Các ngân hàng (NH) vẫn thu phí của người vaydù biết sẽ bị NH Nhà nước xử lý. NH Nhà nước Hà Nội và TP.HCM đã được yêucầu giám sát, thanh tra và xử lý NH không thực hiện đúng quy định về cơ chếđiều hành lãi suất cơ bản.

>>
>>
>>

Hiện mức lãi suất vay vốn sản xuất kinh doanh theo quy định tối đa là 12%/nămnhưng một số người vay phải trả thêm phí 3-4%/năm, đẩy lãi suất thực phải trảlên 15-16%/năm.

Cầu viện đường dây nóng

Ông T., giám đốc một công ty viễn thông tại quận 2, cho biết vừa qua hỏi vay vốnsản xuất đã được NH thông báo lãi suất 1,5%/tháng (18%/năm), trong đó lãi suấtlà 1%, còn 0,5% là khoản phí quản lý tài sản. Dạo một vòng quanh các NH, giámđốc này phát hiện việc thu phí rất phổ biến, thậm chí bài bản.

NH có rất nhiều hợp đồng, bản cam kết với nhiều tên gọi và mức phí khác nhau tùytừng trường hợp cụ thể. Chẳng hạn nếu vay vốn sản xuất đơn thuần và thế chấpbằng nhà, đất thì phí quản lý tài sản sẽ 6%/năm, trường hợp thế chấp bằng xe phí4-5%/năm. Tất cả loại phí này được thu theo quý...

Một lãnh đạo NH Nhà nước TP.HCM cho biết những ngày gần đây, số cuộc gọi vàođường dây nóng để phản ảnh bị thu phí vay vốn nhiều hơn so với thắc mắc về đóngcửa sàn vàng. Từ phản ảnh của người vay vốn, NH Nhà nước đã có danh sách và sẽtiến hành thanh tra các NH này.

So với năm 2008 hình thức thu phí của NH tinh vi hơn, núp dưới dạng hợp đồng tưvấn tài chính, thu xếp vốn, quản lý tài sản... Tùy trường hợp, phí có tên gọikhác nhau và đều do các công ty con của NH thu trên hợp đồng vay vốn, NH chỉ thulãi suất 12%/năm.

Ngân hàng vẫn thu phí

Gánh nặng tiếp tục đè nặng lên nhiều doanh nghiệp vì phải chịu nhiều mức phí khi vay vốn (Ảnh: T.Đạm)

Thực tế nhiều doanh nghiệp phải vay vốn với lãi suất cao hơn mức quy định đã imlặng vì cầm được tiền “mừng muốn chết”. Cuối năm nơi nào cũng cần tiền, vay đượclà tốt rồi. Trước đó, nhiều người đã hi vọng sang năm 2010, việc vay vốn NH sẽdễ dàng hơn do NH không còn bị khống chế bởi chỉ tiêu tăng tín dụng của năm 2009mà nhiều NH đã sử dụng hết.

Đầu vào tăng, khó kềm đầu ra

Trong khi đó, NH cũng gặp khó khi chịu sức ép phải trả thêm lãi suất cho ngườigửi nhưng lại không được tăng lãi suất cho vay tương ứng. Một lãnh đạo NH cổphần cho biết chỉ cho vay từ tiền trả nợ của khách hàng. Vốn huy động mới khôngtăng dù có trả thêm lãi suất. Ông này tính toán trên danh nghĩa NH trả cho ngườigửi tiền 10,49%/năm nhưng nếu cộng cả khoản thưởng, khuyến mãi lên đến gần12%/năm.

Do vậy giá vốn mà các chi nhánh NH mua lại từ hội sở đã lên 14,5%/năm. Vì vậyphải cho vay với lãi suất 16-17%/năm mới có thể trang trải các chi phí hoạt độngvà khoản vượt trần lãi suất cho vay được thu dưới dạng phí.

Một thành viên của Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia chorằng nên nghiên cứu cho phép NH được thu một số khoản phí hợp pháp để bù lại cácchi phí mà NH đã bỏ ra khi huy động vốn và cho vay.

