Mổ xẻ nguyên nhân giá tân dược liên tục tăng

Những ai mắc bệnh hiểmnghèo hay có người thân mắc bệnh hiểm nghèo đều nhận thấy giá tân dược quáđắt. Ngoại trừ thuốc hiếm còn có nhiều nguyên nhân vô lý khác khiến tân dượcđắt, ai cũng biết nhưng nó vẫn tồn tại đến nay.

>>

>>

Cơ chế độc quyền

Theo một chuyên gia ngànhdược thì vào những năm 1990 pháp luật quy định nhà sản xuất (NSX) nước ngoàikhi đã đăng ký lưu hành thuốc vào Việt Nam thì tất cả các đơn vị xuất nhậpkhẩu ở Việt Nam có chức năng phân phối đều được mua thuốc của NSX này.

Nhưng 10 năm gần đây, Bộ Y tếban hành quy định cấp số đăng ký cho các loại thuốc (cấp cho cả NSX và nhàphân phối - NPP) thì nảy sinh cơ chế độc quyền. Bởi khi NPP đăng ký một loạithuốc thì NSX không thể bán cho NPP khác ở Việt Nam. Vì NPP có số đăng kýđộc quyền phân phối sản phẩm ấy tại Việt Nam.

Ngoài ra, các NPP còn lợidụng quy định “không nhập khẩu các loại thuốc mới có chứa hoạt chất đã đượcđăng ký với nhiều tên” để củng cố thêm thế độc quyền. Một NPP đăng ký cùnglúc nhiều loại thuốc chứa cùng một hoạt chất để NPP khác không đăng ký thêmđược loại thuốc khác có hoạt chất ấy.

Chính cơ chế trên giúp cácNPP nước ngoài độc quyền giá bán mà không sợ cạnh tranh. Đến năm 2004, Bộ Ytế sửa sai bằng quy định cho nhập khẩu song song các loại thuốc bị áp đặtgiá cao tại Việt Nam nhưng cũng không cải thiện được tình hình vì... mọi sựđã rồi.

Bởi lúc ấy, NPP nắm thế độcquyền đã chiếm hết thị phần phân phối các loại thuốc ấy tại Việt Nam, NSXcũng không dám bán cho NPP khác.

Hoa hồng cho bác sĩ vàbệnh viện

Để cạnh tranh thị phần vớiNPP độc quyền, các NPP được nhập khẩu song song phải chi hoa hồng cho bác sĩđể kê toa thuốc của mình. Các NPP có thế độc quyền cũng đáp trả, cuộc chiến“hoa hồng” bắt đầu.

Hình thức của “hoa hồng” cũngđa dạng, phong phú từ cái phong bì gửi tận tay bác sĩ định kỳ hàng tháng đếnmón quà cho gia đình bác sĩ mỗi dịp lễ lạt, các suất tham gia hội thảo quốctế kèm nghỉ dưỡng ở nước ngoài… Có khi, chỉ chi phí “hoa hồng” cho bác sĩcũng còn cao hơn giá thực của thuốc khi NPP nhập khẩu.

Dược sĩ  N.T.K.A, chủ một nhàthuốc ở Gò Vấp cho biết: “Cùng một loại biệt dược, chỉ có tên thuốc khácnhau nhưng giá chênh lệch nhau đến mấy lần. Khi bệnh nhân đưa đơn đến muathuốc, tôi tư vấn cho họ mua loại thuốc rẻ hơn họ cũng không dám. Vì họ muốnmua đúng theo toa bác sĩ đã kê”.

Theo dược sĩ K.A, nếu thầythuốc có tâm thì kê toa loại thuốc rẻ tiền cho bệnh nhân. Nhưng nếu đã ăn“hoa hồng” của NPP nào rồi thì sẽ kê toa thuốc của NPP đó, dù nó đắt gấp mấylần thuốc cùng loại.

Ngoài “hoa hồng” và chi phíquảng bá, cạnh tranh trên thương trường, các doanh nghiệp (DN) nhập khẩuthuốc còn phải chịu những khoản chi do chính các nhân viên bệnh viện “đòihỏi”.

Dù việc cung ứng thuốc chobệnh viện đã có quy chế đấu thầu hẳn hòi nhưng một chủ DN nhập khẩu chobiết: “Nếu không có thế, không cạnh tranh nổi về giá với các DN khác thìchỉ có cách “chi” mới kiếm được thầu cung ứng thuốc cho bệnh viện”.

Chủ một DN có thầu cung ứngthuốc cho một bệnh viện lớn ở TPHCM cho biết: “Muốn thủ tục nhập thuốcnhanh gọn lẹ thì cũng phải “biết điều” với nhân viên khoa Dược. Muốn đượctrả tiền sớm để có vốn kinh doanh thì phải “chi” cho nhân viên tài vụ”.

Những khoản trên DN bắt buộcphải tính vào chi phí quản lý, kinh doanh thuốc nếu không muốn chịu lỗ. Cácchi phí ấy cuối cùng cũng rơi vào giá thuốc mà người bệnh phải trả, góp phầnđẩy giá thuốc lên tới trời.

Đủ chiêu lách luật

Dù dư luận rất bất bình vìgiá thuốc tây đắt đến bất hợp lý, nhưng sau các đợt kiểm tra định kỳ và độtxuất của ngành y tế đều có kết quả là các hãng thuốc không bán cao hơn giáquy định. Đơn giản vì giá thuốc mà ngành y tế lấy ra so sánh để xem giá bántrên thị trường có quá cao hay không lại chính là giá… do DN nhập khẩu thuốctự khai.

Bởi theo quy định quản lý nhànước về giá thuốc hiện nay thì các DN nhập khẩu tự kê khai giá nhập khẩu,giá bán buôn, giá bán lẻ. Dựa vào “kẻ hở” này, nhiều DN móc mối NSX nâng giáthuốc ngay ở nước ngoài rồi nhập thuốc về, kê khai giá nhập khẩu cao để lấyphần chênh lệch chi “hoa hồng” cho bác sĩ và các khoản mập mờ khác.

Hiện Việt Nam nhập gần 10.000loại thuốc với hơn 900 hoạt chất. Do vậy, ngành y tế không thể nắm hết giácủa các loại thuốc này bán trên thị trường quốc tế để so sánh với giá DN tựkhai. Thậm chí, đối với các loại thuốc thông dụng ngành y tế nắm được giáthực thì các DN cũng có cách lách bằng phương pháp bán hàng lòng vòng trêngiấy. 

Ví dụ công ty A nhập bán chocông ty B thì giá cao hơn 1 chút để đảm bảo lợi nhuận. Công ty B tiếp tụcbán cho công ty C làm giá thuốc cao hơn 1 tí. Công ty C bán lại cho đại lý Dthì giá lại cao hơn…

Chỉ bằng vào mớ hóa đơn, DNnhập thuốc có thể đẩy giá thuốc lên gấp mấy lần mà vẫn không vi phạm quyđịnh quản lý giá thuốc. Đồng thời, nó còn giúp các DN “trốn” một khoản thuếkhông nhỏ.