Đến hẹn lại lên, từ 1/5/2011, lương tối thiểu lại được điều chỉnh lên 830.000đồng, tăng 100.000 đồng so với trước. Người dân vẫn bị "ám ảnh" bởi điệp khúc "lươngchưa tăng, giá đã tăng". Cùng nhìn lại các đợt tăng lương để thấy rõ hơn sự "rượtđuổi" này giữa lương và lạm phát.
LTS: Từ ngày 1/5, lương tối thiểu đã được tăng lên 830.000 đồng đối với cánbộ công chức, viên chức lao động trong các cơ quan, đơn vị nhà nước và lựclượng vũ trang. Mức lương tối thiểu chung này được dùng làm cơ sở tính cácmức lương trong hệ thống thang, bảng lương, mức phụ cấp lương và thực hiệnmột số chế độ khác theo quy định.
Chúng tôi xin giới thiệu loạt bài về tăng lương tối thiểu và tácđộng thực với đời sống xã hội.
Lương tối thiểu "rượt đuổi" lạm phát như thế nào?
Trong 10 năm qua, từ 2002 tới 2011, đã có 7 lần điều chỉnh mức lương tốithiểu. Tuy nhiên, vẫn chưa có các thống kê chính thức để phân tích sự thayđổi của lương so với biến động của lạm phát và nền kinh tế.
Theo cách tính toán của TS. Nguyễn Quang A tại diễn đàn về định hướng cải cáchtiền lương công chức thời kỳ 2011-2020 được tổ chức cuối năm ngoái, ta có thểtính mức tăng lương thực từ bảng thống kê trên.
Theo đó, từ 2001 đến 2010, đồng tiền đã mất giá 2,154 lần (nhân (1+CPI) củatất cả các năm). GDP tăng trong thời gian tương ứng là 2,172 lần trong khimức lương tối thiểu của công chức đã tăng 3,952 lần.
Lấy mức tăng lương tối thiểu chia cho sự mất giá của đồng tiền, ta được mức tănglương thực sự (3,952/2,154=1,83 lần), thấp hơn mức tăng GDP (2,172) một chút.
 |
| Từ 2002 tới 2011, đã có 7 lần điều chỉnh mức lương tối thiểu |
Theo TS Nguyễn Quang A thì có lẽ đấy là lý lẽ căn bản của việc điều chỉnh lươngtối thiểu.
Cũng từ bảng thống kê trên có thể thấy 3 cặp năm mà lương tối thiểu không đượcđiều chỉnh là 2001-2002, 2003-2004 và 2006-2007. Trước năm có thay đổi lương tốithiểu, lạm phát đều tăng cao so với các năm trước.
"Chính sách điều chỉnh lương luôn trễ (ít nhất) 1 năm và có lẽ chủ yếu như mộtphản ứng đối với áp lực từ người lao động và dư luận," TS. Nguyễn Quang A phântích.
Tuy nhiên, ông cũng cho rằng chính sách của nhà nước đã điều chỉnh ở mức độ nhấtđịnh lương theo lạm phát và dựa vào lạm phát quá khứ trước khi điều chỉnh.
"Cách điều chỉnh này tốt hơn là cách chỉ số hóa, tức là lương điều chỉnh theochỉ số CPI, vì cách chỉ số hóa rất nguy hiểm. Nó làm hằn sâu "kỳ với lạm phát"và có thể là một nhân tố đẩy lạm phát vào vòng xoáy không kiểm soát được," TS.Nguyễn Quang A nhận định.
Tuy nhiên, bình luận về cách tính này, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằnglạm phát trong những năm qua diễn biến phức tạp hơn nhiều so với các con sốthống kê trên và gây ra những tác động xấu đáng kể cho đời sống của công chức vànhững người làm công ăn lương, nhất là những người có mức lương thấp và không cóthu nhập khác ngoài lương.
Lạm phát nói lên mức tăng giá bình quân trong cả nền kinh tế, song nếu tính theotương quan với tiền lương thì tỉ lệ tăng giá sẽ rất khác nhau giữa những ngườicó mức lương khác nhau, mà số người lương thấp lại chiếm số đông. Ngoài ra, cũngcó nhiều chi phí tăng lên song không được tính vào lạm phát.
