Thế nhưng, cùng với đó, tổn thương bộ máy vận động liên quan đến tai nạn xe máy, do sử dụng xe máy không đúng cách cũng gia tăng.

Chấn thương cấp tính

Tổn thương vai thường xảy ra khi đi xe máy bị ngã phải chống tay, vai xuống đất. Khi vùng vai bị chấn thương thì xuất hiện cảm giác đau, có thể khu trú hay lan xuống cánh tay. Ở thời điểm chấn thương, có thể cảm nhận tiếng động gãy xương hay rách bao khớp. Khi vận động vùng khớp vai, có thể có các tiếng cọ, mài xát. Khám khớp vai thấy có biến dạng kèm sưng phía trước hõm vai, bờ viền của vai, đường cong phía bên ngoài vai trở nên bất đối xứng so với bên lành.

Trong một số trường hợp, đặc biệt khi gãy xương hay trặc khớp vai, một số cấu trúc thần kinh và mạch máu của vùng vai và tay cũng bị tổn thương như thần kinh nách hay một số thành phần của đám rối thần kinh cánh tay, động mạch nách. Có thể đánh giá sự toàn vẹn của mạch máu bằng cách sờ mạch ngoại vi như mạch quay và trụ. Trong trường hợp trặc khớp vai đơn thuần thì có thể nắn chỉnh khớp. Cần chụp X-quang để kiểm tra, sau đó cố định cánh tay trong sáu tuần.
Tổn thương cổ tay và bàn tay như gãy đầu dưới xương quay khá thường gặp, sau khi ngã chống bàn tay xuống đất. Bệnh nhân thấy đau, sưng vùng cổ tay, đầu dưới xương quay, không thể ngửa cổ tay. Để phát hiện tổn thương phối hợp, cần khám thêm thần kinh trụ, quay, giữa, cũng như mạch quay, trụ. Bệnh nhân cần được nẹp cố định ngay và đưa đi chụp X-quang vùng cổ tay. Có thể chườm đá để giảm đau và giảm sưng nề phần mềm vùng tổn thương.

Tổn thương gối rất thường gặp trong chấn thương do tai nạn. Cơ gân, dây chằng, sụn khớp, sụn chêm thường hay bị nhất. Có trường hợp bị máu tụ ở phía trước xương bánh chè hay thậm chí tràn máu khớp do dập đầu gối xuống nền đường.

Bong gân cổ chân: rất phổ biến. Tổn thương do trẹo chân vào trong thường gặp hơn là trẹo chân ra ngoài. Khi khám có thể thấy đau sưng, cổ chân có thể bị xoắn lại khi vận động, bước hụt, bước vào chỗ trũng. Phụ nữ thường hay đi giày cao gót, dễ lúng túng khi xử lý tình huống và khi bị ngã thì thường bị nặng hơn so với người không đi guốc cao gót. Thường thấy đau gót chân. Nếu tải trọng quá lớn, đột ngột có thể làm đứt gân Achilles.

Tổn thương mạn tính

Tổn thương phần mềm bàn cổ tay: hay gặp nhất là viêm gân gấp các ngón tay, còn gọi là ngón tay lò xo vì ngón tay đau khó duỗi thẳng, gắng sức mới “bật” thẳng được ngón tay như lò xo bật ra. Nguyên nhân do bàn tay thường xuyên ở tư thế co gấp để điều khiển phương tiện và bóp phanh, đặc biệt ở người dùng xe tay ga.

Viêm gân cơ bám vào đầu dưới xương cẳng tay, ở phía mỏm trâm quay hay trâm trụ, thường gặp hơn ở phụ nữ do có gân dây chằng cổ tay lỏng lẻo, khi điều khiển xe để giữ thăng bằng thì phải gắng sức, đặc biệt là ở những người đi xe tay ga (lốp rộng bản, gây ma sát lớn). Bệnh nhân thường đau vùng cổ tay, phía mỏm trâm trụ hay trâm quay, đau tăng lên khi đi xe máy.

“Nên chọn xe vừa với khổ người, chiều cao của mình, không chọn xe quá to, quá nặng, khó điều khiển. Chỉ chọn xe tay ga khi đủ khả năng điều khiển, chứ không nên chọn vì ý thích hay để phô diễn”.
Khuỷu tay cũng dễ bị tổn thương, đặc biệt là viêm gân vùng mặt ngoài của khuỷu. Khám lâm sàng có thể thấy sưng nhẹ vùng lồi cầu ngoài xương cánh tay, kèm theo điểm đau khu trú, đau tăng lên khi ngửa cổ tay.

Khớp vai cũng dễ bị tổn thương, do bao khớp vai có cấu tạo rất lỏng lẻo, rộng rãi. Chủ yếu là tổn thương các gân cơ quanh khớp vai như gân cơ trên gai, cơ nhị đầu cánh tay. Thường gặp thể viêm quanh khớp vai đơn thuần. Đau vai xuất hiện khi làm một số động tác như chải đầu, gãi lưng, với lấy đồ vật. Người bệnh thường đau ở mỏm cùng vai.

Để hạn chế tổn thương

Nên chọn xe vừa với khổ người, chiều cao của mình, không chọn xe quá to, quá nặng, khó điều khiển. Chỉ chọn xe tay ga khi đủ khả năng điều khiển, chứ không chọn vì ý thích hay để phô diễn.

Không dùng lực để di hay nhấc đuôi xe khi xếp xe ở bãi vì rất có hại cho tay và cột sống. Không nhấc đuôi xe để dựng xe bằng chân chống giữa, vì cơ thể sẽ phải chịu toàn bộ tải trọng của xe. Tốt nhất là dùng bàn chân cố định chân chống giữa, sau đó dùng lực toàn thân đẩy xe ra phía sau để dựng chống. Người yếu sức hay phụ nữ chỉ nên dùng chân chống bên. Khi đưa xe lên nhà qua bậc thềm, không nên dùng sức mà đề xe và dùng sức máy đưa xe lên. Khi quay chiều xe, đặc biệt khi ở trong ngõ cũng không dùng sức rê đuôi xe mà nên dùng chân chống bên để quay xe, hay dùng tay lái trước để điều khiển xe quay nhẹ nhàng.

Theo SGTT