Nghề "nấu cháo lưỡi"

“Tháng này,cậu nấu cháo lưỡi với micro được bao lâu”? Chán lắm, được 20 hôm thôi!”- Xinđừng giật mình bởi cách nói đó, vì chắc chắn, họ đích thực là những diễn viênlồng tiếng phim truyền hình!

Nghề “nấucháo lưỡi với micro”

Có điều, Tùng Dương phải… đứngmột chỗ để nói, chứ không được tự do đi lại như nhân vật Bằng. Đôi lúc anh nóivấp, nói nhịu hoặc nói… nhanh hơn nhân vật, nhưng đó là chuyện nhỏ, chỉ mất đến1-2 giây để “nói lại” cho ngon lành!

Diễn viên Tùng Dương lồng tiếng cho chính nhân vật Bằng của mình trên phim. (Ảnh: Trịnh Mão).

Bí quyết để lồng tiếng thànhcông, theo Tùng Dương, là việc phải làm sao nắm bắt thật tốt tâm lý nhân vậtvà khớp giọng cho chuẩn. Một người lồng tiếng tốt có thể giả được nhiềugiọng khác nhau, nhưng phải biết dựa vào gương mặt của nhân vật trên phim,để điều chỉnh giọng của mình thanh lên hoặc trầm xuống cho phù hợp. Đặcbiệt, nhất thiết giọng nói phải thể hiện được chiều sâu nội tâm nhân vật,chứ không đơn thuần là “nhái giọng” hay “pha tiếng”.

Thông thường, trong một phim, anhlồng tiếng cho hai đến ba nhân vật. Cá biệt, có những lúc lên tới 7 nhân vật.Nhưng người xem không bao giờ nhận ra đó là chất giọng của cùng một người. Bởinhư anh nói, cung giọng của mình có thể diễn tả được cảm xúc đa dạng nhiều nhânvật trên phim.

Nhưng theo Tùng Dương, thu tiếngchỉ là phần mộc, còn một phần quan trọng nữa để hoàn thành việc lồng tiếng làcông đoạn chỉnh khớp, dựng tiếng cho chuẩn với từng hoàn cảnh của bộ phim. Ngườiphụ trách âm thanh sẽ làm công việc này. Họ không chỉ ngồi nghe, mà còn cảm thụ,hỗ trợ diễn viên lồng tiếng cách diễn đạt, nhấn nhả giọng nói, để đạt được hiệuquả cao nhất.

Tùng Dương hiện là một trong sốít diễn viên lồng tiếng đất Bắc có thành tích đáng nể. Năm 1989, anh bắt đầuđược biết đến khi lồng tiếng cho một số binh lính trong phim Đêm hội Long Trì.Tính đến thời điểm hiện tại, đã lồng tiếng cho không dưới 500 đầu phim. Anh cũngcho biết, hiện miền Bắc mới chỉ có khoảng 30 người chuyên lồng tiếng phim truyềnhình, nhưng chỉ hơn chục người là thường xuyên được lồng tiếng cho các vai chínhtrong phim, như Phú Thăng, Công Lý, Hương Dung, Nguyệt Hằng…

Lồng tiếng là một trong nhữngcông tác hậu trường, tuy lặng lẽ, khán giả ít có dịp biết mặt, nhớ tên, nhưngvới nhiều phim truyền hình, lồng tiếng có thể quyết định tới 70% sự thành bại.

Trong trường hợp diễn viên đóngđạt nhưng chất giọng kém hoặc chất lượng thu âm tại hiện trường không chuẩn, thìlồng tiếng luôn là biện pháp mà nhiều đạo diễn lựa chọn.

Nghề lồng tiếng cũng có “ôngbầu - bà bầu”

Những “ông bầu,bà bầu” này chính là số ít cá nhân trong số hơn 30 diễn viên lồng tiếng “có máumặt” đất Bắc. Tuỳ vào mối quan hệ của mình, họ đứng ra nhận phim về cho anh emcùng làm.

