câu chuyện về sự phản bội như muốn nói nếu khôngcó kẻ này thì nhóm điệp viên ngầm ở Mỹ sẽ không bị FBI phát hiện và bắt giữ".

Các chuyên gia Nga cũng lưu ý đến ý muốn hợp nhất trở lại hai cơ quan SVR và FSBcủa chính quyền Nga để từ đó làm hồi sinh một cách hiệu quả tổ chức KGB thờiLiên Xô cũ, một cơ cấu an ninh khổng lồ bao hàm mật vụ, phản gián, bảo vệ biêngiới và tình báo hải ngoại. Alexander Golts nói: "Bản chất của câu chuyện giánđiệp này là ý tưởng chúng ta cần quay trở lại với những ngày tháng vinh quang cũcủa KGB. Điều này có đúng không, vào thời đó chúng ta cũng có những kẻ phản bội".

Vụ phản bội của Sherbakov trên thực tế đã không ảnh hưởng đáng kể đến quan hệsong phương Nga - Mỹ. Tuy nhiên, bản thân các cơ quan mật vụ Nga đã phải chịunhững tác động không nhỏ. Đầu tiên, họ buộc phải trao đổi 4 công dân đã hoạtđộng gián điệp cho Mỹ để cứu các điệp viên mới bị phát hiện của mình.

Ngoài ra, quá trình điều tra nguyên nhân vụ đổ bể tại SVR cũng có tác động xáotrộn rất nhiều lên một loạt các cơ quan mật vụ của Nga, kể cả Cơ quan An ninhliên bang (FSB). Giờ đây, đang có nhiều tranh luận về việc, SVR sẽ được cải tổlại, quay trở lại hợp nhất thành một cơ quan tình báo chung như KGB trước đây.Sau vụ đổ vỡ của mạng lưới tình báo quan trọng tại Mỹ trong tháng 6, Giám đốcSVR là Mikhail Fradkov còn có nhiều khả năng buộc phải từ chức.

Điện Kremlin trên thực tế hiện vẫn chưa có những tiết lộ rõ ràng về số phận tiếptheo của SVR. Hơn nữa vào tháng 10 vừa qua, phát ngôn viên của Điện Kremlin đãthông báo về quyết định trao tặng những phần thưởng cao quý cho các điệp viênmới bị phát hiện. Theo một số nguồn tin, một vài điệp viên xuất sắc nhất trongsố này đã được đích thân Tổng thống Medvedev trao tặng huân chương "Vì lòng dũngcảm"

Theo Thái Quân - ThụcMiên
ANTG

TIN LIÊN QUAN