Anh cho biết, mọi thủ tục giấy tờ, đăng kiểm, thuế má... đều đã hoàn chỉnh nhưng lại chưa được Hải quan xác nhận tờ khai nguồn gốc nên không thể đăng ký. Tiền đã trả, giấy tờ đã làm nhưng xe thì đành "đắp chiếu" để đấy...

Anh Huy, đại diện doanh nghiệp nhập lô hàng xe Kia Morning Van bán cho anh Bình cũng than thở: "Chúng tôi bó tay!". Bởi lẽ, dù đang là thời điểm "cháy hàng", nhu cầu xe tải Van của thị trường không hề nhỏ nhưng toàn bộ những lô hàng xe tải Van Kia Morning và Deawoo Matiz nhập khẩu về đều đang phải "đắp chiếu"...

Đen đủi

Anh Thanh Bình cho biết: "Mình đã định mua xe từ hồi tháng 5. Nhưng "bỗng nhiên" hồi đó, xe Van (có tờ khai nguồn gốc được Trưởng, Phó phòng Nghiệp vụ thuộc Cục Hải quan Hải Phòng ký - PV) bị dừng đăng ký trong 5 ngày. Mình "săn" xe Van đã lâu, cũng biết khá nhiều chuyện "lùng nhùng" về quản lý quanh chiếc xe nhạy cảm này. Nhưng chỉ sau 5 ngày, xe Van lại được "thông quan" trở lại. Sau đấy, bạn bè mình cùng mấy người mua xe, đăng ký bình thường. Xe chạy tiện, giá cả lại phải chăng, phù hợp với nhu cầu nên vợ chồng mình lại quyết định mua".

Tuy nhiên, anh Bình chọn mua xe vào đúng thời điểm... đen đủi. Ngày 23/06, anh đặt tiền mua chiếc Kia Morning Van màu ghi, dung tích xi lanh 999 cm3, 2 chỗ ngồi, trọng tải 300kg, nhập khẩu từ Hàn Quốc. Chiếc xe này được Công ty HV... nộp thuế nhập khẩu vào ngày 15/06 và được thông quan. Ngày 19/06, chiếc xe này được chuyển về đến Hà Nội và giao cho anh Bình với lời hứa 2 tuần nữa sẽ giao đủ bộ giấy tờ để đi đăng ký.

Ngày 02/07, Cơ quan đăng kiểm đã cấp giấy chứng nhận chất lượng, an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của xe cơ giới nhập khẩu cho chiếc xe này. Nhưng khi anh Bình cầm toàn bộ giấy tờ quay trở lại cơ quan hải quan để lấy xác nhận tờ khai nguồn gốc thì được cơ quan hải quan trả lời anh là phải... chờ vì "vướng" công văn số 3744/THCQ-GSQL của Tổng cục Hải quan, vừa được ban hành vào ngày 26/06.

Nguyên nhân "tắc" của xe Van nhập khẩu lần này rất... cũ, là vì cơ quan quản lý cho rằng chúng có kiểu dáng giống xe du lịch. Theo công văn số 3744/THCQ-GSQL của Tổng cục Hải quan, qua kiểm tra nhận thấy loại xe Kia Morning Van, Deawoo Matiz Van có kiểu dáng giống xe chở người 5 chỗ ngồi kiểu "Kia Morning" và "Deawoo Matiz". Cụ thể: Xe có 5 cánh cửa (4 cánh cửa hai bên và một cửa hậu), khung xe, các góc độ phía trước, phía sau, sườn bên trái, sườn bên phải, kích cỡ lốp xe, kích cỡ thước bao, chiều dài cơ sở, vết bánh trước xe, vết bánh sau xe, hệ thống âm thanh, phần Tab-lô tính từ hàng ngồi phía trước.

Từ đó, Tổng cục Hải quan đưa ra ý kiến chỉ đạo: Cơ quan hải quan tại cửa khẩu cần mô tả chi tiết, chụp ảnh toàn bộ xe và các chi tiết được mô tả lưu kèm hồ sơ hải quan nhập khẩu, tạm giải phóng hàng, nhưng chưa tính thuế, chưa xác nhận Tờ khai nguồn gốc.

Sao lại thế?