Chị Tú Lan,công tác tại Trung tâm sản xuất phim truyền hình VN - “bà bầu” của nhiều nhómdiễn viên lồng tiếng tâm sự: Từ khi phim nhựa của VN ra đời đã có nghề lồngtiếng. Công việc này rất thiếu người, lại chưa có công nghệ đào tạo bài bản nên“cầu” có mà “cung” luôn thiếu. Với số lượng hơn 30 người lồng tiếng có kinhnghiệm ngoài Bắc thì họ hầu như lúc nào cũng có việc và “làm mệt nghỉ”.

“Bà bầu” Tú Lanlà một trong những người có nhiều “sô” nhất cho anh em diễn viên lồng tiếng. Vớithế mạnh là trợ lý đạo diễn nhiều bộ phim, chị có cơ hội “chọn mặt gửi vàng”,chuyên “săn” diễn viên lồng tiếng cho nhiều đoàn làm phim.

Trong phim Cô gái xấu xí, DV Thanh Vân đã phải đeo niềng răng để lồng tiếng cho nhân vật Huyền Diệu.

Chị Lanchia sẻ, mặc dù hiện nay, thị trường phim bộ của VN đang bị thu hẹp, côngnghệ thu tiếng trực tiếp tại trường quay phát triển mạnh và phim phụ đề ngàycàng được ưa chuộng, nhưng nghề lồng tiếng sẽ không rơi vào giai đoạn khókhăn như nhiều người tưởng.

Dẫn chứng làmức cát-xê cho diễn viễn lồng tiếng ngày càng được cải thiện. Thù lao của diễndiễn lồng tiếng được chia làm 5 mức. Thấp nhất là 200.000 đồng/buổi, với nhữngngười mới vào nghề. Còn với những người có kinh nghiệm như Tùng Dương, Công Lý,Hương Dung, Nguyệt Hằng… thì mức này cao hơn nhiều. Không tiết lộ mức thù laocủa nhóm diễn viên top đầu, nhưng chị khẳng định, dù cao, cũng không vượt quá 1triệu đồng/ngày.

Tuỳ thuộc vàobộ phim dài hay ngắn, mà ê kíp lồng tiếng thay đổi cho phù hợp. Với phim một,hai tập, ít nhân vật cần lồng tiếng, chỉ cần tới 1-2 người là đủ. Một chỉnh âmthanh, một lồng tiếng. Còn với những phim dài, có khi lên cả tới chục người,thay nhau làm hết ngày này qua ngày khác.

Tại saonhiều người chưa thích phim nước ngoài lồng tiếng Việt?

Giải thích choviệc nhiều khán giả truyền hình thấy khó chịu với cách lồng tiếng Việt cho phimnước ngoài, diễn viên Tùng Dương cho rằng, đó là do kinh phí lồng tiếng dành bộphim chưa đủ để diễn viên có thể đầu tư công sức “săn bắt” tình cảm của nhânvật.  

Giá cát-xê choviệc lồng tiếng một phim nước ngoài không cao hơn so với phim Việt. Trong khiđó, diễn viên lồng tiếng phải làm một lúc 3 việc: biên tập, khớp miệng và thểhiện tình cảm cho nhân vật trên phim. Nhiều bộ phim, người lồng tiếng phải sửalại kịch bản sao cho phù hợp với âm điệu, cách nói của người Việt. 

Diễn viên TùngDương cho hay, nếu như ngày xưa, khi lồng tiếng phim nước ngoài như Cô chủ nhỏ,Quyền được yêu, anh và êkip của mình còn được xem trước thuyết minh 1, 2 tập đểcó thể cảm thụ tâm tư, tình cảm, của nhân vật được lồng tiếng, thì những năm gầnđây, thói quen này đã bị bỏ đi vì mất quá nhiều thời gian.

Thay vào đó,khi nhận được một kịch bản, “bầu” nói qua nhân vật và chỉ đạo người lồng tiếng,diễn viên vào phòng thu làm ngay, có khi lồng tiếng đến nửa phim rồi mới hiểuhết tính cách nhân vật của mình.

“Dĩ nhiên, diễnviên lồng tiếng chúng tôi muốn thể hiện tốt nhất nhân vật trên phim của mình,nhưng  do áp lực thời gian và hạn chế về điều kiện vật chất, có thể, việc lồngtiếng phim nước ngoài chưa được thành công như nhiều khán giả mong đợi”. TùngDương phân bua thay cho các đồng nghiệp.

Theo