Nuôi dạy con cái chưa bao giờ là một nhiệm vụ dễ dàng. Đó là hành trình dài đầy thử thách, đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và cả những lúc phải nghiêm khắc. Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt với suy nghĩ, cảm xúc và cách trưởng thành khác nhau, khiến việc giáo dục chúng không thể áp dụng một khuôn mẫu cố định. Có những lúc cha mẹ cảm thấy hạnh phúc vì con lớn khôn từng ngày, nhưng cũng có không ít lần rơi vào trạng thái mệt mỏi, hoài nghi chính mình khi con bướng bỉnh, chống đối hay chưa ngoan như mong đợi. Tuy nhiên, dù hành trình ấy có gian nan đến đâu, tình yêu thương và sự kiên trì vẫn luôn là chìa khóa để giúp con trưởng thành một cách tốt nhất.
Mới đây, MXH xôn xao trước bài đăng của phụ huynh Hà Nội trên một hội nhóm về nuôi dạy con cái với khá đông người tham gia, đầu đề của bài viết chỉ cần đọc thôi khiến nhiều người bất ngờ: "Phải làm gì khi cún nó (ý chỉ em bé trong câu chuyện sinh năm 2018, tức năm Mậu Tuất, năm nay 7 tuổi - PV) quay video nói là mình có một người mẹ độc ác, nó quay bằng chính điện thoại mình".
Được biết, người mẹ mở điện thoại ra kiểm tra thì thấy clip con quay. Đáng nói, vừa quay clip con vừa nhổ nước bọt vào màn hình điện thoại vừa nói: "Tôi có một người mẹ rất độc ác".
Người mẹ này chia sẻ thêm, dạo gần đây, con có dấu hiệu học hành chểnh mảng, lên lớp lười viết bài, về nhà cũng không chịu ôn bài. Vì vậy, chị có la mắng, nghiêm khắc răn đe để con có ý thức hơn. Tuy nhiên, mỗi lần ngồi vào bàn học, con lại khóc lóc, còn ở nhà thì nghịch ngợm, leo trèo, phá phách không yên. Ở lớp, cô giáo cũng phản ánh rằng con nói chuyện riêng nhiều, không nghe lời. Trong khi cả gia đình, từ ông bà đến bố mẹ, ai cũng hết lòng chăm sóc và lo lắng cho con.
Khi vô tình thấy đoạn video của con, chị thực sự sốc và đau lòng. Chị băn khoăn không biết mình đã sai ở đâu trong cách dạy con để con có suy nghĩ tiêu cực như vậy. Nhiều lúc chán nản, thậm chí có suy nghĩ muốn mặc kệ con, nhưng cuối cùng vẫn không đành lòng.
"Bất lực thật sự…" - người mẹ nghẹn ngào.
Sau khi bài viết được lan truyền, netizen đã có nhiều ý kiến trái chiều. Nhiều người bày tỏ sự đồng cảm với nỗi lòng của người mẹ, cho rằng việc nuôi dạy con cái chưa bao giờ là dễ dàng, nhất là trong giai đoạn con trẻ bắt đầu có suy nghĩ phản kháng. Họ khuyên chị nên kiên nhẫn, mềm mỏng hơn trong cách dạy dỗ, thay vì chỉ dùng la mắng để ép con vào khuôn khổ.
- Làm cha mẹ đúng là một hành trình đầy thử thách. Đôi khi mình nghĩ đang dạy con tốt, nhưng con lại cảm nhận khác. Chị hãy thử nhẹ nhàng nói chuyện với con, hiểu xem con đang cảm thấy thế nào. Trẻ con đôi khi không biết cách bày tỏ cảm xúc nên dễ có phản ứng tiêu cực như vậy.
- Mình cũng từng rơi vào tình huống tương tự. Con mình lúc nhỏ rất bướng, la mắng nhiều cũng chẳng giải quyết được gì, ngược lại càng đẩy con xa mình hơn. Sau này mình đổi cách tiếp cận, kiên nhẫn hơn, dành thời gian tâm sự với con, mọi thứ dần thay đổi theo hướng tích cực.
- Chắc bé cũng đang có những cảm xúc tiêu cực mà không biết cách giải tỏa. Nếu chỉ mắng mỏ, bé sẽ càng cảm thấy bị áp lực. Thay vì vậy, mẹ nên thử trò chuyện để hiểu con hơn. Có thể bé đang cảm thấy bị so sánh, bị ép buộc, hoặc có vấn đề nào đó ở trường mà mình chưa biết.