Để thoát cảnh tăng không được lùi cũng chẳng xong, một số NH đã tư vấn doanhnghiệp xuất khẩu chuyển sang vốn USD nhằm giảm bớt nhu cầu vốn VND. Tổng giámđốc một NH cho biết nguồn USD khá dồi dào. Hiện lãi suất vay USD chỉ 8-8,5%/năm,bằng một nửa so với vay VND. Doanh nghiệp xuất khẩu vay USD sẽ tiết kiệm đượcmột nửa chi phí lãi vay, cũng không lo biến động tỉ giá do có nguồn thu ngoại tệđể trả nợ. Về phía NH thì không phải chật vật xoay xở vốn VND để cho doanhnghiệp vay.

Không ai muốn dấm dúi

Tình trạng hai tỉ giá vừa dịu xuống thì nay doanh nghiệp lại phải đối mặt với nạn hai giá khi vay vốn. Hiện doanh nghiệp vay vốn NH, lãi suất ghi trên hợp đồng chỉ có 12% nhưng tiền thực thanh toán lên đến 15-16%/năm.

Khoản trả thêm dù dưới danh nghĩa gì thì cũng được doanh nghiệp hạch toán vào chi phí, đưa vào giá bán sản phẩm - dịch vụ cho người tiêu dùng. Đáng lo ngại là việc phải trả thêm rơi vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

NH, nơi thu thêm phí, bộc bạch họ chẳng vui vẻ gì khi phải “dấm dúi” và cũng chẳng thể bỏ túi số tiền thu thêm đó. Nước lên thì thuyền lên. NH cũng phải mua vốn giá cao, dù NH Nhà nước có quy định NH chỉ được trả cho người gửi tiền không quá 10,5%/năm.

Trong điều kiện cần vốn, cung thấp hơn cầu, ưu thế thuộc về người gửi thì NH không thể mang trần lãi suất huy động ra để nói chuyện với người gửi tiền. Có nhiều NH cũng muốn trả thêm một tí để người gửi tiền không chuyển sang gửi ở NH có lãi suất cao hơn.

Lãnh đạo một NH cổ phần chấp hành đúng quy định về lãi suất cả huy động lẫn cho vay, cho biết lượng tiền gửi tại NH đã sụt giảm vài ngàn tỉ đồng. Ngược lại, với khách vay, để tránh tiêu cực NH phải chuyển hồ sơ giải ngân về hội sở để xét từng trường hợp thay vì để các chi nhánh được quyết định như trước.

Tình trạng phải trả thêm là do khan hiếm vốn. Để xảy ra tình trạng thiếu vốn, trách nhiệm thuộc về NH Nhà nước. Nền kinh tế đang lớn dần nhưng lượng tiền bơm ra không nhịp nhàng với đà tăng trưởng đã dẫn đến thiếu vốn.

Dù NH Nhà nước gần đây có tích cực bơm tiền qua thị trường mở nhưng lại đưa ra với thời hạn ngắn nên chỉ giúp giải quyết thanh khoản của NH. Khi NH chỉ đủ tiền để đáp ứng nhu cầu chi trả, chưa dư dả để cho vay thì điều tất yếu xảy ra là người vay phải trả thêm mới có vốn. Trong tình cảnh đó, doanh nghiệp buộc phải chấp nhận lãi suất cao còn hơn là chịu đói vốn.

Xóa nạn hai giá trong lãi suất không thể chỉ dựa vào thanh tra, xử lý NH vi phạm mà là phải cân bằng cung - cầu về vốn. Hoặc là dùng lãi suất thỏa thuận để giảm bớt nhu cầu vốn không được khuyến khích, hoặc phải cung ứng đủ vốn cho nền kinh tế. Chỉ có thế mới trả lại cho thị trường sự minh bạch, chấm dứt tình trạng dấm dúi trả thêm người gửi, lén lút thu thêm của người vay như hiện nay.

T.TU.

Theo A.Hồng - T.Sơn
Ngân hàng vẫn thu phí