Nếp nhà Tràng An

Hà Nội thay đổi từng ngày, cáiồn ào nông nổi giống như một "tác dụng phụ" của phát triển mà người ta phảichung sống, bất chấp lòng mình có yêu hay không. May thay, phong thái thanhlịch, đơn sơ nhưng trang nhã, lối sống trọng nề nếp và thẩm mỹ của người TràngAn vẫn được lưu giữ trong những mái ấm của nhiều gia đình Hà Nôi gốc. Đôi vợchồng nhà nhiếp ảnh Nguyễn Hữu Bảo - NSND, diễn viên điện ảnh Như Quỳnh có mộtđiện ảnh Như Quỳnh có một nếp nhà như thế.

Danh gia vọng tộc

Như Quỳnh là ái nữ của hai nghệsĩ Tiêu Lang - Kim Xuân, cặp tài tử nổi tiếng một thời của sân khấu cải lươngphía Bắc. Dáng vóc mảnh mai, nét mặt đẹp đài các, đôi mắt nhung thăm thẳm lúcnào cũng như thoáng buồn - Kim Xuân, cô đào thương của đoàn cải lương Kim Chung(tiền thân của đoàn Chuông Vàng, Hà Nội) như được sinh ra để thể hiện các vaihồng nhan bạc mệnh. Kim Xuân là nữ diễn viên đầu tiên thủ vai Thúy Kiều trên sânkhấu kịch hát. Gần một thế kỉ trôi qua, đã bao lượt Kiều xuất hiện trên sân khấuqua diễn xuất của nhiều lứa diễn viên, nhưng NS Kim Xuân vẫn xứng với sự tônvinh là "nàng Kiều khả ái nhất".

Chủ đoàn cải lương Kim Chung cóngười em trai tên Tiêu Lang, tướng mạo tuấn tú, đàn hay ca ngọt, thường đệm đàncho Kim Xuân hát. Rồi họ đóng cặp với nhau, với cách diễn giản dị, xúc động vàđầy thuyết phục, những vở ca kịch Đời cô Lựu, Trinh nữ Xuân Hương, Nàng tiên MẫuĐơn, đặc biệt là Kim Trọng - Thuý Kiều, đã đưa tên tuổi Tiêu Lang - Kim Xuânthành cặp nghệ sĩ nức tiếng một thời. Như Quỳnh giống mẹ như hai giọt nước.Trước khi đến với điện ảnh, Như Quỳnh là diễn viên cải lương. Dường như duyênnghiệp, vai đầu tiên của Quỳnh là Thúy Kiều. Nếu không bị điện ảnh quyến rũ,không biết liệu "Kiều con" có soán mất danh xưng "nàng Kiều khả ái nhất" của mẹ?

Như Quỳnh và chồng - nhà nhiếp ảnh Hữu Bảo

Hà Nội thời thuộc Pháp có hiệuvải Tam Kỳ nổi tiếng khắp Bắc-Trung-Nam. Hiệu Tam Kỳ chủ yếu buôn lụa Hà Đông,lấy sòng phẳng, sự trung thực làm vốn, nên những mặt lụa tốt nhất luôn được bạnlàm ăn để dành cho nhà Tam Kỳ. Có uy tín trong giới thầu vải của Hà Nội, thươnglái từ Sài Gòn - Đà Nẵng ra, từ Cao Bằng - Lạng Sơn về, từ Pháp - Trung Quốc -Lào - Ấn Độ - Mã Lai...nghe tiếng tơ lụa Tam Kỳ cũng đến đặt mối làm ăn. Ông chủTam Kỳ là Nguyễn Hữu Nhâm - một nhà tư sản yêu nước của Hà Nội. Ông bà Tam Kỳ có10 người con thành danh ở các ngành nghề: bác sĩ, kỹ sư, nhà giáo...Nhưng đặcbiệt các con trai của ông bà không ai nối nghiệp thương gia mà đều theo lĩnh vựcnghệ thuật như: đạo diễn Nguyễn Hữu Hồng, đạo diễn Nguyễn Hữu Luyện, NSND - nhàquay phim Nguyễn Hữu Tuấn, nhà nhiếp ảnh Nguyễn Hữu Bảo.

Trong kháng chiến, ông bà Tam Kỳtừng nuôi giấu cán bộ Việt Minh, may cả kho quần áo tặng bộ đội Nam tiến, Chínhphủ non trẻ kêu gọi sự hiệp lực của các nhà tư sản trong Tuần Lễ Vang - ông bàđã hiến 300 ký vàng cho công quỹ quốc gia. Giải phóng Thủ đô, Nhà máy da ThụyKhuê bị tê liệt, ông Tam Kỳ vận động gần 100 nhà tư sản Hà Nội góp vốn để mualại nhà máy từ tay người Pháp. Trong vai trò giám đốc, ông đã đưa nhà máy hoạtđộng hiệu quả trở lại. Năm 1959, Hà Nội tiến hành cải tạo tư sản, nỗi oan ập đếnvới nhà tư sản yêu nước Tam Kỳ. Gia sản bị tịch thu, bị khai trừ Đảng với lý do"thuộc thành phần tư sản" - ông nhẫn nhịn không phản đối, vẫn tiếp tục quánxuyến nhà máy da với cương vị người trông coi kỹ thuật. Mãi sau này, Chính phủđã ghi nhận gia đình cụ Nguyễn Hữu Nhâm "Có công với nước". Thời gian trôi, bâygiờ cái tên ông chủ Tam Kỳ chỉ còn sống trong ký ức của những người Hà Nội xưa.

