Nên tiếp tục “tháo” trần lãi suất huy động!

Đây không phải là lần đầu tiên các ngân hàng thương mại được thực hiện cơ chế “lãi suất thỏa thuận”

Một kiểu “méo mó” khác là mức lãisuất huy động cho các kỳ hạn ngắn, trung và dài là như nhau mặc dù độ rủi ro làrất khác nhau. Kết quả là, các ngân hàng thương mại phải tìm mọi cách lách thôngqua các hình thức tặng tiền, tặng quà..., nên chi phí vốn của ngân hàng thươngmại vượt cả 12% theo mức trần quy định.

Để bù đắp chi phí này, cũng như doanh nghiệp vay được vốn trung và dài hạn, giữacác ngân hàng thương mại và doanh nghiệp đã ngầm chấp nhận một số loại phí màchỉ có tổ chức tín dụng với khách hàng đó mới tường tận.

Nhưvậy, cho phép áp dụng lãi suất thỏa thuận vừa tạo điều kiện cho doanh nghiệp vayđược vốn với giá thỏa thuận minh bạch, vừa chấm dứt tình trạng phí “ngầm” trongbản thân mỗi tổ chức tín dụng mà Ngân hàng Nhà nước cũng khó kiểm soát.

Thế nhưng, Ngân hàng Nhà nước chỉ mới “tháo” trần lãi suất cho vay, doanhnghiệp và ngân hàng thương mại được lợi trong khi người gửi tiền lại thiệt?

Chỉ những người gửi tiền nhỏ lẻ là không được lợi còn các doanh nghiệp, tập đoànvốn có khoản tiền gửi lớn đã và đang được hưởng mức lãi suất cao hơn mức lãisuất công bố. Các hình thức thưởng lũy tiến trên giá trị và thời hạn gửi tiềncho thấy mức lãi suất thực tế không chỉ dừng lại ở 10,499%/năm cho các kỳ hạnkhác nhau như các ngân hàng thương mại niêm yết.

Điều này cho thấy nếu không xử lý đầu ra của lãi suất sẽ dẫn đến tình trạng méomó và không minh bạch về giá vốn.

Tất nhiên, một khi các khoản vay trung và dài hạn được thực hiện theo lãi suấtthỏa thuận, trong khi lãi suất các khoản vay ngắn hạn lại bị chặn bởi các giớihạn hành chính, sẽ lại làm nảy sinh kiểu méo mó khác. Ranh giới giữa ngắn và dàihạn là rất gần và có thể bị lợi dụng.

Ví dụ, khoản vay ngắn hạn là 365 ngày không được áp dụng lãi suất thỏa thuận,nhưng cho vay 366 ngày sẽ được chuyển sang thời hạn trung và dài hạn, lại có thểthỏa thuận. Khắc phục vấn đề này cần một sự thanh tra giám sát chặt chẽ của Ngânhàng Nhà nước, cũng như tiếp tục thực hiện lãi suất thỏa thuận đối với lãi suấtcho vay ngắn hạn và lãi suất huy động vốn.

Và như vậy, lãi suất cơ bản giữ vai trò gì?

Đã có rất nhiều ý kiến xung quanh vấn đề này, và trong chỉnh sửa Luật Các tổchức tín dụng tới đây trình Quốc hội cũng có ý kiến cho rằng nên bỏ hoặc thaythế lãi suất cơ bản. Thực ra, lãi suất cơ bản chỉ đóng vai trò định hướng, đểxem xét, tiên liệu xu hướng giá vốn trên thị trường.

Do đó, một khi bỏ lãi suất cơ bản cần có một loại lãi suất khác để trên cơ sở đóđịnh hướng thị trường. Tuy nhiên, chọn loại lãi suất nào làm đựơc vai trò nàycũng cần tính tới.

Thông tư 07 ra đời có mâu thuẫn với quy định của Luật Dân sự về lãi suất?

Luật Dân sự quy định như vậy để hạn chế tình trạng tín dụng nặng lãi. Trong thựctế hiện nay, khi lãi suất cơ bản chưa điều chỉnh, nếu lãi suất cho vay vẫn tốiđa 12%, dẫn đến tình trạng lãi suất cho các khoản vay ngắn, trung và dài hạn lànhư nhau cùng những điểm “méo mó” như đã phân tích ở trên.

Nếu cứ vương vấn, ràng buộc chặt bởi quy định của Luật Dân sự, thì sẽ rất khó.Đến lúc nào đó, khi thực hiện sửa chữa các văn bản luật của Việt Nam cần tínhđến việc sữa chữa những điểm phù hợp với thực tế hoạt động của thị trường tiềntệ hiện nay.

Trên thị trường tiền tệ Việt Nam, biện pháp hành chính này chấm dứt lại đến“thời” của biện pháp hành chính khác, có cách nào làm thị trường vận động hiệuquả mà không cần biện pháp hành chính ngắn hạn không, thưa bà?

Không có một nước nào mà nhà nước không can thiệp vào hoạt động kinh tế tàichính khi cần thiết, chỉ khác nhau ở mức độ, phạm vi và cách can thiệp mà thôi.

Cũng như một số nước trong cuộc khủng hoảng tài chính vừa qua, việc chúng ta ápdụng các công cụ hành chính trong quản lý kinh tế là cần thiết, nhưng phải biếttừng bước thay thế khi điều kiện có thể. Việc ban hành Thông tư 07 là bước đicần thiết để tiến tới lãi suất thỏa thuận như đã thực hiện năm 2002.

Theo Lê Trà