Trong số những chiếc xe tải Van nhập khẩu bị "dừng" thông quan lần này, chiếc Kia Morning Van của anh Bình có lẽ là đen đủi nhất vì đã... kịp đóng thuế nhập khẩu và đi làm đăng kiểm nhưng chưa kịp lấy được xác nhận của Hải quan vào tờ khai nguồn gốc nên đành... đắp chiếu tại tư gia. Nỗi bực bội của anh Bình không phải vì chuyện Tổng cục Hải quan "bỗng dưng" ra công văn số 3744/THCQ-GSQL mà là sau khi có công văn này (sau ngày 26/06), các cơ quan chức năng liên quan... vẫn tiếp nhận tiến hành các thủ tục khác cho anh mà không hề có một lời giải thích, tư vấn nào... Còn hầu hết các chiếc xe tải Van được nhập về dù được "tạm giải phóng" nhưng thực tế là cũng "đắp chiếu" tại kho, bãi của doanh nghiệp nhập khẩu. Anh Hùng, giám đốc điều hành một doanh nghiệp hiện "tắc" đến 30 chiếc xe Matiz Van nhập khẩu cho biết: "Hải quan bất ngờ thông báo chưa xác nhận tờ khai nguồn gốc cho xe Kia Morning và Daewoo Matiz van khiến doanh nghiệp "trở tay không kịp". Hàng đã nhập về, khách đã đặt mua nhưng không có xác nhận Tờ khai nguồn gốc nên không thể đăng ký được. Nhiều người đã nhận xe nhưng không đủ kiên nhẫn "đợi giấy" nên đã trả lại xe và đòi hoàn tiền".

Theo công văn của Tổng cục Hải quan, xe Van chưa được xác nhận nguồn gốc sẽ chưa tính thuế. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn phải nộp thuế những xe này vì nếu không, doanh nghiệp sẽ không được phép làm thủ tục nhập khẩu cho các lô hàng tiếp theo. Anh Tuấn, chủ một salon ô tô chuyên nhập khẩu xe từ Hàn Quốc, mà xe Van là chủ lực cho rằng: "Dòng xe Van này rẻ, tiện dụng nên sức mua của NTD rất tốt. Hầu hết NTD phải đặt mới có xe và xe nhập về là bán hết ngay. Nay xe thì nằm phơi nắng mưa ở ngoài bãi, vốn đọng, lãi ngân hàng phải trả, lại thêm khách hàng thúc bách, mất uy tín. Nguy cơ "sập tiệm" ngay trước mắt".

Xe Van "nội" đắt hàng

Điều khiến những NTD như anh Bình cảm thấy "khó hiểu" nhất là trong khi xe Van nhập khẩu (lần này là Kia Morning Van và Deawoo Matiz Van) bị "tuýt còi" vì lý do "giống xe du lịch" thì loại xe Van cùng loại sản xuất trong nước (Chervolet Spark Van do liên doanh Vidamco đang lắp ráp) lại được bán và đăng ký bình thường.

(Chervolet Spark chính là Matiz Joy trên các thị trường khác). Về mặt hình thức, so với xe Deaoo Matiz Van nhập khẩu từ Hàn Quốc thì các loại xe này chỉ khác... nhãn mác. Các thông số kỹ thuật cũng tương đương. Đồng thời, chiếc xe Chervolet Spark do Công ty ô tô Việt Nam - Deawoo lắp ráp. Chỉ trong tháng 7, sau khi xe Van nhập khẩu bị "tắc" thì số lượng Spark van bán ra đã tăng gần 50% so với hàng trước đó. Đối thủ lớn nhất của Deawoo Matiz (hay Chervolet Spark) là Kia Morning cũng đã được liên doanh Kia - Thaco nhập về một dây chuyền sản xuất Kia Morning Van và sản phẩm này cũng sẽ sớm xuất hiện trên thị trường Việt Nam.

Như vậy, nếu lý do vì vẻ bề ngoài của xe Matiz Van hay Kia Morning Van nhập khẩu quá giống xe du lịch và NTD trong quá trình sử dụng dễ dàng "hô biến" xe Van thành xe du lịch thì khả năng đó cũng (gần như là đương nhiên) sẽ xảy ra với dòng xe Spark Van! Và điều này không phải do lỗi của doanh nghiệp. Anh Tuấn cho rằng: "chúng tôi nhập xe Van, nộp thuế xe Van, bán giá Van, có đầy đủ giấy tờ xác minh đó là xe Van. Còn khách hàng tự ý thay đổi kết cấu xe, lắp thêm ghế sau khi mua xe thì họ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Mà nếu khó quản lý, muốn hạn chế dòng xe này thì phải hạn chế cả xe nội lẫn xe ngoại, và phải có lộ trình để các doanh nghiệp còn kịp xoay sở".

Cả NTD và doanh nghiệp nhập khẩu đều cho rằng: Việc Cục hải quan chưa xác nhận Tờ khai nguồn gốc cho những lô xe Van đã nhập trong hơn 2 tháng đã khiến họ gặp rất nhiều khó khăn. Họ sẵn sàng chấp hành mọi quyết định của các cơ quan chức năng nhưng hiện nay chưa cơ quan nào đưa ra hướng giải quyết gì ngoài lời hứa... chờ. Các cơ quan chức năng còn "đùn đẩy" nhau thì cả NTD lẫn doanh nghiệp còn phải chịu thiệt hại dài dài"...

Theo Sơn Minh