Văn hóa ẩm thực của một dân tộc, là một vấn đề mang ý nghĩa rất rộng, luôngắn với sự hình thành lịch sử phát triển xã hội con người và thể hiện độcđáo chính bản sắc văn hóa của dân tộc ấy.
Nó sâu đậm vào mỗi tính cách sống, ở, làmngười của một cộng đồng, dân tộc và không lệ thuộc vào nhiều hay ít, lớnhay nhỏ... đều có giá trị của bản sắc nghệ thuật độc đáo riêng. Ngườidân tộc Khmer Nam bộ, Bảy Núi (An Giang) cũng vậy.
Sau đây là vài món “đặc sản” tiêu biểu, giớithiệu để chúng ta cùng tham khảo.
1. Món mắm (bò hốc)
Người dân tộc tìm bắt các loại cá trong đồng rạch, ao đìa như cá rô, cásặt, cá chốt, cá trê, cá lóc... về làm sạch (đánh vảy, nhưng không mổbụng) cho vào cà om, khạp, hũ... rải muối hột vào rồi gài cứng, đậy nắptrong một thời gian, sau đó giở ra chế biến bằng nhiều loại món ăn: mắmchưng, mắm kho hay ăn mắm sống - có chế biến thêm mắm chưng cho vào ítlá chanh, lá gừng xắt nhỏ, mắm sống thêm ớt, nước chanh, đường cát... vàcác loại rau sống, chuối chát, khế... riêng mắm (bò hốc kho) thì khonguyên con mắm nguyên thủy không chế biến thêm gia vị. Nói chung - mắmlà món chi phối tất cả món ăn khác như còn được nêm vào rất nhiều món(đây là vị nêm đặc thù của người dân tộc) như vào canh sim lo, bò xào lágiang, canh môn, nước bún cari... hay làm nước chấm cá nướng, ếch nướng,rắn nướng...
1. Món mắm (bò hốc)
Người dân tộc tìm bắt các loại cá trong đồng rạch, ao đìa như cá rô, cásặt, cá chốt, cá trê, cá lóc... về làm sạch (đánh vảy, nhưng không mổbụng) cho vào cà om, khạp, hũ... rải muối hột vào rồi gài cứng, đậy nắptrong một thời gian, sau đó giở ra chế biến bằng nhiều loại món ăn: mắmchưng, mắm kho hay ăn mắm sống - có chế biến thêm mắm chưng cho vào ítlá chanh, lá gừng xắt nhỏ, mắm sống thêm ớt, nước chanh, đường cát... vàcác loại rau sống, chuối chát, khế... riêng mắm (bò hốc kho) thì khonguyên con mắm nguyên thủy không chế biến thêm gia vị. Nói chung - mắmlà món chi phối tất cả món ăn khác như còn được nêm vào rất nhiều món(đây là vị nêm đặc thù của người dân tộc) như vào canh sim lo, bò xào lágiang, canh môn, nước bún cari... hay làm nước chấm cá nướng, ếch nướng,rắn nướng...
![]() |
Lẩu mắm PROCHÔC (bò hốc) |
2. Các loại bún nước (Num b”chốc)
Các món nước đi đôi với bún, cũng rất phong phú, đa dạng như bún nướccá, bún nước ngãi, bún cari... Nước để ăn cùng món bún thường nấu với cálóc, cá trê, hoặc tép, tôm khô...được rỉa ra từng miếng nhỏ vào trongnồi nước tổng hợp, có gia vị, nấu với ngãi (bún ngãi), nấu với sả, nghệ,cari (bún cari)... nhưng đặc biệt phải có chấm vào một ít chất nêm củamắm (bò hốc) và chút nước cốt dừa.
Riêng bún thì không mua ở các lò màtự làm bằng gạo xay thành bột, rồi rút và ép bằng cối thủ công, nên cọngbún dai và lớn hơn bún thường bán ngoài chợ của người Việt. Kèm với búnlà gỏi gồm chút giá, chút bắp chuối xắt mỏng hay rau muống xắt mỏng, ítrau thơm như rau răm, diếp cá, quế... Đặt nồi nước đun sôi liên tục. Chogỏi vào đáy tô, rồi bún, cá... đổ nước vào, chắt ra 2 lần cho bún và gỏithấm nóng, xong cho nước vào ngang mặt bún, rải lên vài miếng rau thơmvà đôi ba trái ớt hiểm (giống ớt chim ỉa), riêng bún cari, bún ngãi cónơi rắc lên thêm ít đậu phộng đâm nhỏ, nếu ai ăn mặn thì nêm thêm nướcmắm trong.
3. Các món canh
Người dân tộc rất nhiều món canh nóng, phải kể phong phú nhất là canhsim lo. Gồm nhiều thứ chế biến vào như: canh sim lo thập cẩm, sim lomít, sim lo bình bát... Các món canh như canh môn, canh thốt lốt non,canh củ hủ dừa, củ hủ đủng đỉnh...
Nếu như sim lo của người Việt được bào chế bằng nhiều thứ như bắp chuốixắt nhỏ, nấu với đầu hoặc xương cá khô, thêm chút mắm, gia vị, rau om,nhiều ớt... Thì canh sim lo của người dân tộc khá phong phú hơn. Và dùnấu với bất kỳ thực phẩm thực vật nào, thì cũng phải có chút vị mắm (bòhốc) làm chuẩn (mắm cá sặt càng ngon). Mắm cho vào nước nấu thật nhừ,lược bỏ xương, lấy nước rồi cho vào ba bốn gốc sả đập giập. Nếu nấu vớimít non, cho mít non vào, nấu với bình bát cho bình bát vào, cá lóc rỉalấy thịt - nếu không cũng là tép, tôm khô bỏ vào nấu...
Xem ra, ẩm thực của một dân tộc nào đều cũng mang giá trị nghệ thuật chếbiến riêng - nói cách khác - nấu cho đúng cách, ăn cho đúng kiểu, thưởngthức cho đến tận cùng niềm vui thú ẩm thực dù dân dã, đồng quê, đơn giảnhay cầu kỳ sang trọng cũng rất cần có một cách nhìn - đó là tấm lòng vàtâm hồn ăn uống nữa... mang đậm nét đặc trưng nguồn cội, tổ tiên... Điểmrất chung của người Việt và người dân tộc Khmer ta là rất thảo ăn. Khicó lễ, cúng tại chùa mỗi nhà quảy một mâm đem đến cúng và đợi khách ănxong đem tô chén về, khi thấy các món ăn còn nhiều thì buồn lắm... Vìvậy, không chỉ người Kinh, mà văn hóa ẩm thực Khmer cũng có nhiều cáchthể hiện mời nhau dùng bữa như si bay, hợp bay, pi sa bay, chhanh bay...(mời ăn cơm, dùng cơm, thỉnh dùng cơm...).
TheoBáo Hậu Giang