"Cần có đánh giá sâu về vấn đề này để tránh sự ngộ nhận rằng chính sách điềuchỉnh tiền lương khi có lạm phát như vừa qua đã là tốt, là ổn cho mọi đối tượnghưởng lương," bà Phạm Chi Lan nhận định.
Liệu có "té nước theo mưa"?
Dư luận vẫn thường lo ngại các DN và tiểu thương sẽ "té nước theo mưa" sau mỗilần tăng lương. Nhiều công chức còn than trời "Lương ơi đừng tăng nữa" vì lolương không đuổi kịp lạm phát.
Trả lời báo chí mới đây, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý Giá (BộTài chính) khẳng dịnh cũng như các lần trước, tăng lương lần này Nhà nước khôngin thêm tiền mà nguồn để thực hiện xuất phát từ thành quả của phát triển kinh tế.
"Như vậy, về nguyên lý thì chúng ta không tăng tiền của tổng nền kinh tế nênkhông gây sức ép đến mặt bằng giá," ông Thỏa nói. "Tuy nhiên, về thực tế vẫn gâysức ép đến mặt bằng giá do quỹ tiêu dùng hàng hóa dịch vụ tăng. Quỹ này trựctiếp ra thị trường và "chui" vào giá hàng hóa, dịch vụ, cộng thêm yếu tố tâm lý"điều tiết" của người bán hàng tác động vào... "
Soi vào các lần tăng lương tối thiểu trước có thể thấy sự điều chỉnh lương íttác động đến mặt bằng giá của các tháng sau đó.
Chẳng hạn như tháng 1/2009, khi lương tối thiểu được điều chỉnh lên 650.000 đồngthì CPI tháng đó tăng 0,32% và tháng sau đó là 1,17% (có cộng hưởng thêm của Tết).Đến tháng 3 thì CPI chỉ còn 0,17%.
Còn năm ngoái, sau khi lương cơ bản được điều chỉnh lên 730.000 đồng, CPI 3tháng sau đó chỉ giao động từ 0,06% đến 0,23%, mức thấp nhất trong năm.
Vì thế, nhiều chuyên gia nhận định việc tăng lương lần này sẽ không đẩy giá lênquá cao.
| |
| (Chỉ số CPI và tốc độ tăng GDP: %; Lương tối thiểu: trăm ngàn) |
"Khách quan là trước khi tăng lương đã tăng giá rất lớn rồi. Khi tăng lương thìngười dân không chịu được nữa nên người được tăng lương vẫn căn cơ, tằn tiện hơn,"ông Nguyễn Minh Phong, Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện nghiên cứu pháttriển KT-XH Hà Nội.
Ông Phong cho rằng trước đây có một thời kỳ cứ tăng lương là giá tăng theo vìkhi đó các yếu tố khác ổn định, không có những tăng khác như vàng, USD... mà chỉtrông chờ vào tăng lương. Nhưng gần đây tăng liên tục các cú sốc khác mà lươngtăng không đáng kể.
Ví dụ tăng giá xăng dầu tăng tới 40% thì lương tăng 10% cũng không ăn thua.Lương thực thực phẩm đã tăng tới giới hạn, thống kê chính thức là trong nướctăng 40% nhưng thực tế có những mặt hàng lên tới 70%, thậm chí 100% .
"Người bán cũng sẽ không đẩy giá lên quá cao nếu không muốn mất khách", ôngPhong nhận định.
Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho rằng DN muốn điều chỉnh giá thì phải đợi chukỳ sản xuất chứ không phải tùy tiện thích tăng giá lúc nào cũng được.
Lãnh đạo DN sẽ phải tính toán để điều chỉnh giá bán theo chi phí sản xuất và sứcép tăng lương từ nhân viên. Thường thì DN phải điều chỉnh dự phòng lạm phát tăng,nhưng nếu tăng giá quá cao thì thị trường sẽ chối bỏ.
TS Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, lại cho rằng tăng lương cơbản và sắp tới điều chỉnh giá bán điện theo thị trường từ 1/6 sẽ tác động khôngnhỏ đến giá cả thị trường. Tuy vậy, ông Kiêm dự báo CPI của tháng 5 sẽ khôngtăng cao như tháng 4.
Theo VEF