- Trẻ con càng bị ép, càng phản kháng. Đôi khi chúng chỉ muốn được lắng nghe và công nhận cảm xúc. Mẹ hãy thử hỏi con: "Con cảm thấy thế nào?", "Mẹ có làm gì khiến con buồn không?"... thay vì chỉ tập trung vào việc con sai ở đâu. Có khi chính sự thấu hiểu mới là chìa khóa để giải quyết vấn đề.
- Dạy con đúng là không thể chỉ dùng mỗi đòn roi hay mắng mỏ. Kiên nhẫn, yêu thương nhưng vẫn phải có nguyên tắc. Nếu bé lười học, thay vì chỉ quát mắng, mẹ có thể tìm cách giúp con thấy hứng thú hơn với việc học, như biến bài tập thành trò chơi chẳng hạn. Con vừa vui, mẹ cũng đỡ căng thẳng hơn.
Tuy nhiên, cũng có không ít người cho rằng cách giáo dục quá nghiêm khắc, thường xuyên la mắng của cha mẹ có thể khiến đứa trẻ cảm thấy bị áp lực, dồn nén cảm xúc, dẫn đến hành động tiêu cực như cách em bé đã làm. Một số netizen góp ý rằng phụ huynh trên nên thử lắng nghe cảm xúc của con, tìm hiểu xem con đang nghĩ gì và gặp khó khăn gì trong học tập thay vì chỉ tập trung vào việc con lười biếng hay nghịch ngợm.
- Trẻ con không tự nhiên mà phản ứng như vậy, có thể bé đang cảm thấy áp lực và không biết cách diễn đạt. Thay vì chỉ trách mắng, mẹ nên ngồi xuống trò chuyện để hiểu con hơn.
- Bị la mắng liên tục sẽ khiến trẻ cảm thấy không được yêu thương, dần dần sẽ xa cách bố mẹ. Đôi khi sự nghịch ngợm hay lười học cũng xuất phát từ tâm lý chán nản, mất động lực. Hãy thử tìm hiểu xem con đang gặp vấn đề gì.
- Khi một đứa trẻ phản kháng bằng cách quay video như vậy, có thể bé đang muốn được chú ý hoặc bày tỏ sự ấm ức của mình. Nếu không xử lý đúng cách, mối quan hệ giữa mẹ và con sẽ ngày càng căng thẳng.
- Học hành quan trọng nhưng tâm lý của con cũng quan trọng không kém. Khi trẻ cảm thấy bị ép buộc, chúng sẽ tìm cách chống đối. Nếu mẹ cứ dùng áp lực để dạy dỗ, con có thể càng trở nên bướng bỉnh hơn.
- La mắng có thể khiến trẻ nghe lời ngay lúc đó, nhưng về lâu dài, trẻ sẽ mất đi sự tự tin và trở nên xa cách với gia đình. Việc lắng nghe và thấu hiểu con không có nghĩa là nuông chiều mà là tìm ra cách giúp con tốt hơn mà không làm tổn thương con.
Làm gì khi con bất mãn, thậm chí chống đối cha mẹ?
Khi một đứa trẻ nói bố mẹ "độc ác", cha mẹ có thể cảm thấy sốc, tổn thương hoặc tức giận. Tuy nhiên, những lời này thường không xuất phát từ sự oán hận thực sự, mà là cách trẻ biểu đạt cảm xúc mạnh mẽ khi cảm thấy bị đối xử bất công, không được thấu hiểu hoặc bị áp lực. Điều quan trọng không phải là cha mẹ phản ứng thế nào ngay lúc đó, mà là cách họ giúp con học cách diễn đạt cảm xúc tích cực hơn.
1. Giữ bình tĩnh, đừng phản ứng ngay lập tức
Phản ứng đầu tiên của cha mẹ có thể là quát lại con, trách mắng hoặc trừng phạt vì cho rằng con hỗn láo. Tuy nhiên, nếu làm vậy, trẻ có thể càng cảm thấy bị áp chế, không được lắng nghe và tiếp tục phản kháng mạnh mẽ hơn. Thay vì vậy, hãy hít thở sâu, giữ giọng nói bình tĩnh, cho con thấy rằng bạn sẵn sàng lắng nghe con thay vì chỉ áp đặt quyền lực.
