Theo tính toán của các luật sưvà chuyên gia pháp lý, thời hiệu khởi kiện vụ đòi bồi thường thiệt hại đối vớiVedan chính thức kết thúc vào ngày 12-9, tức chỉ còn hơn một tháng nữa.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu - trưởngban tuyên truyền Hội Luật gia TP.HCM, cũng là một trong các luật sư nhận ủyquyền của nông dân huyện Cần Giờ, TP.HCM để khởi kiện vụ án - cho rằng căn cứquy định của Luật dân sự, Bộ luật tố tụng dân sự thì thời hiệu khởi kiện đòi bồithường thiệt hại là hai năm. Ngày 13-9-2008, cơ quan chức năng đã lập biên bảnhành vi xả trộm nước thải chưa qua xử lý của Vedan ra sông Thị Vải nên mốc hainăm được tính kể từ ngày này.

Đồng quan điểm với luật sư Hậu,tiến sĩ Nguyễn Thị Hoài Phương - giảng viên ĐH Luật TP.HCM - phân tích: có thểVedan đã có hành vi xả nước thải trái phép ra sông Thị Vải từ nhiều năm trước,quyền lợi của các hộ nông dân đã bị xâm phạm từ lâu nhưng do chưa có cơ quan nàophát hiện nên chưa có căn cứ xác định. Khi có đoàn kiểm tra lập biên bản bắt quảtang vi phạm của Vedan thì coi ngày lập biên bản quả tang hành vi vi phạm đó làmốc thời điểm xác định quyền lợi của nông dân bị thiệt hại.

Theo tính toán của luật sư TrươngXuân Tám, phó chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, ngày cơ quan chứcnăng lập biên bản quả tang hành vi vi phạm của Vedan là 13-9-2008 nên ngày cuốicùng  người dân có thể khởi kiện Vedan là 12-9-2010.

Ngày 12-9, hạn cuối khởi kiện Vedan
Nông dân huyện Long Thành hướng dẫn cho nhau viết đơn kiện Vedan. Ảnh chụp chiều 27-7 - Ảnh: Hà Mi

Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoài Phươngnói thêm: khi làm thủ tục khởi kiện, các nông dân chưa bắt buộc phải nộp toàn bộchứng cứ chứng minh thiệt hại cho tòa, trong quá trình tố tụng có thể cung cấpsau. Khi khởi kiện, các nông dân cần xác định rõ yêu cầu bồi thường thiệt hạicủa mình là bao nhiêu, nhưng có thể thay đổi mức yêu cầu đòi bồi thường trongquá trình tố tụng.

Tiến sĩ Phương còn nói việc cóđịa phương chần chừ khởi kiện để chờ thương thảo với đại diện của Vedan là khôngđúng. Đáng lẽ chính quyền địa phương cần phải hỗ trợ người dân hoàn tất thủ tụcpháp lý để đảm bảo thời hiệu khởi kiện, không nên chờ thương lượng hoặc tựnguyện bồi thường từ phía Vedan. Khi giải quyết, tòa án còn phải làm thủ tục hòagiải giữa hai bên, lúc đó thương lượng cũng chưa muộn.

 Chiều 29-7, ông Nguyễn Đức- chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Đồng Nai - cho biết có 40 văn phòng luật sư đăng kýtham gia việc hướng dẫn nông dân viết đơn khởi kiện Vedan. Hội luật gia đã họpbàn và lập năm đoàn luật sư đến các xã Long Thọ, Phước An (huyện Nhơn Trạch),Long Phước, Phước Thái (huyện Long Thành) để thống nhất địa điểm và thời giangiúp dân viết đơn khởi kiện Vedan.

Ông Đứccho hay bắt đầu 8g hôm nay (30-7), các luật sư đến ấp1A, 1B, 1C thuộc xã Phước Thái để giúp miễn phí cho nôngdân làm các thủ tục pháp lý như chỉ cách viết đơn kiệnvà làm đơn xin giảm án phí (nếu hoàn cảnh khó khăn), ủyquyền cho luật sư khởi kiện...

Theo lịch đăng ký với UBND cácxã, các đoàn luật sư sẽ làm việc tiếp vào 8g ngày 31-7 tại UBND xã Long Phước.Tại huyện Nhơn Trạch, đoàn luật sư bắt đầu làm việc vào 8g ngày 1-8 tại UBND xãLong Thọ và tại UBND xã Phước An vào lúc 8g ngày 3-8. Ông Đức cũng cho biết cóthêm xã Phước Khánh (huyện Nhơn Trạch) có yêu cầu viết đơn kiện Vedan nên hội tổchức thêm một đoàn đến trụ sở UBND xã giúp dân viết đơn vào 8g ngày 5-8.

Chỉ nên thỏa thuận trong phiên tòa

Phải lưu ý rằng tất cả những thỏa thuận đạt được trước phiên tòa chỉ là những giao dịch dân sự thông thường, không có hiệu lực cưỡng chế thi hành. Giả sử Công ty Vedan ký thỏa thuận mà sau đó họ lại “cù cưa” không trả tiền hoặc trả nhỏ giọt... thì lại một lần nữa người dân phải kiện ra tòa. Đó là chưa kể đến những chi tiết pháp lý cụ thể trong hợp đồng thỏa thuận bồi thường sẽ như thế nào? Ai, tổ chức nào sẽ là người đủ tư cách pháp nhân đại diện để ký với Vedan?

Việc “thỏa thuận đền bù ngoài tòa án” hoàn toàn khác thỏa thuận đền bù trong khuôn khổ các thủ tục tố tụng. Khi nông dân khởi kiện, trong giai đoạn đầu bao giờ tòa án cũng sẽ có phiên hòa giải. Và lúc này, nếu Vedan thật sự có thiện ý, họ sẽ thỏa thuận để đền bù. Điều khôn ngoan nhất là khởi kiện và đạt được thỏa thuận đền bù trong giai đoạn hòa giải trước tòa. Bởi nó sẽ có hiệu lực cưỡng chế. Nếu Vedan không thực hiện sẽ bị tòa ra lệnh cưỡng chế!

GS.TS Nguyễn Vân Nam

Theo Tuổi trẻ