Đám cưới của Hữu Bảo -"cậu côngtử út" nhà Tam Kỳ và Như Quỳnh - giai nhân phố cổ, khiến Hà Nội xôn xao mộtthời. Nếu hôn nhân của giới nghệ sĩ thường khiến người ta nghi ngại về sự antoàn thì Hữu Bảo - Như Quỳnh lại bên nhau yên ả và bền bỉ. Họ cùng trải quanhững ngày vất vả hay an nhàn với một phong thái sống thư thả, khiêm nhườngnhưng không kém phần tinh tế, những thứ được thụ hưởng từ nền nếp gia phong.

Nếp nhà - "của để dành" chocon cháu

Tổ ấm của Hữu Bảo và Như Quỳnhnằm trong một phần nhà 48 Hàng Đào (tòa nhà rất rộng này trước kia thuộc gia sảncủa cụ Nguyễn Hữu Nhâm, là địa chỉ của thương hiệu lụa Tam Kỳ). Họ sống chậmrãi, thung dung, lịch lãm trong một không gian ấm cúng và rất đỗi giản dị. Nơiđó, họ để lại bên ngoài cánh cửa những sáo danh "ngôi sao", "nghệ sĩ". Nếu khôngbận đóng phim, Như Quỳnh chỉ ở nhà. Chăm chút bữa cơm cho chồng con, thư giãnbằng việc đọc sách và xem phim một mình, những xô bồ ngoài kia dường như chẳngbao giờ là nỗi bận tâm của người phụ nữ này. Là người của công chúng, nhưng NhưQuỳnh lại không hợp với đám đông. Có vẻ như những xôn xao phù phiếm của "giớiceleb" hoàn toàn xa lạ với Như Quỳnh. Chị ưa cách sống kín đáo, khiêm nhường củanhững người phụ nữ Hà Nội cũ. Chính nhan sắc uể oải mà thanh khiết, nét đẹp sangtrọng và bí ẩn, mang đậm tinh thần Á Đông, đã khiến Như Quỳnh trở thành lựa chọnsố một cho những đạo diễn từ nước ngoài muốn tìm một gương mặt rất Việt Nam. Cóngười nói rằng, nhan sắc của Như Quỳnh ám ảnh, bởi ẩn phía sau là chiều sâu vănhóa của tâm hồn Hà Nội.

NS Như Quỳnh

Nếu Như Quỳnh có phong thái nhuthuận, có phần khép kín mình thì Hữu Bảo lại ưa ngao du và rong chơi. Với nhiềungười, tìm kiếm cảm giác xê dịch phải là ngao du trên những cung đường lạ. CònHữu Bảo, giữa Hà Nội đã bị "cày nát" từng xăng ti mét, hàng ngày anh vẫn nhậnđược những cảm xúc tươi nguyên, vẫn thấy đời sống va đập vào mình mới mẻ. Yêu HàNội theo cách hơi "bảo thủ", nhà nhiếp ảnh này đã từng thú nhận mình khó thíchứng với một Hà Nội đang thay đổi từng ngày: "Đi ra đường tôi ngơ ngác như mộtngười nhà quê, lạ lẫm vì những gì thấy không giống với hình dung của mình. Có lẽtôi phải nhìn Hà Nội khoan dung hơn. Nhưng tôi lại có nỗi sợ rằng, nếu thíchnghi thì tình yêu của tôi với Hà Nội không còn nguyên vẹn". Để giữ lại một HàNội cổ (ít nhất cho riêng mình), nhiều năm nay, Hữu Bảo đã lặng lẽ làm công việcgom nhặt những "mảnh vụn" của đời sống và những vết tích còn lại có thể bị mấtđi hoặc biến dạng - về Hà Nội của anh.

Hữu Bảo và Như Quỳnh có hai con gái, Đan Huyềnvà Đan Khuê, nhan sắc hứa hẹn sẽ rực rỡ có phầnhơn mẹ. Hai cô gái trẻ được bố mẹ tập cho từ béđể không ảo tưởng về "gia đình toàn người nổitiếng". Cô chị cả Đan Huyền có vẻ đẹp lạ lùng,rất xi-nê, từng được nhiều đạo diễn nước ngoàiđến VN làm phim lựa chọn. Nhưng Đan Huyền từchối tất cả các cơ hội "một bước thành sao" ấy.Cô thích nghề báo và muốn trở thành một cây bútbản lĩnh. Hiện Đan Huyền đang du học ngành báochí tại Trung Quốc. Bé Đan Khuê cá tính, khoángđạt và cởi mở, cô bé thường được mẹ "nắn" để giữkhuôn nếp tế nhị, nhẹ nhàng của con gái Hà Nội.

, ấy là sự ổnđịnh trong quan hệ giữa các thành viên gia đình, đạt đến hạnh phúc và ấm cúng.Giữ nếp kính trên nhường dưới, có chuyện trong nhà đóng cửa bảo nhau không ai totiếng, cư xử nhã nhặn, lời ăn tiếng nói nhẹ nhàng, sống giản dị mà thanh nhã,trọng thị bạn bè, chăm chút cái ăn - cái mặc - không gian sống đạt đến tính thẩmmỹ thanh lịch, coi trọng, lấy giá trị tinh thần làm thước đo chất lượng sống...Những "căn cốt" ấy được truyền từ thời cha mẹ hợp duyên nhau, được duy trì đếnđời sau như "của để dành" cho con cháu. Bằng phong thái sống, Hữu Bảo và NhưQuỳnh đang lưu giữ tinh thần Hà Nội dưới mái ấm gia đình mình.

Theo Khiết Giang