2. Tìm hiểu nguyên nhân đằng sau lời nói của con
Trẻ con không tự nhiên mà nói những lời như "bố mẹ độc ác". Đó có thể là phản ứng vì bị từ chối điều mình muốn, cảm thấy bị ép buộc, áp lực trong học tập hoặc tổn thương vì điều gì đó. Hãy hỏi con một cách nhẹ nhàng:
- Con nói bố/mẹ độc ác vì điều gì? Con có thể nói rõ hơn không?
- Có phải con đang buồn hoặc tức giận vì điều gì không?
Những câu hỏi này giúp trẻ bình tĩnh hơn và mở lòng chia sẻ suy nghĩ thật sự của mình.
3. Đồng cảm với cảm xúc của con, nhưng vẫn giữ nguyên tắc
Khi trẻ tức giận, điều chúng cần không phải là một cuộc tranh luận mà là sự thấu hiểu. Cha mẹ có thể nói:
- Mẹ hiểu con đang rất giận mẹ, nhưng mẹ không cố ý làm con buồn đâu.
- Bố biết con không vui vì bị bắt học bài, nhưng bố không thể để con lười biếng mãi được.
Điều này giúp trẻ cảm thấy được lắng nghe, nhưng vẫn hiểu rằng có những nguyên tắc không thể thay đổi.
4. Dạy con cách diễn đạt cảm xúc đúng mực
Bố mẹ cần giữ vai trò định hướng, hãy dạy con rằng ngay cả khi con cảm thấy không đồng tình với bố mẹ, hay có mâu thuẫn bố mẹ, con có thể nói rõ cảm xúc của mình một cách khéo léo hơn để không làm tổn thương bất cứ ai. Chẳng hạn:
- Thay vì "Mẹ độc ác quá, con ghét mẹ!", con có thể nói "Mẹ ơi, con thấy buồn khi mẹ không cho con chơi tiếp".
- Thay vì "Bố lúc nào cũng ép con học!", con có thể nói "Bố ơi, con thấy hơi mệt, con có thể nghỉ 10 phút rồi học tiếp không?".
Cha mẹ có thể hướng dẫn con bằng cách nêu gương, khi chính mình cũng dùng lời lẽ bình tĩnh, tôn trọng để giao tiếp với con.
5. Xem xét lại phương pháp dạy con
Nếu trẻ thường xuyên nói bố mẹ "độc ác", có thể cha mẹ cần đánh giá lại cách nuôi dạy. Có phải bạn đang quá nghiêm khắc, hay chỉ tập trung vào kỷ luật mà quên đi sự kết nối với con? Một số điều cần cân nhắc:
- Dành thời gian nói chuyện và chơi cùng con thay vì chỉ tập trung vào việc con có làm đúng hay không.
- Điều chỉnh cách kỷ luật, thay vì chỉ la mắng, hãy thử khuyến khích và tạo động lực cho con.
- Quan sát xem con có đang gặp áp lực từ trường lớp, bạn bè hoặc kỳ vọng của gia đình hay không.
6. Luôn nhắc con rằng bố mẹ yêu con
Dù con có giận dỗi đến đâu, hãy luôn nhấn mạnh rằng tình yêu thương của bố mẹ không thay đổi. Đôi khi chỉ cần một câu nói đơn giản như:
- Dù con có giận mẹ thế nào, mẹ vẫn yêu con.
- Bố không đồng ý với con, nhưng điều đó không có nghĩa là bố không thương con.
Điều này giúp trẻ hiểu rằng, dù có bất đồng, bố mẹ vẫn luôn ở bên cạnh và yêu thương con vô điều kiện.
Khi trẻ nói "bố mẹ độc ác", đừng coi đó là một sự hỗn láo tuyệt đối, mà hãy xem đó là một lời cảnh báo rằng con đang có cảm xúc tiêu cực và cần được giúp đỡ. Sự bình tĩnh, lắng nghe và hướng dẫn của cha mẹ sẽ giúp con học được cách bày tỏ suy nghĩ của mình một cách tốt hơn, đồng thời giúp gia đình gắn kết hơn thay vì tạo ra khoảng cách.
Theo Doisongphapluat
