Dân đường sông ở vùng này ai cũng biết hai câu ca da diết: Ai về nhắn với bậunguồn/ Mít non gởi xuống cá chuồn gởi lên.
Mít nổi tiếng và có lẽ ngon nhất là mít nghệ ở làng trái cây Đại Bường (làng ĐạiBình, miền trung du Quảng Nam) nơi đây có đủ các loại trái cây của cả ba miền.Mà cá chuồn thì chỉ có theo mùa hè, nên gặp dịp, làm sao lại có thể bỏ qua mộttô canh cá chuồn cắt lát dày nấu mít non, thêm vài cộng rau quế với vài đọt ớtnon.
 |
Cá chuồn tanh tanh kèm với vịchát chát của mủ mít tự nhiên thấy hài hoà. Cái cảm giác khi ăn một tô canh nhưthế này, tựa như cái cảm giác thật lâu rồi đội bóng mà mình ưa thích mới thắngmột trận.
| |
Thế nhưng, đâu phải ai cũng cóđược cái cơ may mít non – cá chuồn tươi. Dân miền núi ngày trước thì sẵn mítđấy, nhưng muốn có cá chuồn thì cũng ba bốn ngày đường, giao thông cách trở mà.Và ngược lại, dân miền biển muốn có mít non, cũng lâu không kém. Vậy là, hai bênphải đợi nhau, phải trông chờ vào “ai về” nên cá thì ươn, mít thì héo. Tiếc nuốicái công tình của bậu vận chuyển mít xuống – cá lên, tiếc nuối cái nồi canh mơước không thành… cả hai đành bay vào nồi kho vậy. Và chính trong sự tình cờ này,một đặc sản khác ra đời.
Cá chuồn ươn nên hơi có mùi, làm sạch ruột, giã củ nén, nghệ tươi, hành tím, ớttrái, muối hột, gia vị… nhét vào trong bụng, gấp đôi cá thành hình ếch ngồi, lấylá chuối tươi tước sợi buộc cá lại. Khử dầu với hành củ đập giập, cho cá vào lấymùi và thêm nước liền sau đó. Kho đi một lượt, cho mít non héo xắt hình tam giácnhỏ bằng hai ngón tay vào, thêm ít nước và đun sôi đi sôi lại, thêm gia vị là ănđược.
Món này khác với những món kho thường lệ là nước nhiều nhưng lạt, có thể chanvào bún, mì thay cho nước lèo. Và cái cách ăn này thường phổ biến ở những vùngmà chỉ có mít non hoặc chỉ có cá chuồn hiện diện, nghĩa là phải đợi “giao lưu”với nhau.
Vì vậy, cái nghĩa tình “ai về” là cách mà người hai miền trên dưới (là bậu, lànậu hay là bạn cũng là một) tỏ ý lưu luyến nhau. Cái thông điệp gởi xuống gởilên, hay chở xuống chở lên cũng thế… là cách để giao hảo với nhau, chu toàn sựkhoái khẩu. Đây cũng là cách để lưu luyến một cái tình, một món ăn ngon (nhưngdo bất đắc dĩ) phải chuyển từ canh sang kho, từ tươi sang không tươi, từ dễ sangkhó…
Theo Hiền Hoà
Sài Gòn tiếp thị
